Podważenie trybu rozwiązania stosunku pracy urzędnika służby cywilnej

Zwolniony z pracy urzędnik walczyć może w sądzie o przywrócenie do pracy lub o odszkodowane. I to bez względu na to czy został zwolniony za wypowiedzeniem, bez wypowiedzenia, czy też doszło do wygaśnięcia jego stosunku pracy.

Publikacja: 03.01.2017 05:00

Podważenie trybu rozwiązania stosunku pracy urzędnika służby cywilnej

Foto: 123RF

Zasady rozwiązywania stosunku pracy z urzędnikami mianowanymi wyczerpująco określa ustawa o służbie cywilnej. W praktyce oznacza to, że mającego taki status członka korpusu tej służby pracodawca zwolnić może tylko we wskazanych w ustawie sytuacjach i w trybie przez nią określonym, czyli albo w drodze wypowiedzenia, albo bez wypowiedzenia a więc w trybie natychmiastowym. Stosunek pracy urzędnika sc może też wygasnąć m.in.:

>> w razie prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby cywilnej,

>> prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe czy

>> odmowy wykonania decyzji w sprawie przeniesienia, o którym mowa w art. 62 i 63, lub

>> niepodjęcia pracy w urzędzie, do którego urzędnik został przeniesiony w trybie art. 66 ustawy o sc.,

>> w razie odmowy złożenia ślubowania,

>> utraty obywatelstwa państwa należącego do UE lub innego państwa, którego obywatelom na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa wspólnotowego przysługuje prawo do podjęcia zatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

>> prawomocnego orzeczenia utraty praw publicznych lub zakazu wykonywania zawodu urzędnika w służbie cywilnej czy

>> upływu trzech miesięcy nieobecności w pracy z powodu tymczasowego aresztowania.

Przepisy ustawy o sc szczegółowo opisując sytuacje, w których dojść może do ustania stosunku pracy urzędnika sc milczą jednak na temat roszczeń, jakie z tego tytułu mogą mu przysługiwać. Nie oznacza to jednak, że urzędnik sc nie może próbować podważyć swojego zwolnienia w sądzie i walczyć o jego unieważnienie albo przynajmniej o odpowiednią rekompensatę finansową. W sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się, bowiem przepisy Kodeksu pracy i inne przepisy prawa pracy. Tak wynika z art. 9 ustawy o służbie cywilnej, dalej usc.

Wypowiedzenie można zaskarżyć

Urzędnik sc może, zatem zakwestionować otrzymane przez siebie wypowiedzenie i wystąpić do sądu pracy o uznanie go za bezskuteczne, a jeżeli stosunek pracy uległ już rozwiązaniu wystąpić o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach. Albo, jeżeli nie będzie już zainteresowany kontynuowaniem zatrudnienia poprzestać na odszkodowaniu. Co do zasady wybór roszczenia należy, bowiem do niego. I sąd powinien ten wybór zaakceptować. Choć może zdarzyć się i tak, że zamiast przywrócić go do pracy przyzna mu odszkodowanie, bo uzna, że przywrócenie go do pracy będzie niemożliwe lub niecelowe. W uprzywilejowanej sytuacji są tylko osoby, których stosunek pracy objęty jest szczególną ochroną. Chodzi tu np. o osoby w wieku przedemerytalnym, kobiety w ciąży czy rodziców korzystających np. z urlopów macierzyńskich. W ich przypadku sąd ma, bowiem obowiązek uszanować wybór roszczenia chyba, że będzie to niemożliwe z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Podobne zasady obowiązują przy kwestionowaniu zwolnienia w trybie natychmiastowym. Tu też, zgodnie z art.56 kp. urzędnik może wybierać między przywróceniem do pracy a odszkodowaniem. I podobnie jak w przypadku wypowiedzenia sąd powinien, co do zasady uszanować jego wybór, chyba, że przywrócenie urzędnika do pracy uzna za niemożliwe lub niecelowe.

Powrót na to samo stanowisko

Orzeczenie o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach ma, według SN (uchwała z 27 maja 1975 r. V PZP 12/75, OSNCP 1976, Nr 9, poz. 187) charakter mieszany, konstytutywno>>deklaratywny, gdyż po pierwsze, reaktywuje rozwiązany stosunek pracy, a po drugie, zobowiązuje pracodawcę do zatrudnienia pracownika. I to jak uznał SN w wyroku z 24 października 1997 r. (I PKN 326/97, OSNAPiUS 1998 nr 15, poz. 454) na takim samym stanowisku, jakie zajmował poprzednio. Pracodawca ma, bowiem obowiązek zapewnić mu możliwość wykonywania takiej samej pracy i za wynagrodzeniem zgodnym z obowiązującym u tego pracodawcy regulaminem lub taryfikatorem wynagrodzeń. Przywrócenie pracownika do pracy na inne stanowisko niż poprzednio zajmowane jest, zdaniem SN, niedopuszczalne (wyrok z 29 lipca 1997 r., I PKN 217/97, OSNAPiUS 1998, Nr 10, poz. 324).

Oczywiście, aby do ponownego zatrudnienia urzędnika mogło dojść musi on w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy zgłosić pracodawcy gotowość do jej niezwłocznego podjęcia.

Roszczenia pieniężne

Przywracając urzędnika sc do pracy, sąd jest obowiązany zasądzić na jego rzecz wynagrodzenie za czas pozostawania bez zatrudnienia. I tak urzędnikowi zwolnionemu z pracy w drodze wypowiedzenia, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące, (co w przypadku urzędników sc jest regułą) – nie więcej niż za 1 miesiąc. Jeśli był zwolniony w trybie natychmiastowym po podjęciu pracy w wyniku przywrócenia też może liczyć na wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. W tym przypadku jednak, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc.

Prawo do wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy mają tylko osoby objęte szczególną ochroną trwałości stosunku pracy.

W związku z tym, że okres wypowiedzenia urzędnika sc jest stały i zawsze wynosi 3 miesiące wysokość odszkodowania, jakie sąd zasądzić może na jego rzecz zarówno w przypadku rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem jak i bez wypowiedzenia będzie taka sama, równa wynagrodzeniu przysługującemu za okres wypowiedzenia.

Terminy na wniesienie odwołania od wypowiedzenia czy też kwestionowania rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia wynikają z art. 264 kp. W pierwszym przypadku jest to 7 a w drugim 14 dni – od dnia otrzymania pisma pracodawcy w tej sprawie (wkrótce ma być to w obu przypadkach 21 dni).

Ważne!

Spory o roszczenia dotyczące stosunku pracy w służbie cywilnej rozpatrywane są przez sądy pracy.

Ustanie zatrudnienia z mocy prawa

Tylko 14 dni (wkrótce 21 dni)na wystąpienie do sądu pracy ma także urzędnik, którego stosunek pracy wygasł np. w wyniku prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby cywilnej albo w innego wskazanego w ustawie zdarzenia, z którymi przepisy prawa wiążą taki skutek.

Powstaje pytanie, od kiedy liczyć wskazany termin. Ten sposób zakończenia zatrudnienia nie wymaga, bowiem co do zasady składania jakichkolwiek oświadczeń (do rozwiązania stosunku pracy dochodzi z mocy prawa). Potwierdził to SN w wyroku z 19 lutego 2009r. (IIPK 173/08, Lex nr 736724), stwierdzając, że przepisy Kodeksu pracy dotyczące wygaśnięcia umowy o pracę (art. 63>>67 kp) nie przewidują czynności pracodawcy polegającej na stwierdzaniu tego wygaśnięcia. Jednak zdaniem tego sądu czynność taka jest potrzebna, przede wszystkim ze względu na ocenę zachowania przez pracownika terminu dochodzenia roszczeń z art. 264 § 2 kp. Bez poinformowania pracownika, że pracodawca uznaje, iż doszło do wygaśnięcia umowy o pracę z mocy prawa, i bez pouczenia o sposobie i terminie odwołania się do sądu pracy od wygaśnięcia umowy o pracę (wniesienia powództwa o przywrócenie do pracy) może nie dojść do rozpoczęcia biegu czternastodniowy termin na wniesienie odwołania.

Co do roszczeń, jakie przysługują urzędnikowi, którego stosunek pracy wygasł należy ponownie odwołać się do przepisów Kodeksu pracy, jako że materia ta nie została odrębnie uregulowana w pragmatce służbowej członków korpus sc. Zgodnie natomiast z art. 67 kp. w przypadku naruszenia przez pracodawcę przepisów o wygaśnięciu umowy o pracę odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy art. 56–61 kp. Co oznacza, że na zasadach ustanowionych przez te przepisy, urzędnik sc, którego stosunek pracy wygasł, może domagać się przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach lub zażądać zasądzenia odszkodowania.

podstawa prawna: Art. 45, art.47,art.471, art. 48, art. 56>>61, art. 67 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1666)

podstawa prawna: Art.9, art. 70 >>71 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1345 ze zm.)

Pracodawca

>> musi dać urzędnikowi sc wypowiedzenie w razie:

– dwukrotnej, następującej po sobie, negatywnej oceny okresowej,

– stwierdzenia przez lekarza orzecznika ZUS trwałej niezdolności do pracy uniemożliwiającej wykonywanie obowiązków urzędnika służby cywilnej; w celu zbadania stanu zdrowia urzędnika tego można skierować do ZUS z urzędu lub na jego prośbę,

– utraty nieposzlakowanej opinii,

– likwidacji urzędu, jeżeli nie jest możliwe przeniesienie, o którym mowa w art. 66 usc, czyli przez Szefa Służby Cywilnej.

>> może dać urzędnikowi sc wypowiedzenie, w razie odmowy poddania się badaniu przez lekarza orzecznika ZUS

>> może rozwiązać z urzędnikiem sc stosunek pracy bez wypowiedzenia:

– bez winy urzędnika w razie jego nieobecności w pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż rok

– z winy urzędnika w razie:

– ciężkiego naruszenia przez niego podstawowych obowiązków członka korpusu sc, jeżeli jego wina jest oczywista,

– popełnienia w czasie trwania stosunku pracy przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,

– zawinionej utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, jeżeli nie jest możliwe wyznaczenie mu stanowiska uwzględniającego jego przygotowanie zawodowe.

Zasady rozwiązywania stosunku pracy z urzędnikami mianowanymi wyczerpująco określa ustawa o służbie cywilnej. W praktyce oznacza to, że mającego taki status członka korpusu tej służby pracodawca zwolnić może tylko we wskazanych w ustawie sytuacjach i w trybie przez nią określonym, czyli albo w drodze wypowiedzenia, albo bez wypowiedzenia a więc w trybie natychmiastowym. Stosunek pracy urzędnika sc może też wygasnąć m.in.:

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe