MSSF 16 – całkowicie nowa koncepcja leasingu

Nowy standard, MSSF 16 „Leasing", który dotyczący ujmowania leasingu, zastąpi obecnie obowiązujący MSR 17 i będzie obowiązywał w odniesieniu do okresów rocznych rozpoczynających się 1 stycznia 2019 roku.

Jednostki, które chciałby zastosować ten standard wcześniej, mogą to zrobić, ale pod warunkiem, że zastosują również s MSSF 15 „Przychody z umów z klientami", dotyczący ujmowania przychodów ze sprzedaży.

O ile dla leasingodawców nowy standard nie spowoduje rewolucji, o tyle istotnie zmieni się ujęcie umów u leasingobiorców, zwłaszcza w odniesieniu do leasingu operacyjnego, który obecnie traktowany jest przez nich pozabilansowo, a zgodnie z MSSF 16 będzie ujmowany po stronie aktywów i zobowiązań.

Identyfikacja umów

Definicja leasingu wg MSSF jest szeroka i jednostki będą musiały się upewnić, czy zidentyfikowały wszystkie umowy leasingowe, a więc także umowy najmu, dzierżawy.

Do identyfikacji umów leasingu MSSF16 stosuje model kontroli. To oznacza, że klient powinien uzyskiwać korzyści ekonomiczne i decydować o sposobie wykorzystania składnika aktywów. Ponadto, dostawca nie powinien mieć również prawa zamiany danego składnika aktywów na inny. Aby umowa była umową leasingu, nie powinna zatem zawierać znaczącego prawa zamiany.

- Jak w praktyce sprawnie zebrać dane o wszystkich umowach leasingu podpisanych przez jednostkę?

Sporządzając sprawozdanie zgodnie z MSSF jednostki ujawniały, zgodnie z MSR 17, w nocie informacji dodatkowej zobowiązania dotyczące nieodwoływalnego okresu leasingu operacyjnego, co może być punktem wyjścia do dalszej analizy umów leasingowych.

Poza tym opłaty dotyczące leasingu, najmu i dzierżawy są księgowane na odpowiednich kontach kosztów, więc można identyfikować umowy poprzez analizę zapisów na kontach.

Należy jednak pamiętać, że elementy leasingu mogą być „zaszyte" w różnych umowach zakupu, niekoniecznie tylko tych, które mają w tytule słowo leasing. Stąd niektóre jednostki decydują się na wykorzystanie do identyfikacji umów leasingu dedykowanych aplikacji sczytujących dane z zeskanowanych umów.

Jednolity model wyceny

MSSF 16 wprowadza jednolity model wyceny umów leasingu dla leasingobiorców, zgodnie z którym wszystkie umowy leasingu o okresie trwania powyżej roku powinny być ujęte w bilansie jako prawo do korzystania ze składnika aktywów oraz drugostronnie jako zobowiązania z tytułu leasingu.

Początkowa...

Zobowiązania leasingowe wycenia się w wartości bieżącej opłat leasingowych, które dyskontowane są stopą wskazaną w umowie leasingu lub krańcową stopą leasingobiorcy >patrz ramka.

Należy jednak zwrócić uwagę, że nie wszystkie opłaty kwalifikują się jako opłaty leasingowe. Opłaty zmienne, które nie zależą od indeksu bądź stopy referencyjnej, nie są opłatami leasingowymi i są odnoszone bezpośrednio w wynik finansowy. Jako przykład można wskazać takie opłaty, które zależą od wyników – jak czynsze zależne od wielkości obrotu.Dlatego tak ważne jest przeanalizowane składników opłat leasingowych w umowach.

Kolejnym zagadnieniem jest okres leasingu. Standard wymaga, aby jednostka określiła okres, co do którego ma uzasadnioną pewność, że będzie korzystała z umowy. Zatem nie jest to okres nieodwoływalny, ale raczej najlepszy szacunek jednostki.

Szacunek ten powinien być spójny z dotychczasową praktyką oraz planami finansowymi na koleje lata.

... i w kolejnych okresach

Po ujęciu początkowym jednostka rozlicza zobowiązania leasingowe według zasady amortyzowanego kosztu, czyli w podziale na część odsetkową oraz kapitałową. Z kolei prawo do użytkowania aktywów jest amortyzowane przez okres życia składnika aktywów lub okres umowy, jeżeli ten jest krótszy.

W praktyce jednostka może natrafić w kolejnych okresach na konieczność przeszacowania zobowiązań leasingowych, jeżeli nastąpią zmiany dotyczące opłat leasingowych, np. podwyżki opłat leasingowych lub zmiany okresu trwania umowy.

Inną komplikacją są modyfikacje umów leasingowych, a więc zwiększenia zakresu umów leasingowych, które mogą wymagać ujęcia jako osobne tytuły leasingu.

Zwolnienia

Na szczęście, żeby ułatwić spółkom życie, standard przewiduje zwolnienia dotyczące aktywów o niskiej wartości, które w części standardu nazwanej „Uzasadnienie wniosku" zostały określone w wartości 5000 dolarów amerykańskich.

Standard przewiduje zwolnienie dla umów leasingu krótkoterminowego, przy czym jednostki muszą to zwolnienie stosować dla całej, danej klasy aktywów. Opłaty leasingowe dotyczące leasingu krótkoterminowego będą ujmowane w rachunku wyników metodą liniową.

Wpływ na sprawozdanie

Wzrośnie EBITDA, wzrośnie zadłużenia finansowe. Należy więc uważać na wpływ nowego sposobu ujęcia leasingu na kowenanty bankowe.

Ważną kwestią z punktu widzenia prognoz finansowych dotyczących okresu po dacie zastosowania standardu jest pływ na profil zysku firmy. Z uwagi na wyższe koszty odsetkowe na początku okresu leasingu zysk będzie niższy w pierwszych latach leasingu.

Zasady przejścia

Standard przewiduje dwie możliwości jego pierwszego zastosowania.

1. Pierwszą opcją jest zastosowanie standardu retrospektywnie, czyli tak, jakby MSSF16 był stosowany „od zawsze", co będzie wymagało przekształcenia danych porównawczych. Przekształcenie danych porównawczy będzie wymagało przeliczenia skutków leasingu na 1 stycznia 2018 roku.

2. Prostszą metodą jest zastosowanie podejścia zmodyfikowanego, czyli bez przekształcania danych porównawczych, gdzie skutki zastosowania standardu należy określić na 1 stycznia 2019 r., a różnicę między aktywami a zobowiązaniami ująć bezpośrednio w kapitałach własnych.

Można skorzystać też z opcji ujęcia prawa do użytkowania aktywów w wysokość zobowiązań. Wtedy korekta kapitałów nie będzie wymagana. Należy jednak uważać, gdyż zobowiązania leasingowe rozliczają się wolniej niż aktywa. To spowoduje, że amortyzacja będzie większa w przyszłości i bardziej obciąży zysk netto aniżeli w wariancie z ujęciem skutków przez kapitał własny.

- Jakie zmiany spowoduje MSSF 16 w działalności jednostki?

Zmiany będą obejmowały zmiany w procesach, gdyż trzeba będzie wdrożyć nowe procedury i mechanizmy kontrolne, które pozwolą na zebranie danych o umowach leasingu, zarówno jeżeli chodzi o ich identyfikację, jak również późniejsze zmiany.