Geneza rozpoczęcia prac nad SIF
Zgodnie z Dyrektywą V AML wszystkie państwa członkowskie mają obowiązek do 10 września 2020 r. utworzyć scentralizowane automatyczne mechanizmy pozwalające na identyfikację posiadaczy rachunków bankowych oraz płatniczych, a także skrytek depozytowych. O konieczności utworzenia takiego mechanizmu wspominano już w preambule Dyrektywy IV AML. Warto nadmienić, że w I kwartale 2017 r. (jeszcze przed uchwaleniem obecnie obowiązującej ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, która implementowała Dyrektywę IV AML) procedowano już utworzenie Centralnej Bazy Rachunków (CBR). CBR miała stanowić właśnie tożsamy do SIF mechanizm pozwalający na identyfikację posiadaczy rachunków. Prace nad ustawą zatrzymano jednak i nie kontynuowano w procedowanym kształcie z uwagi na fakt, iż w międzyczasie rozpoczęła się nowa kadencja Sejmu i Senatu, co oznacza, że wszystkie nieuchwalone wcześniej projekty ustaw zostały skasowane. Nie oznacza to jednak, że obowiązek Polski, jako kraju członkowskiego UE, w zakresie utworzenia mechanizmu identyfikacji posiadaczy rachunków stał się niebyły. Stąd specjaliści rynku AML spodziewali się, że w nowej kadencji Parlamentu prace będą kontynuowane.
W międzyczasie w życie weszła Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1153 z dnia 20 czerwca 2019 r. ustanawiająca zasady ułatwiające korzystanie z informacji finansowych i innych informacji w celu zapobiegania niektórym przestępstwom, ich wykrywania, prowadzenia dochodzeń w ich sprawie lub ich ścigania. Dyrektywa ta powinna zostać implementowana do krajowych porządków prawnych państw członkowskich najpóźniej do dnia 1 sierpnia 2021 r. W Dyrektywie podkreślono, że natychmiastowy i bezpośredni dostęp do informacji przechowywanych w scentralizowanych rejestrach rachunków bankowych jest często niezbędny do powodzenia postępowania przygotowawczego lub do terminowej identyfikacji, śledzenia i zabezpieczenia powiązanego mienia, które ma zostać poddane konfiskacie. Bezpośredni dostęp jest najszybszym rodzajem dostępu do informacji przechowywanych w scentralizowanych rejestrach rachunków bankowych. Dyrektywa ta potwierdziła więc spoczywający na Polsce obowiązek utworzenia mechanizmu identyfikacji wprowadzony już w Dyrektywie V AML. Mechanizmem takim ma być SIF.
Czytaj także: Powstanie System Informacji Finansowej, skarbówka i służby zyskają szybki dostęp do informacji o naszych kontach
Czym w praktyce będzie SIF?
Projekt ustawy SIF nie jest jeszcze dostępny na stronie Rządowego Centrum Legislacji, jednakże zgodnie z dawnym projektem ustawy o CBR z 2017 r. (od której zapewne projekt ustawy o SIF nie będzie się znacznie różnił) podmiotami zobowiązanymi do przekazywania do CBR informacji o otwartych rachunkach mieli być m.in. dostawcy usług płatniczych, fundusze inwestycyjne, podmioty oferujące produkty i usługi w zakresie przechowywania danych uwierzytelniających niezbędnych do uzyskania dostępu do walut wirtualnych itp. CBR miała umożliwić – w określonego rodzaju przypadkach – sprawne zlokalizowanie rachunku lub innego produktu, służącego gromadzeniu, przechowywaniu lub inwestowaniu środków finansowych, należącego do danego podmiotu.
W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów czytamy zaś, że celem SIF ma być gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie informacji o otwartych i zamkniętych rachunkach bankowych, jak również o umowach o udostępnieniu skrytek sejfowych. Założenie to stanowi de facto powtórzenie zapisu Dyrektywy V AML, która wyraźnie wskazuje, że „scentralizowane automatyczne mechanizmy", takie jak centralne rejestry lub centralne systemy wyszukiwania danych elektronicznych, mają umożliwić terminową identyfikację dowolnej osoby fizycznej lub prawnej posiadającej lub kontrolującej rachunki płatnicze oraz rachunki bankowe identyfikowane za pomocą IBAN, a także skrytki depozytowe w instytucji kredytowej.
