MSR 19: Krótkoterminowe rezerwy na przyszłe świadczenia pracownicze

Rezerwy na świadczenia pracownicze są specyficznym rodzajem zobowiązań – ich termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Firma oferuje je swoim pracownikom w zamian za wykonywaną pracę.

Publikacja: 11.09.2019 07:00

Foto: Adobe Stock

Rezerwy na świadczenia pracownicze są zawarte w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości nr 19 „Świadczenia pracownicze" (dalej MSR 19). Powstają one bardzo często na koszty odpraw emerytalnych czy nagród jubileuszowych. Zgodzie z tym standardem przedsiębiorstwo powinno brać pod uwagę koszty w chwili wykonywania pracy przez zatrudnionego, a nie w momencie wymagalności świadczenia.

Czytaj także: Nagrody i premie pracownicze w księgach rachunkowych

Rodzaje

Według MSR 19 możemy wyróżnić cztery rodzaje świadczeń pracowniczych. Przedstawione są one na schemacie.

Pierwsze to krótkoterminowe świadczenia pracownicze, które podlegają wypłacie w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Do krótkoterminowych świadczeń pracowniczych zaliczamy wynagrodzenia za pracę, płatne zwolnienia chorobowe, składki na ubezpieczenia społeczne, a także płatne urlopy wypoczynkowe oraz świadczenia niepieniężne np. samochody służbowe, opieka medyczna.

Kolejnym rodzajem są świadczenia po okresie zatrudnienia, do których zaliczamy świadczenia emerytalne, ubezpieczenia po okresie zatrudnienia oraz opiekę zdrowotną po okresie zatrudnienia.

Następnym rodzajem są pozostałe długoterminowe świadczenia pracownicze, do których zaliczamy nagrody jubileuszowe, premie, urlopy z tytułu długiego stażu pracy, urlopy naukowe.

Ostatnim rodzajem są świadczenia z tytułu rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy z pracownikiem. W skład tych świadczeń wchodzą płatności, które pojawiają się wtedy, gdy występuje rozwiązanie stosunku pracy przed skończeniem przez zleceniobiorcę wieku emerytalnego.

W tabeli zostały przedstawione różnice w rodzajach świadczeń pracowniczych między MSR 19 a ustawą o rachunkowości.

Tworzenie i rozliczanie

Rezerwy na przyszłe świadczenia pracownicze powstają w kwocie bieżącej wartości przyszłych zobowiązań. W każdy roku należy aktualizować wartość rezerwy, natomiast skutki ich powstania oraz zmiany wartości zobowiązań księgowane są na pozostałych kosztach oraz przychodach operacyjnych. Tworzenie rezerw na świadczenia pracownicze wynika z zasady współmierności przychodów i kosztów. Według tej reguły w księgach rachunkowych przedsiębiorstwa trzeba wziąć pod uwagę wszystkie uzyskane i przypadające na jej rzecz przychody oraz obciążające ją koszty, które są powiązane z tymi przychodami, w czasie danego okresu obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

Według MSR 19 krótkoterminowe świadczenia pracownicze ustala się bez dyskonta. Do ich wyliczenia nie są potrzebne założenia aktuarialne. W momencie, gdy pracownik pracował w ciągu roku obrotowego, przedsiębiorstwo wycenia prawdopodobną niezdyskontowaną wartość krótkoterminowych świadczeń jako:

- zobowiązanie (bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów), po potrąceniu wszelkich kwot już zapłaconych. W momencie, gdy kwota już zapłacona przekracza niezdyskontowaną wartość świadczeń oraz takie opłacenie kosztów z góry doprowadzi np. do obniżenia przyszłych płatności lub ich refundacji, to Spółka powinna zidentyfikować tę nadwyżkę jako składnik aktywów (czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów),

- koszty, chyba że inny standard wymaga uwzględnienia tych świadczeń lub dopuszcza ich uwzględnienie w koszcie wytworzenia składnika aktywów.

Spółka może wypłacać pracownikom również świadczenia pracownicze z tytułu nieobecności takich jak urlop, choroba czy urlop macierzyński. Taki przywilej można podzielić na dwa rodzaje: kumulowane płatne nieobecności oraz niekumulowane płatne nieobecności. Pierwsza kategoria mówi o nieobecnościach, których uprawnienia przechodzą na kolejne okresy i w przyszłości można je wykorzystać jeśli w obecnym okresie nie zostały do końca wykorzystane.

Kumulowane płatne nieobecności w momencie, kiedy nie zostały całkowicie wykorzystane mogą uprawniać do ekwiwalentu pieniężnego. Zobowiązanie zwiększa się wraz z wykonywaniem przez pracownika pracy, która zwiększa ich przywileje do płatnych nieobecności. Zobowiązanie jest również ujmowane w momencie, kiedy płatne nieobecności nie są wypłacane w formie ekwiwalentu pieniężnego, a uprawnienia zostają niewykorzystane. Jednak możliwość odejścia pracowników przed wykorzystaniem skumulowanych uprawnień ma wpływ na ustaloną wartość tego zobowiązania.

Druga kategoria to niekumulowane płatne nieobecności, które spółka nie ujmuje jako zobowiązania ani koszty do chwili wystąpienia nieobecności, ponieważ wykonywanie pracy przez pracownika nie zwiększa kwoty świadczenia. Do najbardziej popularnych niekumulowanych płatnych nieobecności należą wynagrodzenia za czas choroby, urlop macierzyński oraz urlop ojcowski.

Zgodnie z MSR 19 „Świadczenia pracownicze" kolejnym rodzajem krótkoterminowych świadczeń pracowniczych są premie bądź wypłata z zysku. Prawdopodobne koszty ulegają ujęciu tylko w sytuacji gdy:

- na spółce ciąży bieżące prawne lub zwyczajowo oczekiwane zobowiązanie do dokonania takich wypłat w wyniku zdarzeń przeszłych oraz

- możliwość dokonania wiarygodnej wyceny takiego zobowiązania.

MSR 19 mówi o tym, że bieżące zobowiązanie występuje tylko w momencie, gdy spółka nie ma rzeczywistych możliwości dokonania płatności. Występowanie programu wypłat z zysku, który jest związanego z programem lojalnościowym (najczęściej określony czas przez, który pracownik musi pozostać w spółce, aby mógł otrzymać udział w zysku) powoduje utworzenie oczekiwanego zobowiązania w okresie wykonywania przez pracownika pracy. Jednak spółka szacując koszty powinna wziąć pod uwagę odejścia pracowników w trakcie trwania tego okresu.

Zgodnie z MSR 19 przedsiębiorstwo może oszacować swoje zobowiązania wynikające z programu wypłat z zysku i systemów premiowania tylko, w momencie gdy zostaje spełniony jeden z trzech warunków:

1) sformalizowane zasady działania programu zawierają wzór służący ustaleniu kwoty świadczenia,

2) ustalona kwota do zapłaty przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego do publikacji

3) obecna praktyka pokazuje na wymiar zwyczajowo oczekiwanego zobowiązania.

Uwaga!

MSR 19 nie zawiera wymogu ujawniania informacji na temat krótkoterminowych świadczeń pracowniczych. Natomiast zgodnie z MSR 24 Ujawnianie informacji na temat podmiotów powiązanych, należy obowiązkowo ujawnić informację o krótkoterminowych świadczeniach w odniesieniu do członków kadry kierowniczej. Natomiast MSR 1 Prezentacja sprawozdań finansowych proponuje podział rezerw z tytułu świadczeń pracowniczych oraz pozostałe rezerwy.

Ustalanie zasad tworzenia rezerw na świadczenia pracownicze należy do zadań kierownictwa przedsiębiorstwa. Zasady te są zapisane w polityce rachunkowości spółki. W sytuacji tworzenia rezerw, najpierw należy określić kryterium celowości oraz istotności. W momencie, gdy brak rezerw nie wypływa negatywnie na sytuację majątkową i finansową przedsiębiorstwa , to można nie tworzyć rezerwy.

Anna Matlok Starszy Konsultant w Departamencie Audytu, Grupa UHY ECA

Rezerwy na świadczenia pracownicze są zawarte w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości nr 19 „Świadczenia pracownicze" (dalej MSR 19). Powstają one bardzo często na koszty odpraw emerytalnych czy nagród jubileuszowych. Zgodzie z tym standardem przedsiębiorstwo powinno brać pod uwagę koszty w chwili wykonywania pracy przez zatrudnionego, a nie w momencie wymagalności świadczenia.

Czytaj także: Nagrody i premie pracownicze w księgach rachunkowych

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego