Niezwykle istotnym zagadnieniem, z punktu widzenia prawidłowego ujmowania w księgach rachunkowych i rozpoznawania skutków podatkowych zdarzeń gospodarczych, jest ich właściwe przypisanie do poszczególnych okresów sprawozdawczych.
Pojęcia „rok obrotowy" i „okres sprawozdawczy" zostały określone w prawie bilansowym. Definicję roku obrotowego zawiera ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: uor), która stwierdza, że pod tym pojęciem należy rozumieć rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy jest podstawowym okresem rozliczeń z właścicielami jednostki i innymi odbiorcami sprawozdań finansowych. Z kolei pojęcie okresu sprawozdawczego zdefiniowano w uor jako okres, za który sporządza się sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustawą lub inne sprawozdania sporządzone na podstawie ksiąg rachunkowych. Podział roku obrotowego na poszczególne okresy sprawozdawcze ustala kierownik jednostki i określa w zasadach (polityce) rachunkowości, przy czym okres ten nie może być dłuższy niż miesiąc.
Co do zasady 12 miesięcy
Prawo podatkowe posługuje się pojęciem roku podatkowego, którym – zgodnie z ustawą z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa – jest rok kalendarzowy, chyba że ustawa podatkowa stanowi inaczej. Dla podatników podatku dochodowego od osób fizycznych rokiem podatkowym co do zasady jest rok kalendarzowy. Z kolei dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych pojęcie roku podatkowego zostało zdefiniowane jako rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych miesięcy. Natomiast w odniesieniu do podatku od towarów i usług rokiem podatkowym (choć wprost nie obowiązują zamknięcia roczne) jest zawsze rok kalendarzowy, niezależnie od okresów przyjętych lub narzuconych innymi przepisami podatkowymi.
W zależności od rodzaju daniny
W przepisach regulujących poszczególne podatki w różny sposób określone zostały okresy sprawozdawcze. I tak na przykład w podatkach dochodowych (od osób fizycznych i od osób prawnych) okres rozliczania wstępnego stanowi miesiąc lub kwartał, a rozliczenie ostateczne jest dokonywane w stosunku rocznym. Z kolei w podatku od towarów i usług okresem rozliczeniowym może być miesiąc lub kwartał i nie stosuje się tu rozliczenia rocznego.
Zasada współmierności i memoriału
W prawie bilansowym kwalifikowanie zdarzeń gospodarczych do poszczególnych okresów sprawozdawczych odbywa się z zastosowaniem m.in. zasady współmierności, zgodnie z którą w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Zarówno przychody, jak i koszty ujmowane są w księgach rachunkowych według zasady memoriałowej, niezależnie od daty zapłaty czy daty wystawienia (otrzymania) dokumentu (np. faktury).