Temat wyceny zapasów jest niezwykle szeroki i pełen niuansów wynikających ze specyfiki działalności przedsiębiorstw. Jednak w ramach cyklu dotyczącego zamknięcia roku chciałabym skupić się na trzech aspektach, które wymagają podjęcia odpowiednich działań w jednostce, tak aby przygotowane sprawozdanie finansowe było rzetelne i spełniało wymogi ustawy o rachunkowości.
Zgodnie z art. 28 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) zapasy – czyli materiały, półprodukty i produkcja w toku, wyroby oraz towary wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy. Zasady wyceny muszą być określone w polityce rachunkowości jednostki, przyjętej przez jej kierownika (w rozumieniu uor).
1. Cena nabycia Zasada ogólna...
Zasada ogólna wymusza wycenę posiadanych zapasów według ceny nabycia definiowanej w uor jako cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
... i uproszczenie
Jednocześnie art. 34 uor wprowadza uproszczenia, jakie jednostki mogą stosować w tym zakresie. Dlatego materiały i towary mogą zostać wycenione w cenie zakupu, jeśli to nie zniekształca stanu aktywów i wyniku finansowego. W związku z tym, wybierając opcję wyceny według ceny nabycia należy w ramach procedur zamknięcia roku przeanalizować, czy nieaktywowane koszty transportu oraz inne dodatkowe koszty nie stanowią istotnej wartości w rachunku wyników, a także czy firma nie ma istotnych stanów zapasów, których zakup był związany z ponoszeniem takich opłat.
Wiarygodne przypisanie kosztów
Gdy dodatkowe koszty zakupu są istotną pozycją w rachunku wyników, to trzeba sprawdzić, jaką część tych kosztów należałoby aktywować w ramach wyceny zapasów. W zależności od możliwości przypisania konkretnych kosztów dostawom nastąpi wyliczenie właściwej wartości zapasów. W przypadku braku możliwości wiarygodnego przypisania dodatkowych kosztów do dostaw, należy posiłkować się metodą uśrednionego narzutu kosztów na zakupiony w okresie sprawozdawczym zapas. Po wyliczeniu ogólnego wskaźnika należy przemnożyć wartość posiadanych zapasów przez wskaźnik w celu uzyskania wartości kosztów, jakie powinny być aktywowane. Następnie trzeba sprawdzić, czy otrzymana kwota wpływa istotnie na prezentowany stan aktywów oraz wynik finansowy. Oczywiście w miarę możliwości pozyskania informacji można te wskaźniki liczyć dla grup zapasów. Im informacja jest dokładniejsza, tym bardziej wiarygodna jest analiza, na czym zyskuje wiarygodność przedstawianego sprawozdania finansowego.
