Obowiązek utworzenia rezerwy celowej na realizację zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego nałożyła na jednostki samorządu terytorialnego ustawa z 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. Rezerwa jest przeznaczona na nieprzewidziane wydatki, które mogą powstać w sytuacjach kryzysowych, ale także na zapobieganie im. Generalnie chodzi o zdarzenia, wpływające negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska. Ze względu na szczególny rodzaj działalności środkom finansowym przeznaczonym na realizację zarządzania kryzysowego nadano status rezerwy celowej obowiązkowej.
Latem ubiegłego roku burmistrz Tolkmicka dokonał zmian w budżecie gminy i wydał zarządzenie, przeznaczające kwotę 26 820 zł z rezerwy celowej na zarządzanie kryzysowe na udrożnienie rowów melioracyjnych, montaż klapy zwrotnej na przepuście rurowym oraz na remont odpływów wód opadowych.
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie oceniło, że kwota z rezerwy celowej na zarządzanie kryzysowe została uruchomiona bezpodstawnie, a środki nie mogły być przeznaczone na cele wskazane w załączniku do zarządzenia. W konsekwencji stwierdziło nieważność jednego z punktów zarządzenia oraz załącznika.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie na uchwałę Kolegium RIO gmina Tolkmicko stwierdziła, że uruchomienie środków z rezerwy celowej na zarządzanie kryzysowe było konieczne ze względu na tzw. cofkę wód Zalewu Wiślanego, spowodowaną silnymi wiatrami. Spowodowało to zamulenie rowów melioracyjnych i podtopienie budynku mieszkalnego. Pieniądze z rezerwy na zarządzanie kryzysowe nie zostały zatem wydane bezpodstawnie, lecz posłużyły do usunięcia skutków powodziowych i zabezpieczenia gminy przed ewentualną „cofką". Była to więc ochrona tzw. infrastruktury krytycznej. Nie sposób zgodzić się z argumentacją Kolegium RIO, które z jednej strony twierdzi, że istota rezerwy na zarządzanie kryzysowe jest związana z wydatkami nieprzewidzianymi i nieplanowanymi, które mogą powstać w sytuacji kryzysowej, a z drugiej strony nie uznaje za taką okoliczność powstałego zagrożenia, które wymagało szybkiej reakcji. Istniejąca wówczas sytuacja wpływała bowiem negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi i mienia — przypominał burmistrz. Zarządzanie kryzysowe polega m.in. na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, a środki finansowe mają zabezpieczyć nagłe, nieprzewidziane wydatki.
WSA podzielił stanowisko RIO, że zarządzania kryzysowego nie można utożsamiać ze stanem klęski żywiołowej, który reguluje inna ustawa. Nie chodziło też o ochronę czy odtworzenie tzw. infrastruktury krytycznej. Ani też o usuwanie skutków jakichkolwiek zagrożeń, a jedynie zagrożeń objętych systemem zarządzania kryzysowego. Oznacza to, że ustanowiona ustawowo rezerwa celowa powinna być wydatkowana wyłącznie na sytuacje nadzwyczajne z zakresu zarządzania kryzysowego, takie, które mogą wystąpić w sposób nagły i nieprzewidziany. Zarządzaniem kryzysowym będzie więc zapobieganie sytuacjom kryzysowym, odpowiednie reagowanie na nie, oraz ochrona i odtwarzanie infrastruktury, zwłaszcza tzw. infrastruktury krytycznej, i zapewnienie jej prawidłowego funkcjonowania – stwierdził sąd. Działania w sferze bezpieczeństwa publicznego mogą mieć zarówno charakter prewencyjny, jak i organizatorski czy porządkowy. Toteż żaden z celów, na które poszły środki z rezerwy celowej, nie mieści się w ramach zadań, polegających m.in. na usuwaniu skutków zagrożeń kryzysowych na terenie gminy – orzekł WSA. Wyrok jest prawomocny.
