Kiedy ma miejsce utrata wartości zapasów oraz w jaki sposób ujmować w księgach operacje związane z utworzonymi na nie odpisami aktualizującymi? Czy procedurę aktualizacji przeprowadza się tylko w związku z zamknięciem roku i sporządzaniem sprawozdania finansowego, czy wolno to robić częściej? – pyta czytelniczka.
Każda jednostka jest zobowiązana wycenić na koniec roku obrotowego składniki swojego majątku, do których należą m.in. zapasy. Zgodnie art. 28 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) rzeczowe składniki aktywów obrotowych, czyli m.in. zapasy, wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy. W myśl art. 28 ust. 5 uor za cenę sprzedaży netto składnika aktywów przyjmuje się możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i jej zrealizowaniem, a powiększoną o należną dotację przedmiotową. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, to należy w inny sposób określić jego wartość godziwą na dzień bilansowy.
Chodzi o korzyści ekonomiczne
Zgodnie z art. 28 ust. 7 uor trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości – w znaczącej części lub w całości – przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku – do ustalonej w inny sposób wartości godziwej.
Nie rzadziej niż na dzień bilansowy
Ustawa o rachunkowości nie reguluje w sposób szczegółowy terminów, kiedy należy przeprowadzić ocenę stanu zapasów pod kątem utraty ich wartości. Określa jedynie, że wycena aktywów powinna się odbywać nie rzadziej niż na dzień bilansowy. Nie ma więc wątpliwości, że na koniec roku, w związku ze sporządzeniem sprawozdania finansowego, procedura aktualizacji wartości zapasów jest konieczna w każdej firmie. Nie ma jednak przeszkód, aby jednostka we własnym zakresie określiła zasady analizowania stanu zapasów pod kątem wymienionych okoliczności, w których należy dokonywać odpisów aktualizujących także w trakcie roku obrotowego.
Podstawy ustalania w polityce rachunkowości
Szczegółowe zasady księgowania odpisów aktualizujących w danej jednostce powinny być określone w przyjętej polityce rachunkowości.