Sprawozdanie finansowe: zdarzenia po dacie bilansu mogą przedłużać jego przygotowanie

Koniec roku kalendarzowego i pierwsze tygodnie nowego roku to w jednostkach, których rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, okres wzmożonej pracy dla służb finansowo-księgowych, ponieważ obok codziennych obowiązków koncentrują swoje wysiłki na przygotowaniu sprawozdania finansowego. Pomimo intensywnych działań, skupionych na wypełnianiu procedur zamknięcia roku, po sporządzeniu sprawozdania finansowego do jednostki gospodarczej wpływają jednak informacje, które dotyczą okresu objętego tym sprawozdaniem. Warto przypomnieć schemat postępowania, który pozwoli ustalić, czy i w jaki sposób takie zdarzenia poprawnie ujawnić.

Czytaj też:

Zdarzenia po dacie bilansu mogą wpływać na sprawozdanie

W jaki sposób ujawniać zdarzenia po dacie bilansu

Do końca marca

Zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) kierownik jednostki powinien zapewnić sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia bilansowego i przedstawić je do zatwierdzenia właściwym organom określonym w przepisach prawa oraz umowie lub statucie jednostki. Funkcja kierownika jednostki oraz postać organu zatwierdzającego zależą do formy prawnej jednostki >patrz tabele nr 1 i 2 obok. Dla jednostek, których rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, okres trzech miesięcy od daty zakończenia poprzedniego roku obrotowego mija 31 marca 2019 r. Nie oznacza to jednak, że wszystkie zdarzenia, które miały miejsce po dniu bilansowym (tj. po 31 grudnia 2018 r.) nie są brane pod uwagę przy sporządzaniu sprawozdania finansowego za miniony rok obrotowy. Każde z takich zdarzeń należy przeanalizować i ocenić, czy ma istotny wpływ na sprawozdanie finansowe za miniony rok obrotowy oraz założenie kontynuowania działalności przez jednostkę w dającej się przewidzieć przyszłości (w praktyce – w ciągu 12 kolejnych miesięcy od dnia bilansowego).

Krok po kroku

Ustawa o rachunkowości określa dokładnie, jak należy postąpić w sytuacji, gdy mamy do czynienia z tzw. zdarzeniami po dacie bilansu.

1. W pierwszej kolejności należy ustalić, jak istotnie informacje, które firma otrzymała po dniu bilansowym, wpływają na sporządzane sprawozdanie finansowe.

2. W kolejnym etapie należy określić moment, w którym dana jednostka gospodarcza otrzymała informację o zdarzeniu po dacie bilansu.

- Zgodnie z art. 54 uor, jeżeli po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem, jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe, lub powodujących, że założenie kontynuowania działalności przez jednostkę nie jest uzasadnione, powinna ona odpowiednio zmienić to sprawozdanie, dokonując jednocześnie odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, którego sprawozdanie finansowe dotyczy, oraz powiadomić biegłego rewidenta, który sprawozdanie to bada lub zbadał. Jeżeli zdarzenia, które nastąpiły po dniu bilansowym, nie powodują zmiany stanu istniejącego na dzień bilansowy, to odpowiednie wyjaśnienia zamieszcza się w informacji dodatkowej.

- Gdy jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach po dacie bilansu po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego, to ich skutki ujmuje w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym informacje te otrzymała.

3.Jeżeli w danym roku obrotowym lub przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok obrotowy jednostka stwierdziła popełnienie w poprzednich latach obrotowych błędu, w następstwie którego nie można uznać sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzednie za spełniające wymagania określone w art. 4 ust. 1 uor, to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako zysk (strata) z lat ubiegłych.

Jak ocenić wpływ na dane w raporcie

Powyższe wytyczne powołują się na określenia, których definicji lub doprecyzowania należy szukać w innych przepisach ustawy o rachunkowości, aby właściwie ocenić wpływ danego zdarzenia po dacie bilansu na sprawozdanie finansowe. Założenie kontynuowania działalności określone zostało w art. 5 ust. 2 uor jako zdolność jednostki do kontynuowania działalności w dającej się przewidzieć przyszłości, to jest w okresie nie krótszym niż jeden rok od dnia bilansowego. Pojęcie istotnego wpływu nawiązuje do zasady istotności opisanej w art. 8 ust. 1 uor, na podstawie którego jednostka gospodarcza określając zasady (politykę) rachunkowości powinna zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki (z zachowaniem zasady ostrożności). Istotność powinna być w każdym przypadku analizowana w kontekście towarzyszących danej operacji gospodarczej okoliczności, a czynnikiem rozstrzygającym może być zatem kwota albo udział procentowy w danej kategorii bilansowej lub również kombinacja obu progów istotności. Badając wpływ danego zdarzenia na dane prezentowane w sprawozdaniu finansowym trzeba wziąć pod uwagę również art. 4 ust. 1 uor, który podkreśla m.in., że sprawozdanie finansowe powinno rzetelnie i jasno przedstawiać sytuację majątkową i finansową jednostki oraz osiągnięty wynik finansowy. Sposób postępowania przy ustalaniu wpływu zdarzenia po dniu bilansowym pokazują przykłady poniżej oraz schemat.

Przykład

W lutym 2019 roku spółka otrzymała fakturę VAT za zakupiony w roku poprzednim towar na kwotę 100 000 zł. Sprawozdanie finansowe za rok 2018 zostało już sporządzone, a wartość towarów wykazanych w pozycji B.I.4 aktywów bilansu to 150 000 zł. Nie zwołano jeszcze zgromadzenia wspólników celem zatwierdzenia sprawozdania.

Postępowanie spółki:

- ustalono, że wartość towarów na otrzymanej fakturze VAT jest znacząca w porównaniu do dotychczas prezentowanej kwoty zapasów;

- fakturę VAT ujęto w księgach roku 2018 i wprowadzono odpowiednie zmiany w sporządzonym za ten rok sprawozdaniu finansowym.

Przykład

W marcu 2019 roku spółka otrzymała informację, że firma, która jest głównym odbiorcą jej towarów, została objęta postępowaniem upadłościowym. Transakcje z upadłym kontrahentem stanowią 95 proc. przychodów osiągniętych przez spółkę w 2018 r.

Postępowanie spółki:

- ustalono, że upadłość kontrahenta jest efektem zdarzeń, które miały miejsce jeszcze przed dniem bilansowym;

- wszystkie należności od tego kontrahenta prezentowane w bilansie na dzień 31 grudnia 2018 roku objęto odpisem aktualizującym w wysokości 100 proc. ich wartości i dokonano odpowiednich zmian w sprawozdaniu finansowym;

- zarząd spółki uznał ponadto, że wszystkie prognozy finansowe, dotyczące funkcjonowania spółki w 2019 roku zakładały, że upadły kontrahent będzie dalej głównym odbiorcą, a znalezienie nowych odbiorców w związku z niepewnością na rynkach lokalnym i rynku międzynarodowym będzie bardzo trudne. Zatem przyjęte przez spółkę założenie kontynuacji działalności nie jest zasadne; - dokonano dodatkowych zapisów w księgach roku 2018, wyceniając składniki majątku spółki zgodnie z art. 29 ustawy o rachunkowości i wprowadzono do sprawozdania finansowego odpowiednie zmiany dotyczące braku założenia kontynuacji działalności.

Przykład

W marcu 2019 roku spółka otrzymała informację, że jej właściciel, posiadający 100 proc. udziałów, sprzedał je innej jednostce. Sprawozdanie finansowe za rok 2018 zostało już sporządzone, ale nie zwołano jeszcze zgromadzenia wspólników celem jego zatwierdzenia.

Postępowanie spółki:

- ustalono, że nowy właściciel nie zamierza zmieniać profilu działalności spółki ani jej likwidować;

- dodatkowo, nowy właściciel zamierza dokapitalizować spółkę i podjąć działania mające na celu zwiększenie konkurencyjności jej towarów;

- wprowadzono zmiany w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego (nota „Zdarzenie po dniu bilansowym").

Przykład

W lipcu 2019 roku nowa główna księgowa zatrudniona przez spółkę ustaliła, że kredyt inwestycyjny zaciągnięty na kwotę 1 000 000 franków szwajcarskich nie był wyceniany od momentu jego zaciągnięcia, tj. od 2008 roku.