Prawo dyscyplinarne to zespół przepisów normujących kwestie odpowiedzialności za czyny naruszające obowiązki służbowe i rodzaje kar za nie oraz zasady i tryb postępowania po stwierdzeniu naruszenia obowiązków służbowych. Ustawodawca uznał, że poza powszechną odpowiedzialnością karną część osób pełniących istotne funkcje społeczne winna być objęta odpowiedzialnością dyscyplinarną.
W Polsce podlegają jej dwie kategorie osób.
Pierwsza to funkcjonariusze państwa: żołnierze, funkcjonariusze policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Więziennej. Organem dyscyplinarnym tej grupy jest przełożony dyscyplinarny, który jednoosobowo wymierza kary dyscyplinarne. Od orzeczenia pierwszoinstancyjnego służy odwołanie do przełożonego dyscyplinarnego. Ta konstrukcja nosi cechy inkwizycyjne i pozbawiona jest kontroli sądowej.
Inny jest model postępowań dyscyplinarnych prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, notariuszy i lekarzy. W skrócie: podlegają oni odpowiedzialności dyscyplinarnej sprawowanej przez sądy dyscyplinarne wyłaniane spośród członków określonego samorządu w wyborach. Każde postępowanie odwoławcze toczy się przed wyższymi sądami dyscyplinarnymi.
Sędziowie odpowiadają przed sądami dyscyplinarnymi tworzonymi ad hoc spośród sędziów właściwego miejscowo sądu apelacyjnego.