Odwrócony VAT - jak księgować zakup towarów

Jestem podatnikiem VAT czynnym. Zajmuję się m.in. handlem materiałami budowlanymi (cegły, pustaki, cement, zaprawa tynkarska itp.). Od grudnia 2016 r. rozszerzyłem działalność o obrót wyrobami stalowymi, w tym wymienionymi w załączniku nr 11 do ustawy o VAT wyrobami objętymi mechanizmem odwróconego obciążenia. 14 grudnia 2016 r. nabyłem od spółki ABC sklasyfikowane w grupowaniu 24.10.41.0: wyroby płaskie walcowane na zimno, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej. Nabyte towary odebrałem 14 grudnia 2016 r., razem z wystawioną tego samego dnia fakturą nr 146/12/2016 na kwotę 10 000 zł. Faktura ta nie zawierała stawki i kwoty podatku, natomiast była na niej zawarta adnotacja „odwrotne obciążenie". Na rozliczenie VAT na zasadzie odwróconego obciążenia 14 grudnia 2016 r. wystawiłem odpowiednik faktury wewnętrznej nr 2/12/2016/DW na kwotę netto: 10 000 zł i VAT 2 300 zł. Czy wydatki poniesione na nabycie tych wyrobów stalowych powinienem ująć w prowadzonej (metodą kasową) podatkowej księdze przychodów i rozchodów na podstawie otrzymanej od spółki ABC faktury czy na podstawie wystawionego przeze mnie odpowiednika faktury wewnętrznej? – pyta czytelnik.

Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, z zastrzeżeniem art. 17 ust. 1c ustawy o VAT, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a) sprzedającym jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT (zwolnienie podmiotowe przy sprzedaży do 200 000 zł),

b) nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,

c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122 ustawy o VAT.

W poz. 7 załącznika nr 11 do ustawy o VAT wymienione zostały wyroby płaskie walcowane na zimno, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej (24.10.41.0).

W przypadku wymienionym w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego (zob. art. 17 ust. 2 ustawy o VAT). Faktura dokumentująca dostawę towarów, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, jest nabywca towaru, nie zawiera:

- stawki podatku;

- sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku;

- kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku.

Powinna natomiast zawierać wyrazy „odwrotne obciążenie" (zob. art. 17 ust. 1 pkt 18 w zw. z ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT).

Kontrahent czytelnika prawidłowo rozliczył dostawę tych wyrobów stalowych w systemie odwrotnego obciążenia i wystawił fakturę bez stawki i kwoty podatku, ale z adnotacją „odwrotne obciążenie'.

To koszt

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT (art. 22 ust. 1 ustawy o PIT).

Aby wydatek poniesiony przez podatnika był dla niego kosztem uzyskania przychodu, musi spełniać następujące warunki:

- został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik, nie są kosztem uzyskania przychodu podatnika),

- jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

- pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

- został poniesiony w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

- został właściwie udokumentowany,

- nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 23 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Dokumenty określone w rozporządzeniu

U podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą kasową, stosownie do reguły zawartej w art. 22 ust. 4 ustawy o PIT, koszty uzyskania przychodów są potrącane tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione. Z kolei, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku tych podatników, zgodnie z art. 22 ust. 6b ustawy o PIT, uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.

U czytelnika koszt uzyskania przychodów z tytułu nabycia wyrobów stalowych objętych mechanizmem odwróconego obciążenia powstał w dacie wystawienia przez kontrahenta faktury potwierdzającej ich sprzedaż, tj. 14 grudnia 2016 r.

Czytelnik prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów. Przepisy rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1037 ze zm., dalej: rozporządzenie) określają dokumenty, na podstawie których koszty uzyskania przychodów powinny zostać ujęte w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Dotyczy to również kosztów uzyskania przychodów z tytułu zakupu wyrobów stalowych objętych mechanizmem odwróconego obciążenia, które dla czytelnika są towarami handlowymi.

Stosownie do § 12 ust. 3 rozporządzenia, podstawą zapisów w księdze są dowody księgowe, którymi są faktury, faktury VAT RR, rachunki oraz dokumenty celne, zwane dalej „fakturami", wystawione zgodnie z odrębnymi przepisami.

Podstawą zapisu kosztu uzyskania przychodów z tytułu zakupu wyrobów stalowych będzie zatem wystawiona 14 grudnia 2016 r. przez kontrahenta czytelnika faktura bez stawki i kwoty podatku, z adnotacją „odwrotne obciążenie". Wystawiony przez czytelnika odpowiednik faktury wewnętrznej nie może być podstawą zaewidencjonowania wydatku w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Czytelnik odebrał fakturę potwierdzająca nabycie wyrobów stalowych wraz z towarem 14 grudnia 2016 r., a zatem powinien on ująć wydatek w podatkowej księdze przychodów i rozchodów na podstawie tej faktury.

Zakup materiałów podstawowych oraz towarów handlowych musi być wpisany do księgi, z zastrzeżeniem § 30 rozporządzenia, niezwłocznie po ich otrzymaniu, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży (§ 17 ust. 1 rozporządzenia).

W kolumnie 10, w cenie zakupu

Z objaśnień do podatkowej księgi przychodów i rozchodów wynika, że do wpisywania zakupu materiałów oraz towarów handlowych – według cen zakupu – jest przeznaczona kolumna 10.

Cena zakupu to cena, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszona o podatek od towarów i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększona o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżona o rabaty, opusty i inne podobne obniżenia. W przypadku zaś otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku, za cenę zakupu uważa się wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika (zob. § 3 pkt 2 rozporządzenia). W przypadku czytelnika cena zakupu wyrobów stalowych wyniosła 10 000 zł.

Numerem wpisu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, tj. „98/12/2016" należy oznaczyć dowód będący podstawą zapisu, czyli fakturę nr 146/12/2016. Założyłem, że czytelnik numeruje wpisy w księdze w podziale na poszczególne miesiące – wpisy numeruje się od początku miesiąca, a pierwszy wpis w każdym miesiącu zostanie oznaczony liczbą porządkową 01.

Autor jest doradcą podatkowym