Koronawirus a sprawozdanie finansowe za 2019 rok: pandemia to też zdarzenie po dniu bilansowym

Rok obrotowy w większości jednostek pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Wydawałoby się zatem, że sprawozdanie finansowe za 2019 rok przedstawia konsekwencje zdarzeń gospodarczych, które miały miejsce tylko w tym roku. Stwierdzenia takie jest tylko w części prawdziwe.

Publikacja: 24.03.2020 16:45

Koronawirus a sprawozdanie finansowe za 2019 rok: pandemia to też zdarzenie po dniu bilansowym

Foto: Adobe Stock

Sprawozdanie finansowe obejmuje dla wszystkich jednostek – bez względu na ich wielkość, formę prawną i przedmiot prowadzonej działalności – bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową. Przy jego sporządzaniu zdarzają się jednak okoliczności, powodujące konieczność rozpatrzenia zdarzeń, które miały miejsce już po okresie objętym sprawozdaniem, stawiających w innym świetle dane ujęte w określonych jego pozycjach.

Należy zauważyć, że dzień sporządzenia (podpisania) sprawozdania finansowego nie kończy okresu, trwającego od dnia bilansowego, w którym jednostka jest zobowiązana do oceny zdarzeń po dniu bilansowym. Dniem, który kończy ten okres jest dopiero dzień zatwierdzenia sprawozdania finansowego, co wynika z art. 54 ust. 2 ustawy o rachunkowości (DzU z 2019 r., poz. 351, z późn. zm. – dalej uor).

Do tego momentu, zgodnie z art. 54 ust. 1 uor, jeżeli nawet sprawozdanie finansowe jednostki zostało już zbadane lub jest w trakcie badania przez biegłego rewidenta, jednostka ma obowiązek powiadomić biegłego o istotnych zdarzeniach po dniu bilansowym, zmienić sprawozdanie finansowe, oczywiście po dokonaniu odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, którego sprawozdanie to dotyczy. Sytuacje takie, nazywane zdarzeniami po dniu bilansowym, mogą być zarówno pomyślne, jak i niepomyślne dla jednostki.

Czytaj też:

Minister sam przesunie terminy

Firmy chcą czasu na zapłatę podatków i sprawozdania

WAŻNE!

Zdarzenia po dniu bilansowym, zgodnie z punktem 6.1 Krajowego Standardu Rachunkowości Nr 7 „Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja" (Dz. Urz. Min. Fin. z 2019 r., poz. 2 – dalej KSR Nr 7), mogą:

a) dostarczać nowych informacji o okolicznościach istniejących w dniu bilansowym,

b) wskazywać na okoliczności, które powstały po dniu bilansowym.

Zdarzenia, spełniające kryterium wymienione w punkcie a), „działają wstecz". Zgodnie z punktem 6.4 KSR Nr 7 zdarzenia rozpoznane przed dniem sporządzenia (podpisania) sprawozdania finansowego muszą być bezwzględnie ujęte w księgach rachunkowych i w sprawozdaniu finansowym zamykanego roku, np. rozstrzygnięta w marcu roku następnego sprawa sądowa powoduje zwiększenie lub zmniejszenie utworzonej na dzień bilansowy rezerwy na skutki tej sprawy.

Natomiast, zgodnie z punktem 6.5 KSR Nr 7, zdarzenia rozpoznane po dniu sporządzenia (podpisania) sprawozdania finansowego ujęte zostaną w księgach rachunkowych i w sprawozdaniu finansowym zamykanego roku tylko wówczas, jeżeli są istotne (>patrz ramka), np. odbiorca, będący istotnym nabywcą, w lutym roku następnego ogłosił upadłość, to zmienia się ocena prawdopodobieństwa odzyskania od niego należnych znaczących kwot zamieszczonych w aktywach bilansu, sporządzonego na koniec grudnia roku sprawozdawczego.

Sytuacje, spełniające kryteria wymienione w punkcie b), zależnie od ich istotności , zgodnie z punktem 6.6 KSR Nr 7:

- nie wymagają uwzględnienia w sprawozdaniu finansowym za poprzedni rok obrotowy, gdy zdaniem kierownictwa jednostki pominięcie tych informacji nie wpłynie na decyzje użytkowników sprawozdań finansowych;

- wymagają, z uwagi na ich znaczenie dla odbiorców sprawozdania, zamieszczenia odpowiedniego wyjaśnienia w informacji dodatkowej, np. dotyczące konsekwencji pandemii, katastrof, strajków czy sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Sporządzając sprawozdanie finansowe za 2019 rok, każda jednostka będzie musiała odnieść się, zgodnie z przedstawionymi zasadami, do konsekwencji pandemii. Pomocne w tym będą na pewno wskazówki Stowarzyszenia Księgowych w Polsce oraz Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, dostępne na stronach internetowych tych organizacji: (https://skwp.pl/aktualnosc/pandemia-a-sprawozdanie-finansowe/) (https://www.pibr.org.pl/assets/meta/5142,Alert%20dla%20BR%20ws%20koronawirusa_fin.pdf).

