"Stulecie Winnych": Obserwatorzy dziejowych wydarzeń

W niedzielę Jedynka rozpoczyna emisję wieloodcinkowej sagi „Stulecie Winnych”. To próba pokazania naszej historii przez pryzmat zwykłej rodziny.

Aktualizacja: 27.02.2019 18:11 Publikacja: 27.02.2019 17:29

Foto: TVP

Pierwszy niespełna godzinny odcinek jest jednym z trzynastu, składających się na pierwszą część serialu o podwarszawskiej rodzinie z Brwinowa, której nestorami są urodzeni u schyłku XIX wieku Bronisława i Antoni Winni.

– Byłam oczarowana książką, kiedy przeczytałam ją po raz pierwszy – przyznała na pokazie przedpremierowym Kinga Preis grająca najstarszą z rodu Winnych. – Zamarzyłam, żeby w tej opowieści zagrać, choć nieco młodszą postać. Obsadziłam siebie jednak w zupełnie innej roli.

Książkowy bestseller

Trylogia „Stulecie Winnych” Ałbeny Grabowskiej ukazała się w 2014 roku i została laureatką nagrody czytelniczek na IV Festiwalu Literatury Kobiecej w Siedlicach. Autorka – z wykształcenia lekarka – zadebiutowała cztery lata wcześniej powieścią „Tam, gdzie urodził się Orfeusz”. „Stulecie Winnych” okazało się nadspodziewanym sukcesem, sprzedaż tej trzytomowej powieści przekroczyła 100 tysięcy egzemplarzy.

Powieść składa się z trzech części. Pierwsza – „Ci, którzy przeżyli” to historia bliźniaczek, Mani i Ani, których matka umarła, wydając je na świat. Rodzą się w pierwszym dniu Wielkiej Wojny 1914 roku, a ich losy zostają doprowadzone w pierwszej części sagi do roku 1939, kiedy w dniu wybuchu II wojny światowej Mania rodzi bliźniaczki, Kasię i Basię.

Część druga „Stulecia Winnych” – „Ci, którzy walczyli” – rozpoczyna się w roku 1942 i kończy w roku 1968. Część ostatnia – „Ci, którzy wierzyli” przedstawia losy bohaterów od 1971 roku, kiedy Basia, której narodziny kończyły poprzednią opowieść, teraz sama staje się matką bliźniaczek, Julii i Urszuli. Ostatnie losy bohaterów zostały zapisane w roku 2014. Przynajmniej na razie.

– Napisałam książkę o historii Polski – mówiła na pokazie filmu Ałbena Grabowska, autorka trylogii. – Bardzo zależało mi, żeby pokazać zwykłe postaci przez pryzmat wielkiej historii. Miałam nadzieję dać głos przeciętnym ludziom, by opowiedzieli o małej ojczyźnie. O tym, co ich bolało, o tym, jak wielka historia zmusiła ich do pewnych czynów. Jak żyli na tle wydarzeń, których nie mogli przewidzieć, ani się do nich przygotować. Żyją swoim życiem: kochają, nienawidzą, mają problemy, stykają się z biedą.

Zawirowania historii

Wielopokoleniowa rodzina Winnych składa się z wymyślonych postaci, ale jej losy zostały ukazane na tle rzeczywistych wydarzeń, od wybuchu pierwszej wojny światowej, poprzez Bitwę Warszawską 1920 roku, epidemię grypy hiszpanki, przyznanie praw kobietom czy przejazd Piłsudskiego koleją przez Brwinów. To tylko część dziejowego tła, które odciska piętno na losach rodziny.

Pojawiają się także postaci historyczne i publiczne tamtego czasu splecione z losami bohaterów serialu. Są wśród nich rodziny Lilpopów, Wieruszów-Kowalskich i Iwaszkiewiczów. Jedna z bohaterek studiuje w najstarszej warszawskiej szkole pedagogiki specjalnej Marii Grzegorzewskiej, której wykładowcą jest wówczas Janusz Korczak.

Winni są jednak w znacznie większym stopniu obserwatorami dziejowych wydarzeń niż ich aktorami. A najczęściej dotykają ich skutki historycznych zawirowań. To jednak nie historia ma być główną bohaterką, a ludzie.

Pierwszy odcinek serialu zaczyna się w 1914 roku, kiedy na Winnych nieoczekiwanie spada tragedia. Rodzina nie tylko musi się zmierzyć z własnym bólem, ale w obliczu wojennego kataklizmu walczyć o przetrwanie słabych, malutkich dziewczynek, których matka zmarła podczas porodu.

Ciekawe, że choć pierwszy odcinek zbudowany jest zaledwie z kilku scen, to ich konstrukcja pozwala nakreślić aktorom wyraźne bogate psychologiczniei charakterologicznie postaci. Udało się to nawet w przypadku lekarza czy mamki – pojawiających się w tym odcinku epizodycznie. To w serialu rzadkość.

Kiedy przy niedzielnym obiedzie w ogrodzie zasiada przy stole cała liczna rodzina, poznajemy precyzyjnie naszkicowane relacje relacje wszystkich członków tej familii. Nie ulega wątpliwości, że w rodzinie ostatnie słowo należy do Bronisławy Winnej, matki pięciu dorosłych synów, w większości żonatych. To ona stanowi dla nich odniesienie moralne, a i patriotyczne.

Najmłodszy syn Kajetan dobrowolnie zgłasza się do rosyjskiej armii, by chronić przed poborem starszych braci mających rodziny. A w Brwinowie po wybuchu wojny pojawiają się najpierw Prusacy, a potem Kozacy…

Emocjonalna opowieść

Filmowa opowieść działa na emocje. Wciąga. Równie ważny jak słowo, a może ważniejszy, jest w niej obraz skoncentrowany na uczuciach. Scena, pokazująca wdowca stojącego w oświetlonej słońcem izbie naprzeciw wyrzeźbionej przez niego trumny dla ukochanej żon obywa się bez słów, ale trudno ją zapomnieć. Podobnie w przypadku dramatycznej sceny, kiedy nestor rodu Antoni (Roman Gancarczyk), wraz z jednym z synów staje naprzeciw Kozaków kradnących sakralne kielichy z pobliskiego kościoła…

Występują także: Jan Wieczorkowski, Katarzyna Kwiatkowska, Arkadiusz Janiczek, Olaf Lubaszenko, Rafał Królikowski, Adam Ferency, Iwona Bielska, Katarzyna Wajda, a także aktorzy młodego pokolenia: Weronika Humaj, Karolina Bacia, Barbara Wypych, Zuzanna Lit, Tomasz Włosok.

Projektem scenariusza opiekowała się Ilona Łepkowska. Przez 90 dni zdjęciowych klan Winnych reżyserował Piotr Trzaskalski. Scenografia– Karina Baran, kostiumy – Małgorzata Zacharska, zdjęcia – Witold Płóciennik. Trwają już przygotowania do ekranizacji kolejnej części serialu.

Pierwszy niespełna godzinny odcinek jest jednym z trzynastu, składających się na pierwszą część serialu o podwarszawskiej rodzinie z Brwinowa, której nestorami są urodzeni u schyłku XIX wieku Bronisława i Antoni Winni.

– Byłam oczarowana książką, kiedy przeczytałam ją po raz pierwszy – przyznała na pokazie przedpremierowym Kinga Preis grająca najstarszą z rodu Winnych. – Zamarzyłam, żeby w tej opowieści zagrać, choć nieco młodszą postać. Obsadziłam siebie jednak w zupełnie innej roli.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Serial
„Władcy przestworzy” na Apple TV+. Straceńcy latali w dzień
Telewizja
Magdalena Piekorz zajmie się serialami i filmami w TVP
Telewizja
Serialowe Złote Globy. Kolejny triumf „Sukcesji”
Telewizja
Agnieszka Holland w TVP1. Powrót „Hali odlotów” 1 stycznia
Telewizja
Danuta Holecka ma już nową pracę. Będzie prezenterką w TV Republika