Zobowiązania warunkowe to termin, który często nie jest analizowany przez jednostki w trakcie roku obrotowego, ale zarówno służby ekonomiczno-finansowe, jak i kierownik jednostki przypominają sobie o tej kategorii w momencie rozpoczęcia procesu zamknięcia roku i przygotowywania sprawozdania finansowego. Dzieje je się tak prawdopodobnie dlatego, że zobowiązania warunkowe ujmowane są jedynie w ewidencji pozabilansowej i ujawniane w części opisowej sprawozdania finansowego.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 28 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) pod pojęciem zobowiązań warunkowych rozumie się obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń. Warto przypomnieć, że w poprzednim brzmieniu (przed ostatnimi zmianami) definicja zobowiązań warunkowych była sformułowana jako zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Tak jak już wspomniano, ustawa o rachunkowości wymaga, aby ujawnić w dodatkowych informacjach i objaśnieniach do sprawozdania finansowego łączną kwotę zobowiązań warunkowych, w tym również udzielonych przez jednostkę gwarancji i poręczeń, także wekslowych, niewykazanych w bilansie, ze wskazaniem zobowiązań zabezpieczonych na majątku jednostki oraz charakteru i ormy tych zabezpieczeń. Dodatkowo, odrębnie należy wykazać informacje dotyczące zobowiązań warunkowych w zakresie emerytur i podobnych świadczeń oraz wobec jednostek powiązanych lub stowarzyszonych.
Warto sięgnąć do standardu
Ustawa o rachunkowości – poza podaniem definicji oraz wyznaczeniem obowiązku ujawnienia w sprawozdaniu finansowym – nie określa szczegółowych zasad ujęcia, wyceny czy prezentacji zobowiązań warunkowych. Analizując zagadnienie zobowiązań warunkowych warto sprawdzić zapisy Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 „Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe" (DzUrz MF z 2014 r. poz. 12, dalej: KSR 6), który podaje szerszą definicję oraz dostarcza dodatkowych wyjaśnień. Według KSR 6 zobowiązania warunkowe są rezultatem przeszłych zdarzeń i mogą spowodować powstanie zobowiązania, takiego jak na przykład:
- z tytułu udzielonej gwarancji,
- poręczenia,
