Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z ryzykiem zaistnienia zdarzeń losowych, narażających przedsiębiorstwo na określone szkody majątkowe. Jedną z metod ograniczających niepożądane oddziaływanie tego typu zdarzeń na sytuację finansową firmy jest ubezpieczenie jej majątku.
Zgodnie z art. 805 § 1 kodeksu cywilnego (k.c.), przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel (zakład ubezpieczeń) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Ubezpieczającemu przysługuje także prawo zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek (tj. na rachunek ubezpieczonego). W takiej sytuacji, ubezpieczyciel może żądać zapłaty składki wyłącznie od ubezpieczającego, natomiast ubezpieczony jest uprawniony do żądania należnego świadczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.
Żeby nie stracić na wypadku lub kradzieży
Ubezpieczenie może mieć charakter majątkowy (jego segmentem są ubezpieczenia komunikacyjne – dobrowolne AC i obowiązkowe OC). Przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu. W przypadku ubezpieczenia majątkowego, świadczenie ubezpieczyciela polega na zapłacie określonego odszkodowania za szkody powstałe wskutek przewidzianych w umowie wypadków losowych (takich jak: klęski żywiołowe, wypadki drogowe, różnego rodzaju awarie maszyn i urządzeń, włamania, kradzieże). W ramach umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej OC, ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim (będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia), wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający lub ubezpieczony. Na ubezpieczycielu ciąży obowiązek potwierdzenia zawarcia umowy przy pomocy stosownego dokumentu ubezpieczenia (art. 809 § 1 k.c.). Dokumentem takim jest polisa ubezpieczeniowa (gwarancyjna).
Umowa i zapłata
Odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się – co do zasady – od dnia następującego po zawarciu umowy ubezpieczeniowej, nie wcześniej jednak niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty (art. 814 § 1 k.c.). Górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela stanowi umowna suma ubezpieczenia. Suma ta może ulec zmniejszeniu w razie spadku wartości ubezpieczonego mienia firmowego w trakcie obowiązywania umowy ubezpieczeniowej. Operacja taka pociąga za sobą odpowiednie zmniejszenie składki ubezpieczeniowej.
Składka powinna być zapłacona jednocześnie z zawarciem umowy ubezpieczenia, a jeżeli umowa doszła do skutku przed doręczeniem polisy – w ciągu 14 dni od jej doręczenia (chyba, że umówiono się inaczej). Składka ubezpieczeniowa kalkulowana jest za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela. W przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu, na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej. Ponadto, w razie ujawnienia okoliczności powodującej istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany wysokości składki, poczynając od chwili, w której zaszła ta okoliczność, nie wcześniej jednak niż od początku bieżącego okresu ubezpieczenia (art. 813 § 1, art. 816 k.c.).
