Sąd Najwyższy ocenił projekty PiS ws. zmiany przepisów o SN, ustroju sądów powszechnych i Trybunale Konstytucyjnym

Niezgodne z konstytucją, iluzoryczne i zbędne - tak Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Gersdorf oceniła projekty ustaw nowelizujących przepisy ustawy o SN, ustroju sądów powszechnych oraz o Trybunale Konstytucyjnym, skierowane przez PiS do Sejmu.

Aktualizacja: 27.03.2018 15:28 Publikacja: 27.03.2018 14:36

Sąd Najwyższy ocenił projekty PiS ws. zmiany przepisów o SN, ustroju sądów powszechnych i Trybunale Konstytucyjnym

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

- Przedstawione propozycje legislacyjne w większości mają charakter iluzoryczny i nie eliminują zasadniczych zastrzeżeń natury konstytucyjnej formułowanych pod adresem rozwiązań przyjętych w zmienianych aktach prawnych - napisała I Prezes SN o projekcie  zmian w ustawie o Sądzie Najwyższym i prawie o ustroju sądów powszechnych, który dotyczy procedury odwoływania prezesów sądów oraz problematyki przechodzenia sędziów w stan spoczynku.

To pozorne zmiany

Małgorzata Gersdorf zwraca uwagę, że propozycje PiS  "w żadnej mierze" nie realizują zaleceń Komisji Europejskiej tj. nie eliminują swobody decyzyjnej Ministra Sprawiedliwości w zakresie powoływania i odwoływania prezesów sądów, nie cofają też już podjętych w tej sprawie decyzji.

- Omawiane zmiany w ogóle nie dotyczą procedury powoływania prezesów i decyzji już podjętych. Należy przypomnieć, że pod rządami nowelizacji lipcowej Minister Sprawiedliwości odwołał łącznie 129 prezesów i wiceprezesów sądów, a projektowane zmiany stan ten w istocie petryfikują. Odnosząc się do odwoływania prezesów, proponowane zmiany nie tyle eliminują swobodę decyzyjną Ministra Sprawiedliwości, co czynią ją bardziej zakamuflowaną - pisze Małgorzata Gersdorf.

W kwestii przechodzenia sędziów w stan spoczynku, I Prezes SN zauważa, że z perspektywy Konstytucji RP proponowana przez PiS zmiana organu właściwego do wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, który osiągnął wiek 65 lat z Ministra Sprawiedliwości na Prezydenta RP  niczego nie zmienia.

- Tym bardziej, że wyrażenie zgody na przedłużenie orzekania przez sędziego po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat, jako akt urzędowy Prezydenta RP, wymagać będzie dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów - zauważa Gersdorf.

Krytycznie oceniła także zmiany w ustawie o SN, które polegają na dodaniu nieostrej - jej zdaniem - przesłanki, którą kierować się ma Prezydent RP przy wyrażaniu zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego Sądu Najwyższego, który osiągnął 65. rok życia.

-  Prezydent RP będzie dysponował całkowitą swobodą w zakresie oceny przesłanek, którymi powinien się kierować przy podejmowaniu decyzji. Wskazuje na to użycie w projektowanym przepisie zwrotu „jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej uzna, że jest to uzasadnione". Tym samym ograniczenie swobody Prezydenta RP przy podejmowaniu decyzji w tym zakresie jest pozorne  - uważa Małgorzata Gersdorf.

Zauważyła też, że projektodawca nie zaproponował wprowadzenia do ustawy o SN możliwości odwołania się od postanowienia Prezydenta RP o odmowie wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego Sądu Najwyższego, który ukończył 65. rok życia, tak jak ma to miejsce w przypadku sędziów sądów powszechnych.

Ustawa o TK zupełnie zbędna

W opinii do projektu ustawy nowelizującej przepisy dotyczące o Trybunału Konstytucyjnego I Prezes SN podkreśla, że są one tak samo niezgodne z Konstytucją RP jak  aktualnie obowiązujący art. 19 ustawy, która ma zostać znowelizowana.

Małgorzata Gersdorf przypomina brzmienie przepisu art. 190 Konstytucji RP: orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne oraz podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony, a jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym RP.

- Orzeczenia TK z 9 marca, 11 sierpnia i 7 listopada 2016 r. (sygn. K 47/15; K 39/16 oraz K 44/16) powinny być niezwłocznie ogłoszone w dzienniku urzędowym Monitor Polski. Fakt ich nieopublikowania jest natomiast deliktem konstytucyjnym - twierdzi prezes Gersdorf.

Dlatego w jej  ocenie nowelizacja ustawy  przepisów o organizacji i trybie postępowania przed TK oraz o statusie sędziów TK jest całkowicie zbędna.

- Z politycznego i społecznego punktu widzenia propozycja ma wywołać przekonanie, że rozstrzygnięcia w powyższych sprawach nie były orzeczeniami TK. Założenie takie w opinii Sądu Najwyższego jest wewnętrznie sprzeczne. Jeżeli bowiem nie mamy do czynienia z orzeczeniami TK, to publikacja tych rozstrzygnięć jest nieuzasadniona, a wręcz bezprawna. Nie można nakładać ustawowego obowiązku podjęcia działania niezgodnego z prawem - napisała w opinii I Prezes SN.

Zwraca też uwagę, że twierdzenie  jakoby obecnie publikacja zaległych orzeczeńbyła prawnie obojętna, jest bezpodstawne.

- Orzeczenia te wywołały określone skutki prawne, w tym w szczególności w odniesieniu do kształtu procedury orzekania przez Trybunał po dacie wydania wyroków z dnia 9 marca i 11 sierpnia 2016 r., a tym samym do oceny kolejnych zapadłych wyroków. Ponadto, wyroki te kształtują sytuację trzech osób, które zostały wybrane na miejsca już obsadzone, a które na podstawie zakwestionowanej ustawy zostały dopuszczone do orzekania - wyjaśnia Gersdorf.

Jej zdaniem należałoby przyjąć, że pełnią oni urząd bezprawnie, gdyż zostali wybrani na miejsca już obsadzone.

- Z kolei Prezydent RP nie może nie przyjąć ślubowania od trzech sędziów prawidłowo wybranych przez Sejm VII kadencji, powołując się na okoliczność, że w chwili obecnej znajdują się w Trybunale Konstytucyjnym osoby wybrane na miejsca obsadzone przez Sejm VIII kadencji, od których Prezydent ślubowanie przyjął - stwierdziła w opinii Małgorzata Gersdorf.

W konkluzji Pierwszy Prezes SN podkreśla, że sam fakt przyjęcia ślubowania nie czyni z danej osoby sędziego.

- Przedstawione propozycje legislacyjne w większości mają charakter iluzoryczny i nie eliminują zasadniczych zastrzeżeń natury konstytucyjnej formułowanych pod adresem rozwiązań przyjętych w zmienianych aktach prawnych - napisała I Prezes SN o projekcie  zmian w ustawie o Sądzie Najwyższym i prawie o ustroju sądów powszechnych, który dotyczy procedury odwoływania prezesów sądów oraz problematyki przechodzenia sędziów w stan spoczynku.

To pozorne zmiany

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe