Podatek dochodowy od osób prawnych CIT w księgach rachunkowych

Wiele jednostek gospodarczych, których rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, przeżywa obecnie gorący okres – muszą między innymi zamknąć 2017 rok, otworzyć kolejny (2018) i ewidencjonować bieżące operacje, a także przygotować sprawozdanie finansowe oraz sporządzić roczną deklarację podatkową zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego. Warto krótko przypomnieć, jak należy ujmować w księgach rachunkowych oraz prezentować w sprawozdaniu finansowym wszelkie obciążenia z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych, aby móc sprawdzić poprawność zapisów w księgach ze sporządzoną deklaracją.

Wpływ na wynik netto

Zgodnie z ustawą o rachunkowości (dalej: uor) na wynik finansowy netto w jednostkach innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji składają się:

- wynik działalności operacyjnej, w tym z tytułu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych;

- wynik operacji finansowych;

- obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego z tytułu podatku dochodowego, którego podatnikiem jest jednostka, i płatności z nim zrównanych, na podstawie odrębnych przepisów.

Takie wytyczne zawiera art. 42 ust. 1 uor. Z kolei zgodnie ustawą o CIT, podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych są obowiązani wpłacać na rachunek urzędu skarbowego zaliczki podatkowe w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku podatkowego a sumą zaliczek należnych za poprzednie miesiące. Ustawa o CIT daje możliwość wpłacania zaliczek miesięcznych lub kwartalnych.

Zaliczki miesięczne należy wpłacać co do zasady w terminie do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, przy czym zaliczkę za ostatni miesiąc roku podatkowego podatnik wpłaca w terminie do 20 dnia pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego. Podatnik nie wpłaca jednak zaliczki za ostatni miesiąc, jeżeli przed upływem terminu do jej wpłaty złoży roczne zeznanie podatkowe i wpłaci podatek należny albo różnicę między podatkiem należnym od dochodu wykazanego w zeznaniu a sumą należnych zaliczek za okres od początku roku. Podatnicy mogą również wpłacać zaliczki miesięczne w tak zwanej formie uproszczonej czyli w kwocie odpowiadającej 1/12 podatku należnego wykazanego w zeznaniu CIT-8 złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy. Warto podkreślić, że jeżeli w tym zeznaniu podatnicy nie wykazali podatku należnego, mogą wpłacać zaliczki miesięczne w formie uproszczonej na podstawie zeznania złożonego w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata. Ale uwaga! Jeżeli w tym roku wykazano podatku należnego, nie są możliwe wpłaty zaliczek w uproszczonej formie.

Zaliczki kwartalne mogą wpłacać podatnicy rozpoczynający działalność (w pierwszym roku podatkowym) oraz mali podatnicy – w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku podatkowego a sumą zaliczek należnych za poprzednie kwartały. Zaliczki kwartalne wpłaca się w terminie do 20 dnia każdego miesiąca następującego po kwartale, za który jest wpłacana zaliczka, przy czym przez kwartał rozumie się kwartał roku kalendarzowego. Zaliczkę za ostatni kwartał roku podatkowego podatnik wpłaca w terminie do 20 dnia pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego. Podatnik nie wpłaca zaliczki za ostatni kwartał, jeżeli przed upływem terminu do jej wpłaty złoży zeznanie CIT-8 i zapłaci podatek.

Prezentacja

Bez względu na sposób i częstotliwość wpłacania przez jednostkę gospodarczą zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych, obciążenie z tego tytułu należy ująć w księgach rachunkowych danego okresu sprawozdawczego. Jeżeli jednostka sporządza sprawozdanie finansowe zgodnie z załącznikiem nr 1 do uor, to powinna zaprezentować należny podatek dochodowy za dany rok w części J. w przypadku wariantu porównawczego bądź w części M. dla wariantu porównawczego rachunku zysków i strat >patrz tabela powyżej.

Jeżeli dana jednostka gospodarcza stosuje wzorcowy zakładowy plan kont, to może korzystać z następujących kont księgowych przy ujmowaniu w swoich księgach rachunkowych operacji związanych z księgowaniem podatku dochodowego od osób prawnych na podstawie wytycznych ustawy o CIT:

- konto 87 „Podatek dochodowy od osób prawnych";

- konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne";

- konto 13 „Rachunek bieżący".

Księgowania dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych w księgach rachunkowych mogą przebiegać jak w >>tabeli obok.

Kiedy podatek odroczony

Podatnicy CIT, prowadzący księgi rachunkowe, są zobowiązani do ustalania odroczonego podatku dochodowego (art. 37 ust. 1-10 uor). Wynika on z przejściowych różnic między księgową wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową oraz stratą podatkową możliwą do odliczenia w przyszłości, i pokazuje przyszłe podatkowe skutki podatkowe operacji ujętych w księgach rachunkowych.

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ustala się w wysokości kwoty przewidzianej w przyszłości do odliczenia od podatku dochodowego, w związku z ujemnymi różnicami przejściowymi, które spowodują w przyszłości zmniejszenie podstawy obliczenia podatku dochodowego oraz straty podatkowej możliwej do odliczenia, ustalonej przy uwzględnieniu zasady ostrożności. Ujemne różnice przejściowe powstają natomiast, gdy wartość bilansowa składnika aktywów jest niższa niż jego wartość podatkowa albo wartość bilansowa składnika zobowiązań jest wyższa niż jego wartość podatkowa.

Rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego tworzy się w wysokości kwoty podatku dochodowego, wymagającej w przyszłości zapłaty, w związku z występowaniem dodatnich różnic przejściowych, które spowodują zwiększenie podstawy obliczenia podatku dochodowego w przyszłości. Dodatnie różnice przejściowe powstają, gdy wartość bilansowa składnika aktywów jest wyższa niż jego wartość podatkowa albo wartość bilansowa składnika zobowiązań jest niższa niż jego wartość podatkowa.

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmuje się w księgach zapisem:

Wn „Aktywa z tytułu podatku odroczonego"

Ma „Podatek dochodowy".

Rezerwa na odroczony podatek dochodowy wymaga ujęcia operacji:

Wn „Podatek dochodowy"

Ma „Pozostałe rezerwy".

Rezerwę i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wykazuje się w bilansie oddzielnie. Wartość rezerwy z tytułu podatku odroczonego wykazywana jest w bilansie po stronie pasywów w pozycji B.I.1 „Rezerwy na zobowiązania".Wartość aktywów z tytułu podatku odroczonego wykazywana jest w bilansie po stronie aktywów w pozycji A.V.1 „Rozliczenia międzyokresowe".

Wpływający na wynik finansowy podatek dochodowy za dany okres sprawozdawczy obejmuje:

- część bieżącą;

- część odroczoną.

Wykazywana w rachunku zysków i strat część odroczona stanowi różnicę pomiędzy stanem rezerw i aktywów z tytułu podatku odroczonego na koniec i początek okresu sprawozdawczego. Wystarczy więc jego kalkulacja na dzień bilansowy.

Od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego mogą odstąpić jednostki, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

1) 17 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,

2) 34 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,

3) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.