Jakie powinny być kryteria wyboru audytora

Rozmowa | Jakie powinny być kryteria wyboru audytora i jak się ustrzec błędów przy takim wyborze – radzi Krzysztof Burnos, prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, w rozmowie z Pawłem Rochowiczem.

Publikacja: 24.02.2016 01:00

Jakie powinny być kryteria wyboru audytora

Foto: materiały prasowe

Rz: Badanie sprawozdania finansowego to sprawa szczególnie delikatna dla korzystających z tego przedsiębiorstw. Audytor ma wgląd w większość danych istotnych dla firmy. Jego wybór jest zatem bardzo ważną kwestią. Jak to rozsądnie zrobić, zwłaszcza gdy badanie ma być przeprowadzane po raz pierwszy?

Krzysztof Burnos: Taka firma musi wiedzieć, co kupuje. Z perspektywy rady nadzorczej czy właścicieli usługa audytorska ma dwa wymiary: po pierwsze, to ocena rzeczywistości finansowej firmy, a po drugie, to wartość doradcza. Z wyników pracy biegłego rewidenta można bowiem wyciągać wnioski o tym, jak funkcjonuje dana organizacja czy firma, obszary, które należy poprawić, czy wreszcie ryzyka podatkowe. Przecież audytor nie raportuje organom podatkowym wykrytych przez siebie uchybień księgowych, a jedynie komunikuje je zamawiającemu audyt, a ten może je skorygować. Im lepszy będzie wybór biegłego rewidenta, tym cenniejsza będzie ta ocena i ta wartość doradcza. Dlatego najpierw trzeba się zorientować, czy firma audytorska ma wystarczające zasoby personalne i czasowe, by rzetelnie wykonać swoją pracę. Odpowiedzialność za to, zgodnie z ustawą o rachunkowości, ponosi nie tylko biegły rewident ale i rada nadzorcza lub inne organy nadzorujące.

Jednak zakup usługi audytorskiej nie może oznaczać zakupu konkretnego rezultatu jej działania.

To bardzo istotna sprawa. Biegły rewident musi obiektywnie podejść do faktów, na które napotka podczas swojej pracy. Nie można go traktować jako swoistego adwokata zarządu spółki, który miałby na różne sposoby dowieść, że jego działania były słuszne. Czasem z raportu wynikają bowiem konkluzje dla takiego zarządu niekorzystne.

Federacja Europejskich Księgowych sugeruje w poradniku dotyczącym zamawiania usług biegłych rewidentów, aby spółka czy organizacja zamawiająca takie usługi określiła swoje potrzeby, powołała organ wybierający, zapewniła przejrzystość wyboru i w miarę potrzeby włączyła do tego procesu udziałowców. Czy można jeszcze uzupełnić ten scenariusz?

Przy takim wyborze radziłbym sprawdzić, czy firma audytorska figuruje w rejestrze prowadzonym przez Krajową Izbę Biegłych Rewidentów na stronie internetowej www.kibr.org.pl. Zdarzają się sytuacje, na szczęście rzadko, w których osoby bez uprawnień biegłego rewidenta oferują badanie sprawozdań. Bywa, że firma audytorska miała takie uprawnienia, ale je straciła, a rejestr na bieżąco takie przypadki odnotowuje. Nasz samorząd ma dość skuteczny system nadzoru nad członkami. Na naszej stronie internetowej uwidaczniamy również przypadki naruszeń standardów zawodowych przez biegłych rewidentów.

Jakimi kryteriami trzeba się kierować, wybierając audytora?

Podstawowa sprawa to sprawdzenie, czy nie występuje konflikt interesów. Należy sprawdzić, czy dana firma audytorska nie prowadziła księgowości w firmie, która ma być badana. Jeśli tak – wyłącza to możliwość zaangażowania jej do badania sprawozdania. Podobnie wygląda sytuacja, jeśli firma audytorska świadczyła usługi księgowe dotyczące tylko części rejestrów albo gdy dokonywała inwentaryzacji. Gdy się upewnimy co do niezależności, warto zadbać o to, by nie dokonywać wyboru „w ciemno", na podstawie samej tylko oferty cenowej, zwłaszcza gdy nie znamy tego audytora. Warto spotkać się z biegłym rewidentem, który ma wykonywać audyt lub kierować zespołem audytowym, i zapytać go o wizję jego usługi, a przy okazji poznać jego osobowość. Może się bowiem okazać, że wzajemne oczekiwania nie będą zbieżne.

A więc cała dzisiejsza technika z telefonami, e-mailami i innymi środkami łączności nie wystarcza?

Może nie wystarczyć. Audyt to sztuka komunikacji, bo przecież w jego trakcie chodzi o przekazanie zestawu określonych informacji z badanej firmy do audytora, a następnie – w formie raportu – do rady nadzorczej. Tym bardziej warto zacząć od najdoskonalszej formy komunikacji, jaką jest bezpośrednie spotkanie. Może się wtedy okazać, że obie strony nie będą mogły ze sobą współpracować, choćby ze względu na odmienny sposób bycia.

Jak sprawdzić doświadczenie audytora?

Może wynikać ono z rekomendacji poprzednich klientów, z którymi możemy spróbować się skontaktować. Istotne byłoby poznać sposób działania przy audycie. Źle świadczy o audytorze, jeśli pracował wyłącznie w dziale księgowości klienta. Warto zapytać, czy uzyskiwał informacje od zarządu, spotykał się z dyrektorami różnych pionów badanego przedsiębiorstwa, z radą nadzorczą albo czy choć raz wszedł na halę produkcyjną czy do magazynu. Jeśli tego nie robił, jego badanie może być niepełne. Przecież dokumentacja księgowa jest wtórna w stosunku do tego, co firma produkuje, czym handluje i jak zawiera transakcje.

A jeśli się okaże, że biegły rewident działał w ten sposób, że sam podpisywał ofertę, ale pracę audytorską wykonywali młodzi, niedoświadczeni ludzie, bez uprawnień biegłego rewidenta?

To nie musi dyskwalifikować takiej usługi. Ważne jest, jaki jest model zarządzania taką pracą, nadzór i weryfikacja przez kogoś bardziej doświadczonego tego, co znajdą młodzi. To również warto ustalić przed zamówieniem audytu. Zresztą zatrudnianie młodych ludzi może całkiem dobrze świadczyć o rozwoju firmy audytorskiej, pod warunkiem że doświadczony biegły rewident właściwie ich nadzoruje.

A co w sytuacji, gdy taki biegły wprawdzie jest doświadczony, ale w innych segmentach rynku?

To też nie musi przesądzać o wartości jego usług. Jeśli badał sprawozdanie cementowni, to zapewne poradzi sobie z audytem w innej firmie, produkującej np. tworzywa sztuczne. Ale jeśli nie miał doświadczeń w sektorze finansowym, to może mieć problem ze zbadaniem kas oszczędnościowych, banków czy ubezpieczycieli. One mają swoją specyfikę, którą trzeba dobrze poznać. Podobnie jest zresztą np. z firmami informatycznymi, gdzie większość aktywów przedsiębiorstwa to nie maszyny, ale wartości niematerialne: know-how, patenty itp.

A cena? Przecież często to ona decyduje o wyborze oferty, zresztą nie tylko na rynku audytorskim.

Kierowanie się wyłącznie ceną świadczy o nieprofesjonalnym podejściu. Oferta audytu spółki giełdowej za kilka tysięcy złotych jest niepoważna. Wprawdzie nie ma jednolitego cennika naszych usług, ale choćby z tego powodu warto porównać oferty i ceny różnych biegłych rewidentów. Warto też dopytać o szczegóły dotyczące kalkulacji pracochłonności projektu: ile osób będzie się zajmowało badaniem i ile dni im to zajmie. Wtedy może się okazać, że badanie będzie dokonane zbyt szybko i powierzchownie. Taka usługa, choć pewnie tańsza, będzie nierzetelna i może spowodować nawet szkody w przedsiębiorstwie.

A co z przypadkami cen dumpingowych, stosowanych, aby nieuczciwie zdobyć rynek?

Zdarzają się takie przypadki, zwłaszcza w ofertach audytu dla sektora publicznego, np. spółek Skarbu Państwa, szpitali czy samorządów. Jednak przy pewnym doświadczeniu można wychwycić zbyt niski poziom takich cen. To przemawia za przeanalizowaniem większej liczby ofert. Przypomnę jeszcze raz: wybór audytora powinien być świadomy, bo kupujemy usługę polegającą na zbiorze kompetencji, służącą późniejszym strategicznym decyzjom. Nie warto wybierać tanich ofert, gdzie można podejrzewać, że sprzedawany jest gotowy wynik. Trzeba raczej wymagać rzetelności, bo na dłuższą metę decyzje biznesowe oparte na prawdziwych raportach będą dobrze procentowały.

Rz: Badanie sprawozdania finansowego to sprawa szczególnie delikatna dla korzystających z tego przedsiębiorstw. Audytor ma wgląd w większość danych istotnych dla firmy. Jego wybór jest zatem bardzo ważną kwestią. Jak to rozsądnie zrobić, zwłaszcza gdy badanie ma być przeprowadzane po raz pierwszy?

Krzysztof Burnos: Taka firma musi wiedzieć, co kupuje. Z perspektywy rady nadzorczej czy właścicieli usługa audytorska ma dwa wymiary: po pierwsze, to ocena rzeczywistości finansowej firmy, a po drugie, to wartość doradcza. Z wyników pracy biegłego rewidenta można bowiem wyciągać wnioski o tym, jak funkcjonuje dana organizacja czy firma, obszary, które należy poprawić, czy wreszcie ryzyka podatkowe. Przecież audytor nie raportuje organom podatkowym wykrytych przez siebie uchybień księgowych, a jedynie komunikuje je zamawiającemu audyt, a ten może je skorygować. Im lepszy będzie wybór biegłego rewidenta, tym cenniejsza będzie ta ocena i ta wartość doradcza. Dlatego najpierw trzeba się zorientować, czy firma audytorska ma wystarczające zasoby personalne i czasowe, by rzetelnie wykonać swoją pracę. Odpowiedzialność za to, zgodnie z ustawą o rachunkowości, ponosi nie tylko biegły rewident ale i rada nadzorcza lub inne organy nadzorujące.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów