Czwartkowa uchwała Sądu Najwyższego stanowi duże ułatwienie dla spadkobierców, którzy nie chcą spadku, np. kiedy zmarły zostawił więcej długów niż majątku albo spadek jest na tyle niewielki, że nie warto się nim zajmować.
Spadkowa mordęga
Do SN z pytaniem zwrócił się Sąd Okręgowy w Gliwicach, który rozpatrywał apelację w sprawie spadku po zmarłym w maju 2013 r. Tadeuszu S. ze Śląska. Jego córka odrzuciła spadek we własnym imieniu, a następnie w imieniu swego syna – później okazało się, że nieskutecznie. Wiedząc o odrzuceniu spadku przez zstępnych zmarłego, zrobili to też jego brat i jego córka. Gdy ta chciała odrzucić spadek w imieniu swych córek (wnuczek brata zmarłego), Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim nie uznał jej oświadczenia. Wskazał, że złożyła je zbyt wcześnie. Matka i dziadek nie odrzucili spadku skutecznie, a więc wnuczki nie są jeszcze spadkobiercami.
Problem polega na tym, że gdy uprawniony do spadku w pierwszej kolejności, np. syn, odrzuca spadek, w jego miejsce wchodzą jego dzieci, a jeśli nie ma w ogóle dzieci czy wnuków (zstępnych) lub te odrzucą spadek, dziedziczy np. rodzeństwo, a gdy zmarło – ich dzieci, wnuki. Ważne jest przy tym, że spadek można odrzucić w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym „spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku".
W tym czasie musi on złożyć oświadczenie przed notariuszem lub w sądzie rejonowym (art. 1015 kodeksu cywilnego). Dalsi krewni jednak mogą nie mieć pewności, czy są już spadkobiercami i czy wszyscy bliżsi krewni odrzucili spadek skutecznie, a w przypadku małoletnich spadkobierców nie wystarczy decyzja ich rodziców. Zgodę na odrzucenie musi jeszcze wyrazić sąd rodzinny.
Mniej rygorów
Rozpatrując apelację, Sąd Okręgowy w Gliwicach zwrócił się do Sądu Najwyższego z pytaniem, czy w sytuacji, gdy nie toczyło jeszcze postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku (tam te wszystkie oświadczenia byłyby wspólnie badane), dla skuteczności jego odrzucenia konieczne jest zbadanie w pierwszej kolejności skuteczności oświadczeń o odrzuceniu wszystkich bliżej uprawnionych do spadku. SO zasugerował, że nie, gdyż ten wymóg jest trudny do spełnienia.
