Biblioteki idą z duchem czasu. Oto liderzy

Placówki nie żałują pieniędzy na inwestycje i nowości wydawnicze. Skutecznie aktywizują lokalną społeczność.

Aktualizacja: 28.11.2016 20:26 Publikacja: 28.11.2016 19:58

Biblioteki idą z duchem czasu. Oto liderzy

Foto: Fotorzepa, Radek Pasterski

Za nami szósta edycja Rankingu Bibliotek „Rzeczpospolitej". Pozycję lidera utrzymała Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Barcin.

Na podium znalazły się też placówki z Włodawy i Polanicy-Zdroju. Mają co świętować, bo w porównaniu z poprzednią edycją awansowały.

Z kolei czwarte i piąte miejsce przypadło odpowiednio bibliotece z Łomży i ze Światek.

Trzeba się otworzyć

Barcińska biblioteka aktywnie promuje czytelnictwo, co nie jest łatwym zadaniem, ponieważ odsetek Polaków czytających książki z roku na rok spada. Ale nie w Barcinie. Różnego rodzaju wydarzenia kulturalne, imprezy i konkursy skutecznie aktywizują lokalną społeczność, która chętnie sięga po książki, wśród których nie brakuje nowości.

Współczesny czytelnik ma dziś wręcz nieograniczony dostęp online do interesujących go informacji. – W takich warunkach biblioteka, aby osiągnąć sukces, musi być po prostu konkurencyjna i prowadzić działalność ze świadomością, że na rynku przetrwają tylko najlepiej dostosowani – komentuje Jacek Żurawski, dyrektor Biblioteki we Włodawie. Dodaje, że placówki, które przekształciły się w nowoczesne centra życia kulturalno-społecznego, z pewnością sobie poradzą.

Wtóruje mu Iwona Mokrzanowska, dyrektor placówki z Polanicy-Zdroju. Zwraca przy tym uwagę, że czytelnicy chcą, by księgozbiór stale uzupełniać o nowości wydawnicze, tym bardziej że nie zapewniają tego małe, lokalne księgarnie.

– W związku z tym biblioteka rocznie przeznacza ok. 75 tys. zł na zakup nowości. Wskaźnik zakupu na 100 mieszkańców w ubiegłym roku wynosił 60 książek, a przeciętnie w Polsce jest on jednocyfrowy – wskazuje. Placówka mocno dba o najmłodszych. Przynosi to efekty: w tej kategorii wiekowej odnotowuje największy wzrost czytelników i wypożyczeń.

Biblioteki muszą iść z duchem czasu, co niejednokrotnie wiąże się z wysokimi kosztami. Wielu placówkom udaje się jednak pozyskać dofinansowanie.

– Ogromnym wyzwaniem jest budowa Biblioteki w Świątkach, w 2016 r. na ten cel w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa Priorytet 2 „Infrastruktura bibliotek 2016–2020" pozyskaliśmy 2 mln zł – wskazuje Halina Kirjew, kierownik Biblioteki w Świątkach.

W tworzeniu projektu architektonicznego uwzględniono oczekiwania mieszkańców, ustalone za pomocą konsultacji społecznych. Placówka realizuje wiele projektów, imprezy plenerowe i zaprasza ciekawe osobistości. W tym roku jej gościem był m.in. Grzegorz Kasdepke, twórca lubianych przez dzieci postaci książkowych.

Imponujące awanse

Dynamicznie rozwija się biblioteka w Biesiekierzu, która w tym roku wskoczyła na wysokie 6. miejsce – z 23.

– Każdy czytelnik jest na wagę złota. To nasza dewiza. Jesteśmy placówką wiejską, a nasza gmina to ok. 6 tys. mieszkańców. To niewielka społeczność i dzięki temu łatwiej jest nam poznać naszych czytelników – podkreśla Agnieszka Hryniewicz, dyrektor Biblioteki w Biesiekierzu.

Placówka uczestniczy w imprezach gminnych, bardzo często jest ich współorganizatorem. – Naszym marzeniem jest to, aby jak tylko ktoś pomyśli o jakiejś imprezie, spotkaniu, to od razu wpadła mu do głowy myśl, że trzeba wciągnąć w to bibliotekę. Na półkach pachnące nowości, za biurkiem uśmiechnięta bibliotekarka, która pomoże, porozmawia, zaproponuje kawę. Nasza biblioteka ma być jak Rzym: to tu mają prowadzić wszystkie drogi – podkreśla Hryniewicz.

Imponujący awans (z 86. na 7. miejsce) odnotowała też placówka w Sulmierzycach.

– Współczesny czytelnik jest bardzo wymagającym odbiorcą, nastawionym na konkretne potrzeby, dlatego wachlarz działalności biblioteki musi pozostać otwarty, tak by móc zapewnić nowe możliwości – mówi Anita Wawrzyniak, dyrektor Biblioteki w Sulmierzycach. Dodaje, że często pojawia się tutaj kolejne wyzwanie, jakim jest podjęcie współpracy z lokalnymi przedsiębiorcami, świetlicami wiejskimi oraz pobliskimi szkołami.

– Możliwości te zostają realizowane, gdy działania biblioteki są integrowane z działaniami podejmowanymi np. przez nauczycieli – podkreśla.

Bardzo dobrze wypada też Biblioteka z Krasocina, która awansowała z 21. na 8. miejsce.

– Biblioteka, którą zarządzam, to miejsce kontaktu z wiedzą, kulturą i miejsce życia społecznego. Jednym słowem – tętniąca życiem. Dlatego, aby cały czas utrzymać ten poziom, trzeba wychodzić naprzeciw oczekiwaniom użytkowników i poszerzać ofertę – mówi Aleksandra Klim, dyrektor placówki w Krasocinie.

W pierwszej dziesiątce znalazły się jeszcze placówki z Bestwiny i Sianowa.

– Nasze zbiory – nie tylko w tradycyjnej postaci, ale także w formie audiobooków, filmów, prezentacji – są skomputeryzowane już od dziesięciu lat –podkreśla Teresa Lewczak, dyrektor Biblioteki w Bestwinie.

Z kolei placówka w Sianowie, wychodząc na przeciw oczekiwaniom czytelników, zmieniła godziny otwarcia.

– Zarządzanie biblioteką w XXI wieku to śledzenie najnowszych technologii, które trzeba wprowadzać w życie. Tylko w taki sposób możemy konkurować z komercyjnymi ośrodkami – podkreśla Aleksandra Kowalczyk, dyrektor Centrum Kultury i Biblioteki Publicznej Gminy i Miasta Sianów.

Bardzo dobrze w tegorocznym rankingu poradziły sobie placówki z miejscowości Imielin i Skoki. Mocno awansowały i niewiele im brakowało, żeby wskoczyć do pierwszej dziesiątki.

– Zgrany zespół, podejmujący wyzwania, kreatywny, systematycznie szkolony i dobrze wynagradzany był moim marzeniem. Dzisiaj taki zespół działa i kreuje kulturę w Skokach i gminie Skoki – podkreśla Elżbieta Skrzypczak, dyrektor Biblioteki w Skokach.

Księgozbiór w sieci

Wśród bibliotek, które nadesłały ankiety, aż 72 proc. posiada filie.

Prawie 55 proc. placówek jest przystosowanych dla osób niepełnosprawnych; przeważnie są to nowe biblioteki lub powstające filie. Niemal we wszystkich placówkach można skorzystać z internetu, a w ponad 80 proc. także z Wi-Fi. 77 proc. bibliotek deklaruje, że ma swoją stronę internetową.

Znacznie lepiej niż w ubiegłym roku jest z dostępnością księgozbioru w sieci: ma go aż 73 proc. placówek. Z kolei 100 proc. księgozbioru dostępnego online posiada już 37 proc. wziętych pod uwagę bibliotek. Średnio dostępne w internecie jest ponad 61 proc. księgozbioru. Biblioteki to nie tylko wypożyczalnie książek: w ponad 50 proc. z nich działają kluby i koła czytelnicze. Z kolei prawie 45 proc. placówek organizuje inne koła, np. teatralne, muzyczne czy filmowe.

Jak powstał ranking

Wysłaliśmy ponad 2300 ankiet do wszystkich gmin wiejskich i miejsko-wiejskich oraz miast (z wykluczeniem miast na prawach powiatu). Uzyskaliśmy ponad 800 odpowiedzi.

Ankieta zawierała 19 pytań. Ocenialiśmy między innymi powierzchnię biblioteki i filii w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, za które można było uzyskać maksymalnie 25 punktów. Średnie zatrudnienie w placówce mogło dać maksymalnie 10 pkt. Wielkość księgozbioru w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, wielkość księgozbioru nabytego po 2005 roku jako procent całego zbioru czy nowe książki zakupione w 2015 roku dawały w sumie 60 pkt.

Sporo punktów można było uzyskać za udział dotacji podmiotowej dla biblioteki w budżecie gminy w 2015 roku (jako proc. budżetu samorządu ogółem) – 30 pkt, za pozyskane zaś przez bibliotekę środki pozabudżetowe w 2014 roku – 20 pkt.

Przyznawaliśmy także punkty za dostępne dla czytelników tytuły prasowe (dzienniki, tygodniki, prasę dla dzieci itp.) – maksymalnie 20 pkt.

Istotny jest także oferowany przez biblioteki dostęp do nowych mediów – posiadanie strony internetowej to 5 pkt, dostępność internetu dla czytelników – 10 pkt (stanowiska komputerowe i sieć Wi-Fi). Działające przy bibliotece kółka czytelnicze, artystyczne, literackie etc. dodawały 10 pkt, podobnie wolontariat – 10 pkt. Dodatkowo biblioteki otrzymywały punkty za udogodnienia dla osób niepełnosprawnych oraz dostępność książek dla osób słabowidzących i niewidomych – po 5 pkt za spełnienie każdego z tych warunków.

Opracowując ranking, oprócz uzyskanych odpowiedzi na ankietę wykorzystaliśmy dane z Głównego Urzędu Statystycznego o liczbie czytelników w bibliotece na 1000 mieszkańców oraz liczbie wypożyczonych książek przez jednego czytelnika w 2015 roku. Za te wskaźniki można było otrzymać maksymalnie po 25 pkt.

W sumie w całym rankingu biblioteka mogła uzyskać 340 pkt.

Najwyższą liczbę punktów uzyskiwały te biblioteki, w których wskaźniki były wyższe niż 1,75 proc. średniej ze wszystkich bibliotek, nie przyznawaliśmy punktów, gdy wskaźnik stanowił mniej niż 0,25 proc. średniej.

Za nami szósta edycja Rankingu Bibliotek „Rzeczpospolitej". Pozycję lidera utrzymała Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Barcin.

Na podium znalazły się też placówki z Włodawy i Polanicy-Zdroju. Mają co świętować, bo w porównaniu z poprzednią edycją awansowały.

Pozostało 97% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Ekonomia
Spadkobierca może nic nie dostać
Ekonomia
Jan Cipiur: Sztuczna inteligencja ustali ceny
Ekonomia
Polskie sieci mają już dosyć wojny cenowej między Lidlem i Biedronką
Ekonomia
Pierwsi nowi prezesi spółek mogą pojawić się szybko
Ekonomia
Wierzyciel zlicytuje maszynę Janusza Palikota i odzyska pieniądze