- nabycia na podstawie i w granicach upoważnienia udzielonego przez walne zgromadzenie; upoważnienie powinno określać warunki nabycia, w tym maksymalną liczbę akcji do nabycia, okres upoważnienia, który nie może przekraczać pięciu lat, oraz maksymalną i minimalną wysokość zapłaty za nabywane akcje, jeżeli nabycie następuje odpłatnie;
- nabycia akcji w innych przypadkach przewidzianych w ustawie.
Najczęściej spółki nabywają akcje własne w celu ich późniejszego umorzenia. Działanie takie ma na celu umocnienie pozycji dotychczasowych akcjonariuszy poprzez korzystną dla nich zmianę akcjonariatu. Zmniejszenie ogólnej liczby akcji powoduje bowiem procentowy wzrost udziału akcjonariuszy w ogóle istniejących akcji.
Zgodnie z art. 28 ust 1 pkt 9a ustawy o rachunkowości (dalej: uor) akcje własne wycenia się w cenie nabycia. Cena nabycia to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny, to wycenia się go według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu.
W przypadkach nabycia akcji własnych w drodze egzekucji, za cenę nabycia uważa się cenę ustaloną w postępowaniu egzekucyjnym, powiększoną o koszty poniesione w toku postępowania egzekucyjnego, które nie zostały spółce zwrócone. Przy nieodpłatnym nabyciu udziałów (akcji) własnych cena nabycia obejmuje wszystkie koszty ponoszone przez spółkę na ich nabycie.
Specjalna pozycja w bilansie
Należy zwrócić szczególną uwagę na prezentację akcji własnych po ich nabyciu w bilansie spółki, ponieważ ostatnia nowelizacja uor zmieniła sposób tej prezentacji. Przed nowelizacją akcje własne były prezentowane w wartości ujemnej w kapitałach własnych jednostki, natomiast zgodnie ze zmienionym załącznikiem nr 1 do uor akcje własne prezentuje się teraz w aktywach. Ustawodawca przewidział specjalnie dla akcji własnych nową pozycję aktywów:
