Rok 1918: Polacy nieprzygotowani na niepodległość

11 listopada 1918 r. nikt nie wiedział, gdzie są granice nowego państwa polskiego, jak ma działać administracja państwowa, kto odpowiada za infrastrukturę, kto pilnuje porządku, jak powinien wyglądać system podatkowy, sądownictwo czy porządek policyjny. „Bo ni z tego, ni z owego mamy Polskę na pierwszego" – celnie spuentował ten stan rzeczy sam Piłsudski. W tym ogólnym bezładzie najbardziej uporządkowany wydawał się proces tworzenia nowych sił zbrojnych.

Czytaj więcej

Historia

11 listopada 1918 r.: Cud niepodległości

„Polski nie da się ani wymodlić, ani wygadać, ani wyżebrać, ani wyszachrować. Trzeba ją zdobyć krwią własną i cudzą" – mówił Józef Piłsudski. Ale jeszcze w 1914 r. niewielu chciało się bić za niepodległą Polskę.

28 października Rada Regencyjna mianowała generała Tadeusza Rozwadowskiego szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Powszechnie przyjęło się uważać, że to Józef Piłsudski, mianowany w styczniu 1917 r. referentem Komisji Wojskowej, był twórcą polskiej armii. W rzeczywistości od 22 lipca 1917 r., kiedy Piłsudski został aresztowany przez Niemców, a potem przebywał kolejno w więzieniach w Gdańsku, Spandau i Magdeburgu, prawdziwą, niezwykle żmudną i profesjonalną organizacją centralnych instytucji wojskowych oraz różnych formacji Wojska Polskiego zajął się generał Tadeusz Rozwadowski.

Powrót Piłsudskiego do Warszawy oznaczał jednak, że Rozwadowski musi odejść od kierowania siłami zbrojnymi. Już w pierwszych dniach istnienia niepodległego państwa czaił się ponury konflikt jego elit – ludzi wybitnych, ale śmiertelnie skłóconych. Przeszłość rzucała się cieniem na kariery tych, którzy mieli być nieskazitelnym wzorem patriotyzmu. Na liście płatnych konfidentów wywiadu Sztabu Generalnego Austro-Węgier (HK-Stelle) znajdowały się m.in. nazwiska Walerego Sławka oraz Józefa Piłsudskiego, którzy odpowiednio nosili pseudonimy Stefan 1 i Stefan 2. Obu zwerbował pułkownik Sztabu Generalnego CK Armii Józef Artur Rybak, który już w grudniu 1918 r. został w niepodległej Polsce szefem Oddziału VI Informacyjnego Sztabu Generalnego, a później awansował na generała brygady. Nie jest też tajemnicą, że krakowskiego „Strzelca", na którego czele stał Józef Piłsudski, założył, szkolił i uzbroił austro-węgierski wywiad. Piłsudski nie był zresztą tylko tajnym współpracownikiem HK-Stelle. Przypuszcza się, że w 1904 r. miał jakiś układ z wywiadem japońskim, a później francuskim. Niewyjaśniona do końca przeszłość Marszałka i większości przedstawicieli elity politycznej II RP spowodowała konflikt, którego pokłosiem był zamach majowy, sanacyjny rozkład państwa, a w ostateczności klęska wrześniowa.