Rozliczenie VAT w samorządach nie jest sprawą łatwą. Wynika to ze specyfiki jednostek samorządu terytorialnego, zwłaszcza obowiązku realizacji nałożonych na nie zadań własnych. Formy i sposób ich realizacji mogą rzutować na to, jak będą traktowane na gruncie VAT: czy jako podatnicy, czy też nie.
Komercja czy obowiązek
Największe problemy wywołuje regulacja, która ma zasadnicze znaczenie dla statusu gminy na gruncie VAT, czyli art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Mówiąc najprościej, ustawodawca uznał, że tam, gdzie gmina realizuje swoje zadania własne, nie powinna być uznawana za podatnika VAT. Tam zaś, gdzie podstawą jej aktywności jest umowa, gdzie działa na zasadach komercyjnych – jest podatnikiem VAT jak inni uczestnicy obrotu gospodarczego. Ta z pozoru prosta zasada w praktyce już taka prosta nie jest. Świadczy o tym bogate orzecznictwo i setki spraw gminnych, w których o tym, gdzie kończy się obowiązek gminy, a zaczyna komercja, musiał rozstrzygać sąd administracyjny.
Jedną z takich kwestii jest status gmin w zakresie szeroko rozumianych zadań edukacyjnych.
Dużym problemem, z jakim zmagały się przez długi czas samorządy, było to, czy mają rozliczać VAT od opłat pobieranych od rodziców przedszkolaków.
Konkretnie chodzi o kwoty pobierane za świadczenia zapewniające nauczanie, wychowanie i opiekę poza czasem bezpłatnych godzin pobytu oraz za wyżywienie dzieci w przedszkolu samorządowym.