Co koniecznie uwzględnić

Przykładem zdarzeń „działających wstecz", które spowodują konieczność dokonania odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych zamykanego roku (co wpłynie na pozycje bilansu oraz rachunku zysków i strat), są – wymienione według pozycji aktywów i pasywów – operacje dotyczące:

1) rzeczowych aktywów trwałych – ustalenie ostatecznej ceny nabycia lub sprzedaży środka trwałego nabytego lub sprzedanego przed dniem bilansowym,

2) nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji – wykonana ocena potwierdza, iż nastąpiła trwała utrata ich wartości, a w wypadku inwestycji wycenianych w wartości godziwej – wystąpienie okoliczności znacząco zmieniających tę wartość (zarówno na minus, jak też na plus),

3) aktywów finansowych:

- o charakterze właścicielskim – otrzymane sprawozdania finansowe spó- łek potwierdzają, że nastąpiła trwała utrata wartości aktywów netto tych spó- łek,

- o charakterze wierzycielskim – otrzymane sprawozdania finansowe spó- łek potwierdzają, że nastąpiła trwała utrata zdolności do terminowego regulowania swoich zobowiązań przez te spółki,

4) zapasów:

- dokonanie po dniu bilansowym sprzedaży zapasów po cenach niższych niż ich wartość bilansowa,

- uzyskanie informacji o będących na dzień bilansowy w trakcie realizacji kontraktach długoterminowych, że będące podstawą ich wyceny kosztorysy, umowy lub pomiary stopnia ich realizacji były istotnie nietrafne,

5) należności – w wyniku negocjacji nastąpiła zmiana kwot należnych lub pozyskane sprawozdanie finansowe dłużnika lub sprawozdanie z badania tego sprawozdania wskazują, że jest on niewypłacalny,

6) zobowiązań:

- dotyczących podatków – otrzymanie od władz skarbowych innych wyników ustaleń związanych z wysokością podatków za rok, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe lub lata poprzednie, na przykład w wyniku zakończonej kontroli,

- innych – w wyniku negocjacji nastąpiła zmiana kwot do zapłaty,

7) roszczeń:

- otrzymanych lub przyznanych odszkodowań z zakładów ubezpieczeń, które na dzień bilansowy były pertraktowane,

- uznanych lub prawdopodobnych do poniesienia, których możliwość poniesienia nie była znana na dzień bilansowy,

8) ujawnienia, przy sporządzaniu sprawozdania finansowego na dzień bilansowy, błędów w sprawozdaniach za lata poprzednie, uznanych za:

- istotne, ich korekty odnosi się, z pominięciem rachunku zysków i strat, na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako „zysk (strata) z lat ubiegłych", zgodnie z art. 54 ust. 3 uor,

- nieistotne, ich korekty zalicza się do przychodów lub kosztów pozostałej działalności operacyjnej nawet wówczas, gdyby w roku, w którym powinny zostać ujęte w księgach rachunkowych i wykazane w rachunku zysków i strat, były przychodami ze sprzedaży lub kosztami działalności operacyjnej;

W informacji dodatkowej

Jak była mowa okoliczności, które wystąpiły po dniu bilansowym, ale przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego, nie zostaną ujęte w księgach rachunkowych zamykanego roku, a tym samym nie wpłyną na pozycje bilansu oraz rachunku zysków i strat za 2019 r. Mogą to być na przykład zdarzenia dotyczące:

1) ekonomicznych i finansowych konsekwencji pandemii, która paraliżuje działalność jednostki lub negatywnie wpływa na wartość posiadanego przez jednostkę majątku,

lub (wymienione w punkcie 6.3 KSR Nr 7)

2) spadku wartości rynkowej inwestycji posiadanych przez jednostkę,

3) zadeklarowania dywidend należnych posiadaczom instrumentów kapitałowych jednostki,

4) połączenia jednostki z inną jednostką,

5) znaczących zakupów aktywów przez jednostkę,

6) przeznaczenia do sprzedaży lub znaczącej sprzedaży aktywów przez jednostkę,

7) zniszczenia przez pożar, powódź ważnego zakładu jednostki,

8) ogłoszenia rozpoczęcia lub rozpoczęcie wdrażania restrukturyzacji jednostki,

9) znaczących zmian cen aktywów lub kursów wymiany walut obcych mających związek z działalnością jednostki,

10) zaciągnięcia znaczących zobowiązań przez jednostkę,

11) udzielenia przez jednostkę wysokich gwarancji, poręczeń,

12) wniesienia sprawy do sądu lub otrzymania pozwu przez jednostkę w sprawach wynikających ze zdarzeń, które nastąpiły po dniu bilansowym.

Termin ostateczny

Zgodnie z art. 52 ust. 1 uor kierownik jednostki zapewnia sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego.

Trzymiesięczny okres, w normalnych warunkach, jest przeznaczony, m.in. na uwzględnienie – przy prezentacji danych i informacji w sprawozdaniu finansowym sporządzonym za okres kończący się w dniu bilansowym – skutków zdarzeń, które miały miejsce już po dniu bilansowym, ale które dostarczają nowych informacji o okolicznościach istniejących w dniu bilansowym. Jak wcześniej zaznaczono, dzień sporządzenia (podpisania) sprawozdania finansowego nie kończy jednak okresu, w którym jednostka jest zobowiązana do wprowadzania zmian do już sporządzonego (podpisanego) sprawozdania finansowego.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o rachunkowości zdarzenia mające wpływ na wynik finansowy danego roku obrotowego, należy uwzględnić także wtedy, gdy zostaną ujawnione między dniem bilansowym a dniem, w którym rzeczywiście następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych za ten rok obrotowy. Dniem ostatecznego zamknięcia ksiąg rachunkowych za rok obrotowy, zgodnie z art. 12 ust. 4 uor, powinien być najpóźniej 15. dzień od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego.

Dopiero dzień ostatecznego zamknięcia ksiąg rachunkowych za dany rok kończy okres wprowadzania zmian do sporządzonego sprawozdania finansowego. Otrzymane od tego dnia informacje o zdarzeniach po dniu bilansowym, które dostarczają nowych informacji o okolicznościach istniejących w dniu bilansowym, są ujmowane, zgodnie z art. 54 ust. 2 uor, w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym jednostka otrzymała te informacje.

Przykładowe sformułowanie, dotyczące pandemii, do ujęcia w ust. 6 pkt 2 dodatkowych informacji i objaśnień (załącznik nr 1 do uor) znajduje się w komunikacie na stronie www.skwp.pl

Autor jest biegłym rewidentem, członkiem i wykładowcą Stowarzyszenia Księgowych w Polsce

Sprawozdanie finansowe z błędem

Sprawozdania finansowe za poszczególne lata uznaje się za obarczone błędem, jeżeli nie można ich uznać za sporządzone zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o rachunkowości, tj. za rzetelnie i jasno przedstawiające sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy jednostki; w ujęciu wartościowym błąd jest istotny, jeżeli, np. opisujące:

- sytuację majątkową jednostki – suma aktywów lub któryś z jej składników, lub

- sytuację finansową jednostki – zobowiązania i rezerwy na zobowiązania lub któryś z ich składników, lub

- wynik finansowy jednostki lub któreś z określających go przychodów i kosztów

różnią się od ich wartości, uznanych za właściwe, o więcej niż kwota określona w zasadach (polityce) rachunkowości jednostki na podstawie powszechnie przyjętych reguł, np. jako 0,5 proc. przychodów ze sprzedaży.

zdaniem eksperta

dr hab. prof. US Stanisław Hońko, wiceprezes Zarządu Głównego, prezes zarządu Oddziału Okręgowego w Szczecinie Stowarzyszenia Księgowych w Polsce

Biorąc pod uwagę szczególne warunki, w tym utrudnienia związane z pracą zdalną i konieczność opieki nad dziećmi przez księgowe, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce wystąpiło do władz z wnioskiem m.in. o odroczenie terminu sporządzania i podpisania sprawozdań finansowych w 2020 roku do 30 dni, a zatwierdzania sprawozdań finansowych do 90 dni, od dnia otwarcia żłobków, przedszkoli i szkół. Jednocześnie SKwP rozpoczęło zbieranie podpisów pod petycją w tej sprawie (w dniu przekazania artykułu do druku tę petycję podpisało ponad 17 tysięcy osób). Zdrowie księgowych jest ważniejsze niż sporządzenie sprawozdania finansowego do 31 marca. Tym bardziej, że sprawozdania te nie są upubliczniane aż do momentu ich zatwierdzenia, a przesunięcie terminu nie spowoduje negatywnych konsekwencji dla budżetu państwa. Cieszę się, że SKwP otrzymało tak szerokie poparcie w tej sprawie. Bardzo serdecznie dziękuję wszystkim osobom, które włączyły się do tej akcji. Reprezentacja środowiska księgowych, rozumianych jako osoby wykonujące zawody związane z rachunkowością, podatkami i sprawami kadrowo-płacowymi, jest jednym ze statutowych zadań SKwP. Księgowi zawsze mogą liczyć na wsparcie Stowarzyszenia. Wszystkim księgowym życzy- my zdrowia, odporności na stres i dużo pozytywnej energii.

Sprawozdanie finansowe obejmuje dla wszystkich jednostek – bez względu na ich wielkość, formę prawną i przedmiot prowadzonej działalności – bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową. Przy jego sporządzaniu zdarzają się jednak okoliczności, powodujące konieczność rozpatrzenia zdarzeń, które miały miejsce już po okresie objętym sprawozdaniem, stawiających w innym świetle dane ujęte w określonych jego pozycjach.

Należy zauważyć, że dzień sporządzenia (podpisania) sprawozdania finansowego nie kończy okresu, trwającego od dnia bilansowego, w którym jednostka jest zobowiązana do oceny zdarzeń po dniu bilansowym. Dniem, który kończy ten okres jest dopiero dzień zatwierdzenia sprawozdania finansowego, co wynika z art. 54 ust. 2 ustawy o rachunkowości (DzU z 2019 r., poz. 351, z późn. zm. – dalej uor).

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona