Kiedy wolno przyjąć rozwiązania ze standardów rachunkowości

Ustawa o rachunkowości wymienia tylko dwie grupy jednostek, dla których stosowanie MSR jest obowiązkowe. To sporządzający skonsolidowane sprawozdania finansowe emitenci papierów wartościowych i banki.

Publikacja: 13.06.2018 05:50

Kiedy wolno przyjąć rozwiązania ze standardów rachunkowości

Foto: 123RF

Ustawa o rachunkowości (uor) jest podstawowym aktem prawnym z zakresu prawa bilansowego w polskim systemie gospodarczym. Zgodnie z art. 1 uor przedmiotem jej regulacji są zasady rachunkowości oraz zasady wykonywania działalności w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Obecność kapitału zagranicznego powoduje, że obok podmiotów krajowych w rzeczywistości gospodarczej funkcjonuje wiele różnych jednostek będących częścią globalnych struktur. Obok uor funkcjonują więc Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR), które stanowią zbiór wytycznych będących podstawą sprawozdawczości finansowej dla podmiotów giełdowych. Gdy głównym udziałowcem albo udziałowcami są podmioty zagraniczne, często naciskają na jednostki krajowe, aby prowadziły księgowość i sporządzały sprawozdania finansowe według MSR, co ma ułatwić porównywanie, analizę i konsolidację danych na poziomie grupy.

Dla kogo obligatoryjne, dla kogo dobrowolne

Kto może stosować MSR zgodnie z przepisami uor? Co do zasady polskie prawo bilansowe zobowiązuje jednostki gospodarcze do stosowania przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiających sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Pod pojęciem przyjętych zasad (polityki) rachunkowości z art. 3 ust. 1 pkt 11 rozumie się wybrane i stosowane przez jednostkę rozwiązania dopuszczone ustawą, w tym także określone w MSR, zapewniające wymaganą jakość sprawozdań finansowych. Obowiązkowe stosowanie MSR dotyczy – zgodnie z art. 55 ust. 5 uor – skonsolidowanych sprawozdań finansowych:

- emitentów papierów war- tościowych (wymienionych w rozporządzeniu nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości, DzUrz WE L 243 z 11 września 2002 r., str. 1; DzUrz UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 29, str. 609, ze zm.) oraz

- banków.

Na podstawie ust. 6–8 analizowanego art. 55 uor, skonsolidowane sprawozdania finansowe:

- emitentów papierów wartościowych zamierzających ubiegać się lub ubiegających się o ich dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz

- jednostek dominujących niższego szczebla, wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca wyższego szczebla sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR

– mogą być sporządzane zgodnie z MSR. Warto podkreślić, że decyzję w sprawie sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych zgodnie z MSR przez te jednostki podejmuje organ zatwierdzający jednostki dominującej.

Z kolei, na podstawie art. 45 uor, sprawozdania jednostkowe następujących podmiotów mogą być sporządzane dobrowolnie według wytycznych MSR:

- emitentów papierów wartościowych dopuszczonych oraz emitentów zamierzających ubiegać się lub ubiegających się o ich dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

- jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR;

- oddziałów przedsiębiorcy zagranicznego mogą być sporządzane zgodnie z MSR, jeżeli przedsiębiorca ten sporządza sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR.

Tak jak w przypadku sporządzania sprawozdań skonsolidowanych, decyzję w sprawie sporządzania jednostkowych sprawozdań finansowych zgodnie z MSR przez wyżej wymienione podmioty podejmuje organ zatwierdzający jednostki. Ten sam organ może podjąć decyzję w sprawie zaprzestania stosowania MSR przy sporządzaniu sprawozdań finansowych przez te jednostki w przypadku ustania okoliczności opisanych powyżej.

Badanie przez biegłego

Jeśli dany podmiot gospodarczy sporządza sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR, musi poddać je badaniu przez biegłego rewidenta. Mówi o tym art. 64 ust. 3 uor, z którego jasno wynika, że badaniu podlegają roczne sprawozdania finansowe jednostek sporządzone zgodnie z MSR. Należy podkreślić, że jednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MSR oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej, stosują przepisy ustawy oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, w zakresie nieuregulowanym przez MSR. Mówi o tym art. 2 ust. 3 uor.

Pierwszeństwo krajowych regulacji

Należy również podkreślić, że podmioty gospodarcze stosujące uor jako podstawę sprawozdawczości finansowej mogą stosować wybrane zasady opisane w MSR, ale na określonych warunkach. Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 3 uor w sprawach nieuregulowanych jej przepisami, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości, a przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego – MSR. Kolejność wyboru konkretnych uregulowań prawa bilansowego – lokalnych bądź międzynarodowych przepisów – doprecyzowuje Krajowy Standard Rachunkowości nr 7 „Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja" (dalej: KSR 7). Zgodnie z paragrafem 3.2.5. KSR 7 prawo jednostki do stosowania MSR w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy o rachunkowości jest warunkowe, ponieważ w pierwszej kolejności jednostka powinna stosować Krajowe Standardy Rachunkowości, a staje się to możliwe wtedy, gdy kierownik jednostki podjął decyzję o włączeniu Krajowych Standardów Rachunkowości do przyjętych przez nią zasad (polityki) rachunkowości. Jednostki, które postanowiły nie stosować Krajowych Standardów Rachunkowości, nie mogą stwierdzać w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości, że w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy o rachunkowości stosują MSR.

Raporty na wewnętrzne potrzeby

Jak wynika z powyższego jednostki, które nie spełniają warunków określonych w art. 45 i 55 uor, nie mogą dobrowolnie stosować do sprawozdawczości finansowej innych niż uor. Mogą natomiast przygotowywać – obok sprawozdań finansowych określonych wytycznymi uor – dodatkowe raporty albo sprawozdania finansowe według MSR na potrzeby wewnętrzne. Sytuacja taka wymaga zatem odpowiedniego dostosowania procedur księgowych oraz systemu ewidencji zdarzeń gospodarczych (systemu księgowego) do potrzeb zarówno przepisów uor, jak i MSR. Wszystko zależy od stopnia skomplikowania i zaawansowania systemu księgowego, z którego korzysta jednostka, oraz jej wymagań informacyjnych. Odpowiednia konstrukcja planu kont w ramach systemu ewidencji księgowej albo wykorzystanie innych narzędzi dostępnych w systemach finansowo-księgowych (takich jak na przykład znaczniki) dają użytkownikom informacji szerokie możliwości prowadzenia bieżącej ewidencji na podstawie uor przy jednoczesnym bieżącym dokonywaniu korekt na potrzeby MSR. Popularnym, ale stosunkowo najmniej dogodnym rozwiązaniem, jest wprowadzenie zmian na potrzeby dodatkowych raportów w arkuszu kalkulacyjnym.

podstawa prawna: ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 395 ze zm.)

Ustawa o rachunkowości (uor) jest podstawowym aktem prawnym z zakresu prawa bilansowego w polskim systemie gospodarczym. Zgodnie z art. 1 uor przedmiotem jej regulacji są zasady rachunkowości oraz zasady wykonywania działalności w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Obecność kapitału zagranicznego powoduje, że obok podmiotów krajowych w rzeczywistości gospodarczej funkcjonuje wiele różnych jednostek będących częścią globalnych struktur. Obok uor funkcjonują więc Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR), które stanowią zbiór wytycznych będących podstawą sprawozdawczości finansowej dla podmiotów giełdowych. Gdy głównym udziałowcem albo udziałowcami są podmioty zagraniczne, często naciskają na jednostki krajowe, aby prowadziły księgowość i sporządzały sprawozdania finansowe według MSR, co ma ułatwić porównywanie, analizę i konsolidację danych na poziomie grupy.

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe