Układ, który zabił prezydenta Kennedy'ego

„Jutro ten skur... przestanie mnie wkur... To nie jest groźba, to obietnica", miał powiedzieć do swojej sekretarki i zarazem kochanki Madelaine Brown amerykański wiceprezydent Lyndon Baines Johnson (LBJ). Stało się to 21 listopada 1963 r. Mówił o prezydencie Johnie Fitzgeraldzie Kennedym (JFK), który następnego dnia został zastrzelony w Dallas. Kilka godzin wcześniej, zanim LBJ podzielił się ze swoją kochanką tym proroczym ostrzeżeniem, pokłócił się z JFK na temat tego, kto i gdzie będzie siedział podczas przejazdu prezydenckiej kolumny przez Dallas. Johnson nie chciał, by w samochodzie z Kennedym jechał gubernator Teksasu John Connally, który był przyjacielem LBJ. Domagał się usadzenia na przednim siedzeniu prezydenckiego samochodu swojego wewnątrzpartyjnego rywala, kongresmena Yarborougha. Prezydent uznał upór wiceprezydenta za irracjonalny i nie zgodził się na proponowane poprawki. To dlatego Connally został ranny w zamachu następnego dnia. Wcześniej, od jakiegoś czasu, Kennedy dawał sygnały, że wybierze kogoś innego niż Johnson na kandydata na wiceprezydenta podczas kampanii prezydenckiej w 1964 r. Miał ku temu wygodny pretekst – skandale korupcyjne dotykające otoczenia LBJ. Ci dwaj przywódcy nigdy zresztą za sobą nie przepadali. Kennedy wybrał teksańskiego polityka jako swojego wiceprezydenta prawdopodobnie tylko dlatego, że LBJ szantażował go swoją wiedzą o skandalach obyczajowych jego rodziny.

O tym, że JFK odwiedzi Dallas, zdecydowano na początku września – wiedziało o tym tylko trzech ludzi, w tym wiceprezydent. Lee Harvey Oswald wkrótce potem dostał pracę w magazynie książek przy Dealey Plaza, skąd zastrzelono później prezydenta. Magazyn dziwnym trafem należał do znajomego Johnsona. Przyjacielem i politycznym sojusznikiem LBJ był również szef policji w Dallas, czyli człowiek, który nieudolnie zabezpieczył wizytę prezydenta, a później transport Oswalda z komendy policji do więzienia. To LBJ wraz z szefem policji zdecydowali o przejeździe prezydenckiej kolumny przez Dealey Plaza. O udziale Johnsona w zamachu spekulowano od samego początku. Sam jednak nie byłby w stanie przeprowadzić takiej operacji i wyjść z tego bezkarnie. Potrzebował wspólników, a mógł ich znaleźć w świecie cieni – w służbach specjalnych oraz w mafii.

Z Moskwy do Dallas

Oficjalna wersja mówi, że prezydenta Kennedy'ego zabił Lee Harvey Oswald, działający samotnie były żołnierz marines, który miał radykalnie lewicowe przekonania i przez kilka lat mieszkał w Związku Sowieckim. Taka narracja poszła w świat już w dniu jego aresztowania w Dallas, po zamachu na JFK. Jim Garrison, prokurator z Nowego Orleanu, jeszcze tego samego dnia zaczął sprawdzać powiązania Oswalda w swoim mieście. Wyniki dochodzenia były zaskakujące. Garrison zwrócił uwagę, że adres jednoosobowego i prokomunistycznego komitetu „Ręce precz od Kuby!", widniejący na ulotkach rozdawanych kiedyś przez Oswalda, pokrywa się z adresem biura detektywistycznego Guya Banistera, byłego szefa FBI w Butte w Montanie, funkcjonariusza biorącego udział w likwidacji znanego bandyty Johna Dillingera. Banister był znany jako zaciekły antykomunista, ale z zeznań wynikało, że zatrudniał u siebie lewackiego radykała Oswalda. Człowiek oskarżony o zabójstwo prezydenta był też widywany wśród kubańskich antykomunistycznych uchodźców. Antycastrowscy aktywiści Silvia Odio i Carlos Bringuier zapamiętali go jako wielkiego przeciwnika komunizmu oferującego im szkolenie wojskowe. Prokurator Garrison szybko odkrył też związki Oswalda z obracającym się w kręgach kubańskich uchodźców pilotem najemnikiem Davidem Ferrie. Oswald i Ferrie służyli razem w 1959 r. w patrolu lotniczym Gwardii Narodowej stanu Luizjana, a wielu świadków widziało ich wspólnie w miesiącach poprzedzających zamach. Gdy w 1967 r. Ferrie zgodził się opowiedzieć prokuratorowi Garrisonowi o zamachu na JFK, „popełnił samobójstwo". Tej samej nocy jego znajomy – a zarazem znajomy Oswalda – Eladio del Valle, były kubański kongresmen, został zastrzelony i posiekany maczetami na parkingu w Miami. Idąc tropem kontaktów Oswalda, prokurator Garrison postawił zarzuty o udział w spisku na życie prezydenta Clayowi Shaw vel Clayowi Bertrandowi, związanemu z Ferriem i Banisterem biznesmenowi z Nowego Orleanu. Shaw wygrał proces, ale kilka lat później szef CIA Richard Helmes przyznał, że Shaw i Ferrie – osoby z najbliższego otoczenia Oswalda – pracowali dla CIA.

Życiorys Oswalda jest pełen biograficznych anomalii. Choć w 1959 r. zrzekł się amerykańskiego obywatelstwa, to później nie miał żadnych problemów z jego odzyskaniem i powrotem z ZSRR do USA. Według relacji byłych pracowników ambasady USA w Moskwie, gdy Oswald starał się o powrót do Ameryki, został wpuszczony na czwarte piętro tej placówki – tam, gdzie wstęp mają tylko ludzie z certyfikatem bezpieczeństwa. Za pieniądze Departamentu Stanu wrócił do ojczyzny i znalazł pracę w firmie wywołującej zdjęcia satelitarne. Tam również potrzebny był certyfikat bezpieczeństwa. Dziwnym trafem taką posadę dostał jednak człowiek uchodzący za zdrajcę i sympatyka komunizmu, który kilka miesięcy później rozdawał na ulicach Nowego Orleanu procastrowskie ulotki i występował w lokalnej telewizji jako zwolennik kubańskiego dyktatora. Historia ta ma sens jedynie wówczas, jeśli przyjmiemy, że Oswald był od początku prowokatorem tajnych służb. Prokurator Garrison skłaniał się ku tezie, że Oswald został wysłany do ZSRR jak agent ONI, czyli wywiadu marynarki wojennej. Podejrzenia wzbudzało choćby to, że odbył w marines, w bazie Atsugi w Japonii, kurs nauki rosyjskiego. Teorię tę potwierdził po latach Victor Marchetti, były agent CIA. Oswald był według niego agentem amerykańskich tajnych służb. Czy w Rosji stał się jednak podwójnym agentem?

Nieco światła rzuca na to przyjaciel Oswalda Ron Lewis. W swojej książce „Fleshback" opisuje, jak razem pracowali dla Guya Banistera. Lewis to były pilot wojskowy, wyrzucony z sił zbrojnych za molestowanie nieletniej. Później prowadził życie drobnego przestępcy. Szybko się zaprzyjaźnił z Oswaldem i stał się jego powiernikiem. Według niego Oswald rzeczywiście był radykalnym lewicowcem, a przy tym człowiekiem zafascynowanym światem szpiegostwa. Wstępując do marines, a później infiltrując szeregi antycastrowskich emigrantów i spiskowców z CIA, chciał po prostu szpiegować wrogą organizację. Takie akcje go ekscytowały. I przez to się przeliczył. Natrafił na prawdziwych, profesjonalnych spiskowców, a ci postanowili go wykorzystać i z nim skończyć.

Oswald nie strzelał do JFK?

Testy kryminalistyczne nie wykryły śladów prochu na jego rękach i policzku. Świadkowie (w tym jeden policjant) zeznawali, że w chwilę po tym, gdy padły strzały do prezydenta, spokojnie siedział sobie w zakładowej stołówce. Według Rona Lewisa Oswald został później podwieziony do domu przez uczestników spisku – policjanta Johna Tippita i Roscoe White'a, byłego marine z bazy w Atsugi, gliniarza z Dallas powiązanego z Jackiem Rubym. Według tej teorii to Roscoe White był strzelcem, który oddał śmiertelny strzał z trawiastego pagórka, strzał, który trafił JFK w głowę od przodu. W trakcie przejażdżki z Tippitem i Whitem Oswald zorientował się, że chcą z niego zrobić zabójcę prezydenta. Uciekł z radiowozu. Wkrótce potem padł strzał, który zabił Tippita. Oswalda aresztowano, gdy czekał na kogoś w jednym z kinoteatrów w Dallas. 24 listopada 1963 r. został zastrzelony w piwnicy komendy policji w Dallas podczas transportu do więzienia. Zabójcą był gangster Jack Ruby, właściciel klubu ze strpitizem Carrousel, w którym pracowała żona Roscoe White'a. We wrześniu 1963 r. miała ona słyszeć, jak jej mąż i Ruby rozmawiali o przygotowywanym zamachu na prezydenta. W 1990 r. Ricky White, syn Roscoe White'a, ujawnił, że odnalazł dziennik swojego ojca. Autor zapisków przyznał się w nich do zabicia JFK i Tippita.

Spisek był jednak dużo szerszy. Pod koniec lat 70. Victor Marchetti opublikował w piśmie „Spotlight" artykuł, w którym sugerował udział w zamachu na JFK włamywaczy z Watergate, byłych agentów CIA: E. Howarda Hunta i Franka Sturgisa, a także Gerry'ego Patricka Hemminga (byłego zwierzchnika Oswalda w ONI w bazie marines w Atsugi w Japonii). Hunt poczuł się tym urażony i pozwał wydawcę pisma, spółkę Liberty Lobby, do sądu. Wygrał pierwszy proces, ale Liberty Lobby wygrało apelację. W 1985 r. sąd na Florydzie de facto przyznał więc, że CIA brała udział w zabójstwie JFK. Taki wyrok zapadł m.in. po zeznaniach Marity Lorenz, byłej agentki CIA i zarazem kochanki Fidela Castro zaangażowanej w próby jego otrucia. Lorenz mówiła o „Operacji 40" – akcji sabotażowo-dywersyjnej wymierzonej w komunistyczną Kubę. Udział w niej brały takie sławy CIA, jak Luis P. Carriles, E. Howard Hunt, Thomas Clines, Edwin Wilson, Ted Shackley, Felix Rodriguez czy David Atlee Phillips. – Od momentu, w którym ponownie dołączyłam do „Operacji 40", bez przerwy słyszałam, jak mówiono: „Dopadniemy Kennedy'ego" – zeznawała Lorentz. Frank Sturgis vel Frank Fiorini (niezwykle barwna postać, były partyzant u Castro, później przeciwnik reżimu i agent CIA) przyznał się jej po zamachu, że to on i Hunt odpowiadają za zabicie prezydenta. – Jakby się ktoś pytał, to mam dobre alibi. Siedziałem w domu i oglądałem telewizję – wyzłośliwiał się Sturgis. Zmarły w 2007 r. Hunt przyznał się na łożu śmierci do swojego uczestnictwa w spisku. Zapewniał jednak, że jego rola była niewielka. Był tylko „rezerwowym zawodnikiem". Z kolei Gene „Chip" Tatum, były agent CIA zaangażowany w akcje związane z aferą Iran-Contras, pisał o grupie Pegasus, jednostce od „brudnej roboty" w amerykańskich służbach specjalnych, która przeprowadziła zabójstwo JFK. Dzięki temu wyrwała się spod kontroli rządu i zdobyła wystarczającą swobodę, by angażować się w handel narkotykami podczas tajnych wojen w Azji Południowo-Wschodniej i Ameryce Łacińskiej. Jego opis tej grupy był bardzo zbliżony do ekipy odpowiedzialnej za „Operację 40", podczas której CIA wchodziła w bliskie kontakty z przestępczością zorganizowaną.

Jak przeprowadzono zabójstwo prezydenta Kennedy'ego? Prokurator Garrison i pułkownik wywiadu wojskowego Fletcher Prouty uważali, że strzelcy zajęli trzy pozycje – w składnicy książek, na trawiastym pagórku i w budynku Dal Texu. To z Dal Texu musiała paść kula, która drasnęła jednego z przechodniów stojącego przy wiadukcie, pod którym miała przejechać prezydencka kolumna. Tuż po zabójstwie, JFK aresztowano w tym budynku Eugene'a Hale'a Bradinga – człowieka powiązanego z Jackiem Rubym oraz sponsorującym Lyndona Johnsona milionerem H.L. Huntem. Przebywał tam w towarzystwie funkcjonariusza wywiadu wojskowego Jamesa Powella. Obok Dal Texu był budynek więzienia. Na dachu przebywał policyjny snajper. Spytany po latach, czy strzelał wówczas do JFK, odparł: „Zabiłem w życiu bardzo wielu skurwysynów". Zapewne jednak strzały do prezydenta oddali „apolityczni fachowcy", czyli zabójcy powiązani z mafią.

Powiązania Kennedych z mafią

Mafijne ślady w zamachu w Dallas nie powinny dziwić. Wszak rodzina Kennedych była bardzo blisko powiązana z zorganizowaną przestępczością. Patriarcha rodu, Joseph Kennedy, zbił majątek w trakcie wielkiego kryzysu na krótkiej sprzedaży akcji. Innym ważnym źródłem jego dochodów był szmugiel brytyjskiej whiskey przez Kanadę do pogrążonych w szaleństwie prohibicji Stanów Zjednoczonych. Joe Kennedy działał z wielkim zacięciem: gdy grupa żydowskich gangsterów chciała go odstrzelić za wchodzenie im w rynek, Kennedy odwołał się do włoskiego gangstera. Gdy ten włoski gangster poprosił go po kilku latach o przysługę, Joe odmówił, ściągając na siebie kolejny wyrok śmierci. Irlandzki spryciarz uniknął likwidacji, odwołując się do chicagowskiego bossa Sama „Momo" Giancany. Obie rodziny się zaprzyjaźniły. Giancana, wspólnie ze skorumpowanym burmistrzem Chicago Richardem Daleyem, kupował głosy dla JFK podczas wyborów prezydenckich z 1960 r. JFK wygrał z Nixonem niewielką przewagą, a o jego wygranej zdecydowały właśnie głosy elektorskie z Illinois. Mafia uważała więc, że zainstalowała młodego Kennedy'ego w Białym Domu. Giancana i JFK dzielili ze sobą kochankę – Judith Exner, której Kennedy wypaplał nawet tożsamość informatora FBI wewnątrz chicagowskiej mafii, którego zabito po długich torturach. Mafia została też włączona przez prezydenta do prób zamachu na Fidela Castro.

Ale ogólnie rzecz biorąc, JFK był dla niej dużym rozczarowaniem. Robert Francis Kennedy (RFK), brat prezydenta, jako prokurator generalny ostro wziął się do zwalczania przestępczości zorganizowanej. Doszło do wysypu śledztw, przesłuchań i wyroków. Zagrożeni byli Giancana, chicagowski gangster John Roselli, boss z Florydy Santo Trafficante, szef związku zawodowego kierowców ciężarówek Jimmy Hoffa (z podsłuchów wiadomo, że mafiosi mieli szczególnie za złe Kennedym, iż „prześladują Hoffę, który zrobił tak wiele dobrego dla ludzi pracy"). Carlos Marcello, boss z Nowego Orleanu, został deportowany do Gwatemali – zostawiono go tam w środku dżungli. Gdy wrócił do cywilizacji, rzucił po włosku: „Niech ktoś usunie ten kamień z mojego buta!", co było groźbą śmierci wobec RFK. Mafia czuła się zdradzona. Miała przeświadczenie, że Kennedy uciekają się do swojego starego numeru: zaciągają u niej zobowiązania, których nie chcą spłacić, a potem likwidują tych, u których się zadłużyli. Antymafijna kampania RFK była postrzegana przez mafijnych bossów jako usuwanie niewygodnych świadków rodzinnych machinacji. Atak na Hoffę miał zaś być personalną zemstą Bobby'ego. RFK ostro się kiedyś ściął z Hoffą podczas senackiego przesłuchania.

Zapisy z podsłuchów FBI nie zostawiają żadnych wątpliwości: mafia życzyła JFK i RFK śmierci, planowała zabójstwo i szukała jego wykonawców. Szczególnie naciskał na to Jimmy Hoffa, który przedstawił m.in. szalony plan wysadzenia w powietrze RFK wraz z jego domem. Marcello miał wspomnieć: „Gdy utniesz psu ogon, nadal będzie cię gryzł. Gdy pozbawisz go głowy, problem zostanie rozwiązany". To znaczyło: zabójstwo RFK narazi nas na prezydencką zemstę, zabójstwo JFK sprawi, że RFK straci posadę prokuratora generalnego. Czasem w podsłuchach można znaleźć nawoływania do rozsądku: „Pogadajmy z Joe, on odpowiednio naprostuje syna".