Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością X zawarła ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością Y umowę objęcia udziałów spółki Y, wyemitowanych w ramach podwyższenia jej kapitału zakładowego. Objęcie udziałów spółki Y nastąpiło w zamian za wkład niepieniężny wniesiony na podstawie umowy zawartej pomiędzy spółkami X i Y. Przedmiotem wkładu są posiadane przez spółkę X i nabyte za gotówkę akcje spółki Z, przy czym wartość księgowa akcji spółki Z jest niższa od wartości emisyjnej udziałów spółki Y.
Spółka X nie uczestniczy w zarządzaniu spółką Z, której akcje posiada, oraz nie prowadzi i nie zamierza prowadzić działalności gospodarczej mającej za przedmiot transakcje na udziałach czy akcjach spółek (np. działalności brokerskiej czy maklerskiej), a posiadanie udziałów nie jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem jej działalności gospodarczej.
Jak ująć taką transakcję w księgach rachunkowych obu spółek (ich sprawozdania nie podlegają obowiązkowi badania)? Jakie są skutki podatkowe takiej transakcji dla obu spółek? – pyta czytelniczka.
Udziały objęte przez jednostkę w innej spółce kapitałowej są składnikiem majątku zaliczanym generalnie do długoterminowych aktywów finansowych, które ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich objęcia według ceny nabycia albo ceny zakupu, jeżeli koszty przeprowadzenia i rozliczenia trans- akcji nie są istotne (art. 3 ust. 1 pkt 24 i 26, art. 35 ust. 1 ustawy o rachunkowości; dalej: uor). Dla celów bilansowych przez cenę nabycia rozumie się cenę zakupu składnika aktywów obejmującą kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego (w przypadku importu powiększoną także o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak również załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżoną o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski – co w omawianym przypadku nie ma zastosowania).
Zasady wyceny
Przy wycenie udziałów w innych jednostkach należy również uwzględnić art. 28 ust. 1 pkt 3 uor, zgodnie z którym udziały w innych jednostkach oraz inne inwestycje (z wyjątkiem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji) zaliczone do aktywów trwałych wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy według ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości lub według wartości godziwej albo skorygowanej ceny nabycia – jeżeli dla danego składnika aktywów został określony termin wymagalności. Wartość w cenie nabycia można przeszacować do wartości w cenie rynkowej, a różnicę z przeszacowania rozliczyć zgodnie z art. 35 ust. 4 uor, tj. jako: