Jak prowadzić rachunkowość oddziału

Rozwijające się jednostki, które chcą rozszerzać swoją działalność produkcyjną lub rozpocząć dystrybucję towarów i usług w innym miejscu, często decydują się na utworzenie oddziału spółki. Wiąże się jednak również z dodatkowymi obowiązkami, w tym z wydzieleniem księgowości oddziału i sporządzeniem sprawozdania finansowego.

Publikacja: 14.08.2019 07:00

Jak prowadzić rachunkowość oddziału

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

Także firmy zagraniczne, rozważając wejście na polski rynek, nierzadko decydują się na prowadzenie działalności w formie oddziału zagranicznego przedsiębiorcy. To wygodne i stosunkowo niedrogie rozwiązanie niesie ze sobą wiele korzyści.

Czytaj także:

Księgi rachunkowe oddziału spółki - jak prowadzić

Czym jest oddział

Definicja oddziału, znajdująca się poprzednio w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, została włączona do przepisów ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z jej przepisami, oddział stanowi wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza jego siedzibą lub głównym miejscem wykonywania działalności. Jednocześnie, ustawa wskazuje, że dla wykonywania działalności na terenie Polski przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, jak również z pozostałych krajów (na zasadzie wzajemności), mogą tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W przeciwieństwie do spółek kapitałowych, oddział nie posiada oddzielnej podmiotowości prawnej, jest jedynie wyodrębnioną częścią działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Oddział powinien zajmować się dokładnie tym samym i działać w tej samej branży, co jednostka macierzysta. Polskie prawo wymaga, by utworzony oddział został wpisany do rejestru przedsiębiorców na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym. Wpis powinien zostać poprzedzony podjęciem uchwały przez upoważniony do tego organ spółki (najczęściej zarząd), o ile sama umowa spółki nie wyłącza możliwości tworzenia oddziałów.

Po uzyskaniu potwierdzenia wpisu oddział może rozpocząć działalność. Na przedsiębiorcach zagranicznych, chcących prowadzić działalność w formie oddziału, ciążą dodatkowe obowiązki dokumentacyjne wynikające z ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Oddział przedsiębiorcy zagranicznego powinien być oznaczony oryginalną nazwą jednostki zagranicznej wraz z przetłumaczoną na polski nazwą formy prawnej oraz dodaniem frazy „oddział w Polsce".

Wydzielenie księgowości

Status wyodrębnionego zakładu oraz zasady rozliczeń między jednostką macierzystą, a jej oddziałem powinny zostać ujęte w oddzielnym dokumencie (np. regulaminie organizacyjnym). Dodatkowo, centrala powinna określić przyjęte zasady postępowania do celów sporządzania i obiegu dokumentów, prowadzenia ksiąg rachunkowych oddziału, ujmowania wzajemnych rozrachunków i transakcji oraz sporządzania sprawozdań finansowych.

Zawiązanie oddziału powoduje zwykle konieczność przekazania wydzielonych wyłącznie do jego dyspozycji środków majątkowych oraz utworzenia odpowiadających im kapitałów (funduszy wydzielonych). Przekazanie aktywów następuje na podstawie inwentarza, tj. wykazu stanów ilościowych i przeliczonych na wartości pieniężne składników majątkowych. Wycena początkowa tych składników następuje w wartości wynikającej z dotychczasowej ewidencji księgowej jednostki macierzystej. Dalsze rozliczenia pomiędzy centralą a jej oddziałem wpływają na wartość funduszy wydzielonych, które są traktowane jako kapitał własny oddziału. Konta funduszy wydzielonych w jednostce macierzystej i samobilansującym się oddziale działają na zasadzie zapisów lustrzanych. Na potrzeby sporządzenia łącznego sprawozdania finansowego fundusze wydzielone nie występują, gdyż ich salda eliminują się w ramach zastosowanych wyłączeń. Należy pamiętać, że przedsiębiorca zagraniczny, który utworzył oddział na terenie Polski, zobowiązany jest prowadzić dla niego oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z polskimi przepisami o rachunkowości.

Poniższy przykład ilustruje księgowania związane z utworzeniem oddziału, w tym ewidencję na koncie „fundusz wydzielony".

PRZYKŁAD

Utworzenie oddziału

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością „Alfa" utworzyła samobilansujący się oddział, przekazując mu na podstawie inwentarza następujące składniki majątkowe:

- nieruchomość inwestycyjną o wartości początkowej 100 000 zł i dotychczasowym umorzeniu 20 000 zł,

- materiały o wartości 15 000 zł,

- środki pieniężne o wartości 5000 zł.

Dodatkowo, spółka poniosła koszty sądowe w wysokości 100 zł.

Księgowania będą wyglądać w następujący sposób:

Na potrzeby sporządzenia łącznego sprawozdania finansowego salda kont Należności od oddziału (jednostka macierzysta) i Fundusze wydzielone (oddział) ulegają wzajemnemu wyłączeniu.

Łączne sprawozdanie finansowe

Zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, jednostka, w skład której wchodzą jednostki organizacyjne sporządzające samodzielne sprawozdania finansowe (samobilansujące się oddziały), sporządza łączne sprawozdanie finansowe, będące sumą sprawozdania finansowego jednostki macierzystej i wszystkich jej oddziałów (zakładów). Łączne sprawozdanie finansowe składa się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz dodatkowych informacji i objaśnień. Jeśli takie sprawozdanie podlega badaniu przez biegłego rewidenta, to musi ponadto obejmować zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych. Sporządzając łączne sprawozdanie finansowe, z bilansu i rachunku wyników wyłącza się odpowiednio:

- aktywa i fundusze wydzielone,

- wzajemne należności i zobowiązania oraz inne rozrachunki o podobnym charakterze,

- przychody i koszty z tytułu operacji dokonywanych między jednostką macierzystą a jej oddziałami lub między jej oddziałami,

- wynik finansowy operacji gospodarczych dokonywanych wewnątrz jednostki zawarty w aktywach jednostki lub jej oddziałów.

Wyłączeń tych można nie dokonywać, jeżeli nie wpłynie to ujemnie na jasny i rzetelny obraz sytuacji majątkowej i finansowej jednostki. Należy ponadto pamiętać, że włączając do sprawozdania finansowego jednostki macierzystej odpowiednie dane wynikające ze sprawozdań oddziałów, kwoty wyrażone w walutach obcych wymagają przeliczenia na polskie złote po obowiązującym na dzień bilansowy średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez NBP (bilans) lub po kursie stanowiącym średnią arytmetyczną średnich kursów na dzień kończący każdy miesiąc roku obrotowego ogłoszonych dla danej waluty przez NBP (rachunek zysków i strat). Powstałe na skutek tych przeliczeń różnice wykazuje się w łącznym sprawozdaniu finansowym jednostki w pozycji „Różnice kursowe z przeliczenia", jako składnik kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny.

O tym, czy sprawozdanie zawiera dane łączne, należy poinformować we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego. Informacja o posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach) jest natomiast obowiązkowym elementem sprawozdania z działalności jednostki.

Sprawozdanie finansowe oddziału musi być podpisane przez osobę je sporządzającą oraz kierownictwo oddziału. Nie podlega ono zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający. Zatwierdzić należy natomiast łączne sprawozdanie finansowe jednostki. W przypadku oddziału zagranicznego przedsiębiorcy, roczne sprawozdanie finansowe uważa się za zatwierdzone, jeżeli zatwierdzono odpowiednie sprawozdanie finansowe przedsiębiorcy, które obejmuje dane tego oddziału.

Tomasz Kalinowski, Supervisor w dziale audytu i doradztwa biznesowego TPA Poland

podstawa prawna: ustawa z 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (DzU 2018 r., poz. 649)

podstawa prawna: ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 986 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 15 września 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych (tekst jedn. DzU z 2019 r., poz. 505)

podstawa prawna: ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. DzU z 2019 r., poz. 351)

Także firmy zagraniczne, rozważając wejście na polski rynek, nierzadko decydują się na prowadzenie działalności w formie oddziału zagranicznego przedsiębiorcy. To wygodne i stosunkowo niedrogie rozwiązanie niesie ze sobą wiele korzyści.

Czytaj także:

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Zawody prawnicze
Korneluk uchyla polecenie Święczkowskiego ws. owoców zatrutego drzewa
Konsumenci
UOKiK ukarał dwie znane polskie firmy odzieżowe. "Wełna jedynie na etykiecie"
Zdrowie
Mec. Daniłowicz: Zły stan zdrowia myśliwych nie jest przyczyną wypadków na polowaniach
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego