Kara finansowa dla sędziów - potrzeba czy opresja

Albo mamy do czynienia z odpowiedzialnością dyscyplinarną z oczywiście odrębnym od k.k. katalogiem kar, albo z odpowiedzialnością karną.

Aktualizacja: 28.10.2017 17:46 Publikacja: 28.10.2017 02:00

Kara finansowa dla sędziów - potrzeba czy opresja

Foto: ROL

Prawo dyscyplinarne to zespół przepisów normujących kwestie odpowiedzialności za czyny naruszające obowiązki służbowe i rodzaje kar za nie oraz zasady i tryb postępowania po stwierdzeniu naruszenia obowiązków służbowych. Ustawodawca uznał, że poza powszechną odpowiedzialnością karną część osób pełniących istotne funkcje społeczne winna być objęta odpowiedzialnością dyscyplinarną.

W Polsce podlegają jej dwie kategorie osób.

Pierwsza to funkcjonariusze państwa: żołnierze, funkcjonariusze policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Więziennej. Organem dyscyplinarnym tej grupy jest przełożony dyscyplinarny, który jednoosobowo wymierza kary dyscyplinarne. Od orzeczenia pierwszoinstancyjnego służy odwołanie do przełożonego dyscyplinarnego. Ta konstrukcja nosi cechy inkwizycyjne i pozbawiona jest kontroli sądowej.

Inny jest model postępowań dyscyplinarnych prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, notariuszy i lekarzy. W skrócie: podlegają oni odpowiedzialności dyscyplinarnej sprawowanej przez sądy dyscyplinarne wyłaniane spośród członków określonego samorządu w wyborach. Każde postępowanie odwoławcze toczy się przed wyższymi sądami dyscyplinarnymi.

Sędziowie odpowiadają przed sądami dyscyplinarnymi tworzonymi ad hoc spośród sędziów właściwego miejscowo sądu apelacyjnego.

Przewodniczącym jest prezes SA, a członkowie składów dyscyplinarnych wyznaczani są w losowaniu. Odwołanie od decyzji pierwszoinstacyjnej służy do SN.

W myśl art. 109 § 1 ustawy o ustroju sądów powszechnych karami dyscyplinarnymi są: upomnienie; nagana; obniżenie wynagrodzenia zasadniczego sędziego od 5 proc. do 20 proc. na czas od sześciu miesięcy do dwóch lat; usunięcie z funkcji, przeniesienie na inne miejsce służbowe i złożenie z urzędu. Obniżenie wynagrodzenia zasadniczego zostało wprowadzone do ustawy w połowie 2017 r.

Uzasadnienie projektu z nową karą dyscyplinarną nie daje wskazówek, czym kierował się ustawodawca. Oto jego fragment: „W art. 1 pkt 31 projektu dokonano modyfikacji przepisów usp dotyczących kar dyscyplinarnych. Do § 1 dodano pkt 2a z nową karą dyscyplinarną – obniżeniem wynagrodzenia zasadniczego sędziego od 5 do 15 proc. na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat. Szerszy katalog kar ma zapewnić większą elastyczność w ich wymierzaniu... Poszerzenie katalogu kar da większe możliwości reakcji sądu dyscyplinarnego na przewinienia służbowe...". Tak można też uzasadnić przywrócenie kary chłosty, zakuwania w dyby itp. Nie sposób zatem ustalić na podstawie dokumentów z procesu legislacyjnego, co było przyczyną wprowadzenia tej nowej kary dyscyplinarnej.

Przewiduje taką ustawa o adwokaturze – od pięciokrotnej do pięćdziesięciokrotnej podstawowej składki izbowej. Jej granice zatem ustala ustawa.

Ustawa o radcach prawnych wprowadza karę pieniężną od półtorakrotności do dwunastokrotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dacie przewinienia dyscyplinarnego. Jej granice są więc też określone.

Notariusze mogą być karani w granicach do pięciokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, nie mniej niż jego połową. Podobnie lekarze mają dyscyplinarną karę pieniężną na cel społeczny związany z ochroną zdrowia od jednej trzeciej do czterokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłoszonego przez prezesa GUS, obowiązującego w chwili orzeczenia w pierwszej instancji. Czyli granice kary – jak wyżej.

Szukamy dalej. Może w ustawie o prokuraturze. Często używa się argumentu, że sędziowie i prokuratorzy to pokrewne zawody prawnicze. Ergo, część rozwiązań prawnych powinna być tożsama. I tak jest. Kształtowanie wynagrodzeń jest dobrym przykładem. Również urlopy i po części stan spoczynku.

W rozdziale o odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratorów nie ma natomiast kary potrącenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora od 5 proc. do 20 proc. na czas od sześciu miesięcy do dwóch lat.

Gdzie zatem znaleźć wzór nowej kary dyscyplinarnej w usp? W art. 32 ust. 2 kodeksu karnego, art. 34 § 1 pkt 4 k.k. Do katalogu kar dyscyplinarnych grożących sędziom dołożono tę przewidzianą za popełnienie przestępstwa, a opisaną w k.k. Nieznacznie tylko ją modyfikując. Ustawodawcza subtelność troglodyty. Bo albo mamy do czynienia z odpowiedzialnością dyscyplinarną z oczywiście odrębnym od k.k. katalogiem kar, albo z odpowiedzialnością karną. Kary pieniężne przewidziane w innych procedurach dyscyplinarnych określają precyzyjnie minimalny i maksymalny wymiar. Odwołują się do obiektywnych przesłanek.

W usp przewidziano karę, która zależy od stażu pracy i stanowiska służbowego sędziego. Są to bowiem jedyne przesłanki różnicujące wynagrodzenie sędziów. Czyli potrącenie 10 proc. wynagrodzenia orzeczona wobec sędziego rejonowego z dwuletnim stażem ma inną wartość niż orzeczona wobec sędziego apelacyjnego z 30-letnim stażem. Chyba że sądy dyscyplinarne będą ją orzekać w ułamkach procentu, w co wątpię.

Kara finansowa dla sędziów – konieczność czy tylko opresja. Ja znam odpowiedź na to pytanie. Jak sądzę, czytelnicy również.

Autor jest sędzią w stanie spoczynku Sądu Rejonowego Poznań Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, członkiem Stowarzyszenia Sędziów Themis

Prawo dyscyplinarne to zespół przepisów normujących kwestie odpowiedzialności za czyny naruszające obowiązki służbowe i rodzaje kar za nie oraz zasady i tryb postępowania po stwierdzeniu naruszenia obowiązków służbowych. Ustawodawca uznał, że poza powszechną odpowiedzialnością karną część osób pełniących istotne funkcje społeczne winna być objęta odpowiedzialnością dyscyplinarną.

W Polsce podlegają jej dwie kategorie osób.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe