W XIX wieku powstały główne zasady, na których do dzisiaj opierają się nasze sądy. Filozofia prawa i prawo bardzo się od tej pory zmieniły, ale sądy – nie aż tak bardzo. Mamy więc sieć sądów powszechnych, między które podzielono (prawie na wyłączność) całe terytorium kraju wraz z przypisaną do nich kadrą orzeczniczą (też w sposób trwały) i administracyjną. Tak zorganizowane sądy procedują na podstawie akt, a każda czynność znajduje pisemne odzwierciedlenie na papierze w jednym egzemplarzu zachowanym w aktach. Jeżeli spojrzymy na sądy oczami zewnętrznego obserwatora (takiego, który widzi ruch, ale nie musi znać jego celu i przyczyny), to sporządzanie pism, wzajemne ich przesyłanie pocztą oraz przekazywanie akt z sądu do sądu są głównym zajęciem wymiaru sprawiedliwości.