Obecne brzmienie przepisów sprawia, że czasem podmioty powiązane, w potocznym rozumieniu tego pojęcia, w sprawozdaniu finansowym są wykazywane jako jednostki pozostałe.
Czytaj także: Podmioty powiązane zostały zdefiniowane na nowo
Terminologia z ustawy o rachunkowości
W świetle przepisów zawartych w art. 3 pkt 34–44 ustawy o rachunkowości, jednostki powiązane to dwie lub więcej jednostek wchodzących w skład danej grupy kapitałowej, która, z kolei, została określona jako jednostka dominująca wraz z jednostkami zależnymi. W praktyce oznacza to, że podmiotami powiązanymi mogą być spółka-matka wraz z jej spółkami-córkami (układ pionowy) lub spółki-siostry zależne od tej samej spółki-matki (układ poziomy). Słowo „spółka" pojawia się nieprzypadkowo – przyglądając się bliżej ustawowym definicjom jednostki dominującej i jednostki zależnej, warto zwrócić uwagę na dwa elementy. Po pierwsze, w myśl ustawy o rachunkowości, jednostkami powiązanymi mogą być jedynie spółki handlowe (w tym również utworzone i działające zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego) oraz przedsiębiorstwa państwowe.
Uwaga!
Do celów rachunkowych nie uważa się za jednostki powiązane spółek prawa handlowego należących do tego samego właściciela – osoby fizycznej (por. Przykład 2.).
Po drugie, istotnym elementem definicji „jednostki dominującej" jest sprawowanie kontroli nad jednostką zależną. Jest to zdolność do kierowania polityką finansową i operacyjną innej jednostki, w celu osiągania korzyści ekonomicznych. Ustawodawca, uszczegółowiając definicję zależności, podaje przykłady okoliczności wskazujących na sprawowanie kontroli i tym samym na występowanie powiązania między spółkami – podstawową przesłanką do uznania jednostki za zależną jest posiadanie w niej udziałów. Należy jednak pamiętać, że jest to katalog otwarty i nie wyczerpuje w pełni definicji jednostki zależnej.