Jak potwierdzić wiedzę i umiejętności kandydata na księgowego

Rz: Jak pani ocenia sytuację na rynku usług księgowych po zniesieniu obowiązku posiadania certyfikatu Ministerstwa Finansów potwierdzającego kwalifikacje merytoryczne do świadczenia tych usług? Rok temu Franciszek Wala – prezes Zarządu Głównego SKwP, powiedział, że skutki wprowadzenia tej zmiany będzie można ocenić dopiero po kilku latach.

Anna Socha: Skutki, zwłaszcza podatkowe, mogą być widoczne dopiero po pięciu–sześciu latach, gdy urząd skontroluje prawidłowość rozliczeń podatnika, a ma na to pięć lat. Wówczas można pokusić się o taką ocenę, ale... Tak naprawdę nie będzie wiadomo, czy i jak duży ma ona związek z tzw. deregulacją uprawnień do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Dlaczego?

Kontrole prawidłowości rozliczeń mogą ewentualnie dać odpowiedź, jak statystycznie zmieniła się na plus lub na minus jakość prowadzenia ksiąg rachunkowych i dokonywanych rozliczeń podatkowych, ale nie będzie można powiązać tych wyników z posiadaniem lub nie kwalifikacji merytorycznych przez pracowników biura rachunkowego. Właściciel biura nie tylko nie ma obowiązku informowania o posiadanych przez siebie certyfikatach, ale w kontaktach prowadzonych w imieniu swoich klientów z różnymi instytucjami, takimi jak ZUS, urzędy skarbowe czy GUS nie ma nawet takiej możliwości. Skąd zatem będzie wiadomo, że pogorszenie się jakości usług biura ma związek z brakiem certyfikatu MF? Niska jakość usług może być również spowodowana brakiem doskonalenia zawodowego i bieżącego aktualizowania posiadanej wiedzy. Jakość usług zależy jednak od posiadanych kwalifikacji i staranności wykonania powierzonych prac.

Brak wymogu ustawicznego kształcenia się to bolączka, która nie pojawiła się wraz z wprowadzeniem deregulacji?

Nie, istniała od początku powstania rynku usług księgowych, ponieważ ustawodawca, wprowadzając wymóg posiadania najpierw zaświadczeń, a następnie certyfikatów uprawniających do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, nie nałożył obowiązku ustawicznego doskonalenia zawodowego. Mogło się zatem zdarzyć, że wiedza osoby świadczącej te usługi zatrzymywała się na poziomie z chwili, gdy otrzymała uprawnienia. Poza tym rozwój rynku, konkurencja wymuszają, szczególnie na właścicielach biur rachunkowych, posiadanie wiedzy i umiejętności nie tylko merytorycznych rachunkowo-podatkowych.

Czy to były powody wprowadzenia przez SKwP nowego tytułu zawodowego?

Po wprowadzeniu deregulacji zawodów Ministerstwo Finansów zakończyło wydawanie licencji na usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych. Uzyskali je ci, którzy spełnili wymagania nałożone przez przepisy i złożyli wnioski do 10 sierpnia 2014 r. Stowarzyszenie jako organizacja społeczno-zawodowa zrzeszająca księgowych od ponad 100 lat, ma wiedzę, jak trudny i odpowiedzialny jest to zawód oraz jak duże znaczenie mają kwalifikacje i doświadczenie zawodowe. Dlatego kształci i umożliwia podnoszenie kwalifikacji w zawodach związanych z rachunkowością. Gdy wchodziła w życie ustawa deregulacyjna, w SKwP działał już od kilku lat czterostopniowy system certyfikacji zawodowej księgowych i mieliśmy już dyplomowanych księgowych (DK). Był to pierwszy tytuł zawodowy SKwP. Drugi tytuł, certyfikowany ekspert usług księgowych (CEUK), funkcjonuje od grudnia 2013 r., natomiast „certyfikowany specjalista usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i podatkowych" (dalej specjalista) jest trzecim tytułem zawodowym nadawanym w SKwP. Ponadto są wydawane certyfikaty potwierdzające określony poziom kwalifikacji w zawodzie księgowego, a mianowicie: księgowy, specjalista, główny księgowy.

Certyfikowany specjalista usługowego prowadzenia ksiąg wydaje się być zawężoną formą certyfikowanego eksperta. Dlaczego CEUK nie wystarczył?

Wiele osób nie spełniało wymogów niezbędnych do jego uzyskania, ukształtowanych z uwzględnieniem kwalifikacji osób posiadających licencję MF. Jest też jednak spora grupa osób prowadzących biura rachunkowe lub pracujących jako księgowi, które ukończyły kursy II stopnia SKwP (specjalista ds. rachunkowości), posiadają wykształcenie wyższe, ale nie mają odpowiedniej liczby lat praktyki w księgowości i nie zdobyły certyfikatu MF. Im właśnie umożliwiono po odbyciu kursu i zdaniu egzaminu uzyskanie certyfikatu specjalisty usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i podatkowych.

Czy pracodawcy pytają jeszcze o certyfikaty MF?

Tak, bo choć nie są już wydawane, to nie straciły swojej ważności ani znaczenia na rynku, gdyż przedsiębiorcy chcą zatrudniać księgowego, który ma poświadczone kwalifikacje. Ale jak już mówiłam, uprawnienia MF były raz wydane i później nieweryfikowane. Stowarzyszenie natomiast nakłada na zawodowych księgowych obowiązek ustawicznego dokształcania się. Ekspertom usług księgowych wydajemy certyfikat na rok i jeśli ktoś nie poświadczy w terminie do 31 stycznia następnego roku, że w poprzednim spełnił wymogi ustawicznego doskonalenia zawodowego, to skreśla się go z listy. Listy są ogólnie dostępne na stronach internetowych oddziałów okręgowych SKwP i w każdej chwili przedsiębiorca może sprawdzić kandydata do pracy lub świadczenia usług księgowych.

Jest to niezwykle ważne, ponieważ księgowy wykonuje zawód zaufania publicznego. Klienci powierzają mu mnóstwo informacji zarówno biznesowych, i to tych najbardziej poufnych, np. dotyczących źródeł finansowania, jak i osobistych, a od rzetelności jego pracy często zależy kondycja firmy.

Co kandydat zyskuje, kończąc kurs specjalisty?

Program jest bardzo bogaty. Obejmuje nie tylko rachunkowość i podatki, ale także np. elementy ochrony danych osobowych. Uczestnik zdobywa wiedzę, jak stosować wymagane przepisy u siebie w firmie – jakie wprowadzić procedury, regulaminy itd. Uzyskuje dużo informacji z dziedziny kadr i płac, m.in. prowadzenia akt osobowych pracowników i rozliczeń z tytułu zatrudnienia. Ze sprawami kadrowo-płacowymi wielu księgowych ma do czynienia na co dzień, zwłaszcza pracujących w biurach rachunkowych bądź w małych firmach. W większym przedsiębiorstwie praca jest dzielona na segmenty i księgowy zajmuje się określonym działem, np. sprawami sprzedaży czy zakupów. A w biurze rachunkowym lub małym przedsiębiorstwie księgowy musi prowadzić dokumenty firmy od A do Z, zarejestrować je w księgach, naliczyć podatki, prowadzić akta osobowe pracowników, sporządzić listę płac, naliczyć zasiłki, odpowiednio opisać i przesłać do ZUS zwolnienia lekarskie. Kurs daje pełny zakres wiedzy, niezbędnej do tego typu pracy.

Zatem firma może oczekiwać od specjalisty z certyfikatem prawie wszystkiego?

Prawie. Mając np. sklep, chcemy, żeby ekspedientka nie myliła się w kasie, była uprzejma dla klienta, żeby zaopatrzeniowiec był kompetentny – sprowadzał towar najlepszy, a zarazem w rozsądnych cenach. Tak samo kompetencji oczekujemy od księgowego – aby właściwie prowadził księgi, rozliczył podatki, bo inaczej naraża nas na nieprzyjemności podczas kontroli i straty – kary nałożone przez urząd skarbowy, a przede wszystkim odsetki do zapłacenia. Jeśli stracimy do niego zaufanie, komu powierzymy swoje sprawy finansowo-księgowe, jakiego księgowego będziemy szukać na jego miejsce? Musimy mieć narzędzia pozwalające zweryfikować wiedzę i umiejętności potencjalnego kandydata, a także umożliwiające wybór osoby na odpowiednim poziomie kwalifikacji. Certyfikaty wydawane przez renomowane organizacje, np. przez SKwP, dają takie możliwości, a jeśli nakładają jeszcze wymóg dokształcania się na bieżąco – to również gwarancję posiadania aktualizowanej wiedzy. Ważne też, by przedsiębiorca wiedział, że księgowy postępuje etycznie, a uzyskanie certyfikatu SkwP oznacza, że nie tylko ma odpowiedni zasób wiedzy, którą na bieżąco uzupełnia, ale też postępuje zgodnie z kodeksem zawodowej etyki w rachunkowości. I jeszcze jedno: zdawalność egzaminów w Stowarzyszeniu jest na poziomie 60 proc., czyli certyfikatu nie dostaje się na piękne oczy.