Nabycie środka trwałego może być zabezpieczone instrumentem pochodnym

Zakup wytwarzanej przez zagraniczną firmę na zamówienie linii produkcyjnej, której cena wyrażona została w walucie obcej, można zabezpieczyć przed zmianą kursu za pośrednictwem transakcji terminowej.

Publikacja: 23.01.2019 01:00

Nabycie środka trwałego może być zabezpieczone instrumentem pochodnym

Foto: Fotolia

Zgodnie z § 3 pkt 4 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (dalej: rozporządzenie), pod pojęciem instrumentu pochodnego (tzw. derywatu) należy rozumieć instrument finansowy, którego:

- wartość jest zależna od zmiany wartości instrumentu bazowego (np. kursu wymiany walut, stopy procentowej, ceny papieru wartościowego lub towaru, indeksu cen lub stóp procentowych, oceny wiarygodności kredytowej lub indeksu kredytowego),

- nabycie nie powoduje poniesienia żadnych wydatków początkowych, względnie wartość netto tych wydatków jest niska w porównaniu do wartości innych rodzajów kontraktów, których cena podobnie zależy od zmiany warunków rynkowych,

- rozliczenie nastąpi w przyszłości.

Czytaj też:

W jaki sposób księgować i wyceniać instrumenty finansowe

MSSF 9 „Instrumenty finansowe" - podsumowanie pierwszego półrocza obowiązywania

Transakcje terminowe

Wśród instrumentów pochodnych wyróżnić można transakcje terminowe, takie jak:

- kontrakty forward – zawierane na rynku pozagiełdowym, będące niestandaryzowanymi umowami nakładającymi na jedną stronę obowiązek dostarczenia, a na drugą – odbioru aktywów o określonej ilości, w ustalonym terminie w przyszłości i po określonej cenie, określonej w momencie zawierania kontraktu,

- kontrakty futures – stanowiące umowy o określonej standardowej charakterystyce, będące przedmiotem obrotu w obrocie regulowanym, nakładające na jedną stronę obowiązek dostarczenia, a na drugą – odbioru aktywów o określonej ilości, w ustalonym terminie w przyszłości i po określonej cenie, ustalonej w chwili zawierania kontraktu,

- kontrakty swap - oznaczające umowy zamiany przyszłych płatności na warunkach z góry określonych przez strony, oraz

- opcje – czyli kontrakty, w wyniku których następuje nabycie prawa kupna – opcja kupna „call" lub sprzedaży – opcja sprzedaży „put" aktywów podstawowych po określonej z góry cenie i w określonym czasie.

Instrumentem zabezpieczającym może być każdy instrument pochodny, pod warunkiem jednak, że jego wartość godziwą (stanowiącą cenę rynkową pomniejszoną o istotne koszty związane z przeprowadzeniem transakcji) można wiarygodnie ustalić. Nie mogą stanowić instrumentów zabezpieczających wystawione przez jednostkę opcje, z wyjątkiem tych, które wystawiono w celu zamknięcia pozycji nabytych opcji, w tym wbudowanych w inny instrument finansowy (§ 29 ust. 1 ww. rozporządzenia). Za wiarygodną uznaje się wartość godziwą ustaloną drogą:

- wyceny instrumentu finansowego po cenie ustalonej w aktywnym obrocie regulowanym (gdy informacje o tej cenie są ogólnie dostępne),

- zastosowania właściwego modelu wyceny instrumentu finansowego (gdy wprowadzone do tego modelu dane wejściowe pochodzą z aktywnego obrotu regulowanego),

- oszacowania ceny instrumentu finansowego, dla którego nie istnieje aktywny obrót regulowany na podstawie publicznie ogłoszonej, notowanej w aktywnym obrocie regulowanym ceny nieróżniącego się istotnie, podobnego instrumentu finansowego lub cen składników złożonego instrumentu finansowego,

- oszacowania ceny instrumentu finansowego za pomocą metod estymacji powszechnie uznanych za poprawne.

Warunki z ustawy

Zabezpieczający instrument pochodny, służący ograniczeniu ryzyka finansowego związanego z aktywami firmy (tj. zabezpieczeniu tych aktywów), powinien spełniać następujące warunki (art. 35a ust. 3 ustawy o rachunkowości):

- przed zawarciem kontraktu ustalono jego cel oraz określono, które aktywa mają zostać za pomocą tego kontraktu zabezpieczone,

- charakteryzuje się podobnymi cechami jak zabezpieczane za jego pomocą aktywa (w szczególności: wartością nominalną, datą zapadalności, wpływem zmian kursu waluty),

- stopień pewności oczekiwań dotyczących przewidywanych w wyniku kontraktu przepływów środków pieniężnych jest znaczny.

Zabezpieczenie planowanej transakcji oraz uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania jednostki do nabycia aktywów po ustalonej cenie, niewprowadzonych do ksiąg rachunkowych, stanowi zabezpieczenie przepływów pieniężnych. W przypadku zabezpieczania przepływów pieniężnych, zyski lub straty z wyceny wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego, w części uznanej za efektywne zabezpieczenie przyszłych przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczaną pozycją, należy odnieść na kapitał z aktualizacji wyceny. Bezwzględna wartość kwoty odniesionej na kapitał, tzn. w pełni efektywnego zabezpieczenia, nie może być jednak wyższa od wartości godziwej skumulowanych od dnia rozpoczęcia zabezpieczania zmian przyszłych przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczaną pozycją. Pozostałą część skutków przeszacowania instrumentu zabezpieczającego, obejmującą kwotę niestanowiącą w pełni efektywnego zabezpieczenia, jeżeli instrumentem zabezpieczającym jest pochodny instrument finansowy, zalicza się do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego. Jeżeli uprawdopodobnione przyszłe zobowiązanie lub planowana transakcja, poddane zabezpieczeniu, powodują powstanie aktywów, wówczas na dzień wprowadzenia tych pozycji do ksiąg rachunkowych, zyski lub straty z przeszacowania instrumentu zabezpieczającego (ujęte do tego dnia w kapitale z aktualizacji wyceny) odpisuje się i odpowiednio dolicza do ceny nabycia lub inaczej określonej wartości początkowej wprowadzonych do ksiąg rachunkowych aktywów.

Zabezpieczenie przepływów...

Operacje gospodarcze, polegające na zawieraniu transakcji zabezpieczających przyszłą płatność (przepływy pieniężne) z tytułu dostawy środka trwałego przed zmianami kursów waluty, w jakiej wyrażona została cena nabycia tego dobra (na przykładzie najczęściej stosowanego na rynku narzędzia zabezpieczającego przed ryzykiem finansowym, tj. kontraktu forward), wymagają następującego ujęcia w księgach rachunkowych:

1. Wycena instrumentu zabezpieczającego na dzień bilansowy oraz na dzień realizacji umowy kupna środka trwałego

a) w części uznanej za efektywne zabezpieczenie przyszłych przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczaną pozycją

Wn/Ma „Krótkoterminowe aktywa finansowe"

Ma/Wn „Kapitał z aktualizacji wyceny"

b) w części niestanowiącej w pełni efektywnego zabezpieczenia przyszłych przepływów pieniężnych związanych z zabezpieczaną pozycją

Wn „Krótkoterminowe aktywa finansowe"

Ma „Przychody finansowe"

lub

Wn „Koszty finansowe"

Ma „Krótkoterminowe aktywa finansowe"

2. Powstanie zobowiązania z tytułu nabycia środka trwałego i przyjęcie go do używania

Wn „Środki trwałe"

Ma „Pozostałe rozrachunki"

3. Korekta wartości początkowej środka trwałego o skutki wyceny instrumentu zabezpieczającego

Wn/Ma „Kapitał z aktualizacji wyceny"

Ma/Wn „Środki trwałe"

4. Rozliczenie pieniężne instrumentu zabezpieczającego

Wn/Ma „Rachunki bankowe"

Ma/Wn „Krótkoterminowe aktywa finansowe"

5. Uregulowanie należności wobec dostawcy środka trwałego

Wn „Pozostałe rozrachunki"

Ma „Rachunki bankowe"

... lub zmiany kursu

Za pośrednictwem instrumentów pochodnych można również zabezpieczać ryzyko związane ze wzrostem kursu waluty obcej, w której zaciągnięto kredyt inwestycyjny na zakup środka trwałego. Do momentu przyjęcia (oddania) środka trwałego do używania, jego wartość początkową będą zwiększać prowizje, odsetki oraz skutki wyceny instrumentu zabezpieczającego ryzyko zmiany (wzrostu) kursu walutowego. Natomiast po wprowadzeniu środka trwałego do ewidencji środków trwałych, wszelkie koszty związane z obsługą kredytu należy zaliczyć do kosztów finansowych (art. 28 ust. 8 pkt 2 ustawy o rachunkowości):

1. Zapłata prowizji i odsetek od kredytu inwestycyjnego zaciągniętego w walucie obcej na sfinansowanie zakupu środka trwałego

a) przed oddaniem środka trwałego do użytkowania

Wn „Środki trwałe" lub „Środki trwałe w budowie"

Ma „Rachunki bankowe"

b) po oddaniu środka trwałego do użytkowania

Wn „Koszty finansowe"

Ma „Rachunki bankowe"

2. Skutki wyceny instrumentu zabezpieczającego ryzyko zmiany (wzrostu) kursu waluty obcej, w której zaciągnięto kredyt inwestycyjny na zakup środka trwałego

a) przed oddaniem środka trwałego do użytkowania

Wn/Ma „Środki trwałe" lub „Środki trwałe w budowie"

Ma/Wn „Rachunki bankowe"

b) po oddaniu środka trwałego do użytkowania

Wn „Koszty finansowe"

Ma „Rachunki bankowe"

lub

Wn „Rachunki bankowe"

Ma „Przychody finansowe"

3. Naliczone na dzień bilansowy nienotyfikowane odsetki od kredytu inwestycyjnego zaciągniętego w walucie obcej na sfinansowanie zakupu środka trwałego

a) przed oddaniem środka trwałego do użytkowania

Wn „Środki trwałe" lub „Środki trwałe w budowie"

Ma „Kredyty bankowe" lub „Rozliczenia międzyokresowe kosztów"

b) po oddaniu środka trwałego do użytkowania

Wn „Koszty finansowe"

Ma „Kredyty bankowe" lub „Rozliczenia międzyokresowe kosztów" ?

Zgodnie z § 3 pkt 4 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (dalej: rozporządzenie), pod pojęciem instrumentu pochodnego (tzw. derywatu) należy rozumieć instrument finansowy, którego:

- wartość jest zależna od zmiany wartości instrumentu bazowego (np. kursu wymiany walut, stopy procentowej, ceny papieru wartościowego lub towaru, indeksu cen lub stóp procentowych, oceny wiarygodności kredytowej lub indeksu kredytowego),

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów