Kiedy można zwiększyć odpisy od maszyn i urządzeń

Odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych i zasad, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT lub art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT (art. 16i ust. 1 ustawy o CIT i art. 22h ust. 1 ustawy o PIT).

Czytaj także: W jaki sposób księgować wydatki na maszyny i urządzenia

Liniowa metoda amortyzacji środków trwałych polega na tym, że odpisów amortyzacyjnych - przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych - dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji (wykazu), do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT albo art. 23 ust. 1 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Właściwą stawkę amortyzacji należy ustalić po jednoznacznym określeniu do jakiej grupy KŚT należy dany środek trwały (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 lutego 2010 r., ITPB1/415-872a/09/AK). Obowiązek prawidłowego zaklasyfikowania środków trwałych do właściwej grupy spoczywa na podatniku. Podatnik, jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, w przypadku wątpliwości dotyczących odpowiedniej klasyfikacji, może zwrócić się o dokonanie klasyfikacji do urzędu statystycznego w Łodzi.

Sposób optymalizacji podatkowej

W ściśle określonych przypadkach ustawowe roczne stawki amortyzacyjne stosowane w liniowej metodzie amortyzacji mogą zostać podwyższone.

Podwyższenie stosowanych rocznych stawek amortyzacyjnych może być sposobem optymalizacji podatkowej. Zwiększają się bowiem w takim przypadku dokonywane odpisy amortyzacyjne. Rozwiązanie te nie jest jednak zalecane firmom generującym straty, gdyż większe koszty uzyskania przychodów powiększą stratę podatkową, której rozliczenie w następnych latach może okazać się kłopotliwe.

Możliwość podwyższenia rocznej stawki amortyzacyjnej dotyczy wyłącznie środków trwałych amortyzowanych liniową metodą amortyzacji, o której mowa w art. 16i ustawy o CIT i art. 22i ustawy o PIT. Nie jest więc możliwe obniżenie stawek amortyzacyjnych przez podatników amortyzujących środki trwałe za pomocą innych metod, np. podatników, którzy stosują indywidualne stawki amortyzacyjne. Podwyższenie (i późniejsze zmiany) stawki amortyzacyjnej w trybie art. 16i ust. 2 – 4, 6 i 7 ustawy o CIT lub art. 22i ust. 2 – 4, 6 i 7 ustawy o PIT nie jest zmianą metody amortyzacji. Środek trwały w dalszym ciągu jest amortyzowany za pomocą metody liniowej, a zmienia się jedynie wysokość stawki amortyzacyjnej.

Na trzy zmiany, pod ziemią lub w terenie

Stawki podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych podatnicy mogą podwyższać dla maszyn, urządzeń i środków transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej, przy zastosowaniu w tym okresie współczynników nie wyższych niż 1,4 (art. 16i ust. 2 pkt 2 ustawy o CIT i art. 22i ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT).

Zgodnie z objaśnieniami do wykazu środków trwałych, przez maszyny, urządzenia i środki transportu wymagające szczególnej sprawności technicznej, rozumie się te obiekty, które używane są w pracy na trzy zmiany, mimo że nie działają ze swej istoty w ruchu ciągłym, używane w warunkach terenowych, w warunkach leśnych, pod ziemią lub innych wskazujących na bardziej intensywne zużycie.

Przykład

Firma B posiada samochody osobowe używane jako radio-taxi. Pojazdy są eksploatowane 24 godz. na dobę. Kursy są krótkie, eksploatacja odbywa się w ruchu miejskim. Z uwagi na ruch ciągły, samochodami jeżdżą kierowcy o różnej technice jazdy, co niewątpliwie ma wpływ na żywotność pojazdów. Samochody wykazują dużą awaryjność. W przypadku firmy B można mówić, że samochody są używane bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych. Możliwe jest zatem podwyższenie ustawowej stawki amortyzacyjnej (maksymalnie) o współczynnik 1,4. Maksymalna stawka amortyzacyjna na te samochody wyniesie zatem 28 proc. (20 proc x 1,4).

Podwyższenie stawki może zatem dotyczyć wyłącznie tych środków trwałych, które są używane bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagają szczególnej sprawności technicznej. Podwyższona stawka ma zastosowanie w okresie, w którym te warunki występują. Z prowadzonej dokumentacji podatkowej powinno wynikać, że te środki trwałe używane są bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagają szczególnej sprawności technicznej (umowy, faktury, pomiary, przebieg itp.) (interpretacja Urzędu Skarbowego w Sanoku z 23 września 2005 r., US.PDa-406/24/05; interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 5 grudnia 2007 r., IPPB1/415-208/07-4/AŻ).

Z podwyższonej stawki amortyzacyjnej mogą również korzystać np. samochody używane w warunkach terenowych i leśnych, a co za tym idzie narażone na szybsze zepsucie (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 grudnia 2008 r., ITPB1/415-548/08/PSZ).

Od kiedy

W razie wystąpienia bądź ustania warunków uzasadniających podwyższenie stawek dla:

• budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych lub złych,

• maszyn, urządzeń i środków transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej

- stawki te ulegają podwyższeniu lub obniżeniu od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające te zmiany (zob. art. 16i ust. 3 ustawy o CIT i art. 22i ust. 3 ustawy o PIT).

Podatnik ma przy tym możliwość wyboru momentu, od którego skorzysta z przysługującego mu uprawnienia. Uprawnienie podatnika do podwyższenia stawek amortyzacyjnych nie sprowadza się bowiem wyłącznie do podjęcia decyzji o podwyższeniu tych stawek w sytuacji, gdy rozpoczyna on użytkowanie środków trwałych w warunkach złych lub pogorszonych. (interpretacje Izby Skarbowej w Poznaniu z 21 lutego 2013 r., ILPB4/423-418/12-2/MC oraz ILPB4/423-420/12-2/ŁM).

We wcześniejszych interpretacjach organy podatkowe często zajmowały jednak odmienne stanowisko. Podnosiły, że jeżeli podatnik zamierza skorzystać z prawa do podwyższenia stawki amortyzacyjnej, to takiego podwyższenia musi dokonać już w momencie wystąpienia okoliczności uzasadniających podwyższenie stawki amortyzacyjnej. Podatnik nie może zatem w sposób wybiórczy potraktować okresu, w którym zamierza zastosować podwyższoną stawkę amortyzacji (interpretacja Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu z 27 października 2005 r., ZD/406-161/CIT/05).

Przykład

W grudniu 2018 r. firma C nabyła maszynę, która będzie używana od samego początku bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych. Firma C będzie zatem mogła zastosować do amortyzacji maszyny współczynnik 1,4 już od pierwszego miesiąca, za który dokonywane będą odpisy, od stycznia 2019 r. Firma C będzie jednak mogła podwyższyć stawki także w późniejszym terminie, oczywiście jeżeli maszyna nadal będzie używana bardziej intensywnie od warunków przeciętnych.

Szybki postęp techniczny

Stawki podane w wykazie stawek amortyzacyjnych podatnicy mogą podwyższać dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT), poddanych szybkiemu postępowi technicznemu, przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 2,0 (zob. art. 16i ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT i art. 22i ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT).

Chodzi o maszyny, urządzenia i aparaturę, w których zastosowane są układy mikroprocesorowe lub systemy komputerowe, spełniające założone funkcje dzięki wykorzystaniu w nich najnowszych zdobyczy techniki, a także o pozostałą aparaturę naukowo-badawczą i doświadczalno-produkcyjną. Skorzystanie z uprawnienia do określenia wysokości stawek amortyzacyjnych przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 2,0 od maszyn i urządzeń (z grupy 4-6 i 8 KŚT) poddanych szybkiemu postępowi technicznemu uzależnione jest głownie od zainstalowania w tych urządzeniach układów mikroprocesorowych (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 1 czerwca 2012 r., IPPB3/423-198/12-2/KK; wyrok NSA z 29 września 1995 r., SA/Gd 2816/94).

Do maszyn i urządzeń z grupy 4-6 i 8 KŚT poddanych szybkiemu postępowi technicznemu zalicza się np.:

• aparat fotograficzny (KŚT 669) - urządzenie poddanym szybkiemu postępowi technicznemu, zważywszy na to, że jego działanie jest oparte na układach mikroprocesorowych (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 12 kwietnia 2013 r., IBPBI/1/415-81/13/SK);

• Stację Czołową Telewizji Kablowej (629 KŚT) – urządzenia składające się na stację stanowią funkcjonalną całość, umożliwiając przekazywanie sygnału telewizyjnego i są budowane na bazie mikroprocesorów (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 9 maja 2012 r., IBPBI/1/415-125/12/KB);

• środki trwałe zaliczone do rodzaju 491 KŚT, np.: routery, karty sieci bezprzewodowej standardu IEFE 802.11; urządzenia typu UPS (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 10 lutego 2011 r., IPPB5/423-767/10-4//IŚ), sieć komputerowa (interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 kwietnia 2012 r., ILPB4/423-19/12-2/ŁM); urządzenia typu tablet (iPad) (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 13 sierpnia 2012 r., IPPB3/423-338/12-2/KK);

• maszyny i urządzenia będące aparaturą naukowo-badawczą lub doświadczalno-produkcyjną (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 24 stycznia 2017 r., 2461-IBPB-1-2.4510.1026.2016.1.MM).

Podatnicy mogą podwyższać stawki dla tych środków trwałych (tj. maszyn i urządzeń z grupy 4-6 i 8 KŚT) bądź rezygnować z ich stosowania począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego (art. 16i ust. 4 ustawy o CIT i art. 22i ust. 4 ustawy o PIT).

Zastosowanie tego współczynnika może nastąpić począwszy od:

• miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany środek trwały został wprowadzony do ewidencji, albo