Pracownicze plany kapitałowe. Pomysł sprawdzony na świecie

W Polsce pracownicze plany kapitałowe są programem nowym, a wszyscy pracodawcy muszą odpowiednio przygotować swoje firmy i pracowników do tego rozwiązania. Dlatego redakcje „Rzeczpospolitej" i „Parkietu" wraz z ekspertami przybliżają przedsiębiorcom i pracownikom najlepsze sposoby wdrażania nowego rozwiązania podczas serii konferencji dotyczących PPK.

Jak nie tracić na oszczędnościach

– Żyjemy w czasach ciekawych, pełnych wyzwań. Polska nieustannie generuje dodatnią stopę wzrostu gospodarczego. Stopa bezrobocia przez ostatnie 15 lat spadła do poziomu 5,1 proc., płace rosną w tempie 7 proc. Wszystko to wpływa na sytuację gospodarstw domowych. Statystyczna osoba w gospodarstwie domowym ma nadwyżki, czyli może wydawać więcej lub oszczędzać – wyjaśniał podczas drugiej z serii konferencji, która odbyła się w Poznaniu, Dariusz Selak z PFR Portal PPK.

Dariusz Selak omówił także najpopularniejsze w Polsce formy oszczędzania. – Polacy posiadają w oszczędnościach łącznie ponad 1,5 biliona złotych. Jednak ponad bilion złotych ulokowany jest w instrumentach, które nie gwarantują realnego wzrostu wartości, zwłaszcza w obecnej sytuacji, gdy inflacja wynosi 2,6–2,8 proc. To powoduje, że osoby oszczędzające w tradycyjny sposób za rok realnie będą miały mniej, mimo że nominalna kwota będzie większa – zaznaczył.

Żyjemy coraz dłużej

Indywidualne oszczędności zyskują znaczenie także ze względu na sytuację demograficzną w kraju. – Wskaźnik dzietności stale maleje. Aby odwrócić tę tendencję, potrzebnych jest 10–15 lat spójnej, szerokiej polityki wspierającej dzietność. Z drugiej strony mamy do czynienia z wydłużaniem się życia. Jest to prognoza, której powinniśmy zacząć się obawiać – mówił Dariusz Selak.

– Przewidywana stopa zastąpienia, czyli stosunek emerytury do ostatniej pensji, w Polsce w ciągu najbliższych 40 lat wyniesie 30 proc. Będzie coraz mniej osób wnoszących składki do systemu, a coraz więcej pobierających świadczenia – zaznaczał prelegent. – Według ZUS stopa zastąpienia będzie nieustannie maleć i od 2020 r. ten spadek będzie przyspieszał. W innych gospodarkach europejskich sytuacja jest podobna – dodał.

Pomysł z zagranicy

PPK nie jest systemem, którego zasady funkcjonowania zostały wymyślone w Polsce od zera. Podobne programy są rozwijane w wielu krajach od lat. Najbardziej podobne do PPK sposoby oszczędzania istnieją już w Wielkiej Brytanii i Nowej Zelandii. – Oszczędzanie tam wygląda tak jak w PPK: oszczędności budowane są ze środków pracownika, pracodawcy oraz dopłat państwa. Po ponad dziesięciu latach funkcjonowania wskaźnik uczestnictwa wynosi w Wielkiej Brytanii i Nowej Zelandii ponad lub około 80 proc. W Polsce PPK może dotyczyć ponad 12 milionów osób. Wiele z nich dzisiaj nie ma oszczędności – mówił ekspert.

Oszczędności będą gromadzone na kontach uczestników PPK z comiesięcznych wpłat pracownika w wysokości 2 proc. wynagrodzenia, pracodawcy – w wysokości 1,5 proc. wynagrodzenia, a także wpłaty powitalnej wynoszącej 250 zł oraz corocznych wpłat w kwocie 240 zł od państwa. – Pracownik i pracodawca mogą podnieść swoje wpłaty do 4 proc. Co ważne, te dwie wpłaty są od siebie niezależne. Oznacza to, że łącznie na oszczędności może trafiać od 3,5 do 8 proc. wynagrodzenia – wyjaśniał Dariusz Selak.

Stopniowe wdrażanie

Terminy dołączenia przez firmy do programu są różne w zależności od liczby zatrudnianych przez nie pracowników. – Dla firm zatrudniających co najmniej 250 osób to był 1 lipca 2019 r., dla firm zatrudniających co najmniej 50 osób będzie to 1 stycznia 2020 r., a dla firm zatrudniających co najmniej 20 osób – 1 lipca 2020 r. – przypominał przedstawiciel PFR Portal PPK.

– PPK to program dobrowolny, ale osoby pomiędzy 18. a 55. rokiem życia przystępują do niego automatycznie, bez składania wniosku. Jeśli uczestnik chce zrezygnować z PPK, wtedy składa deklarację o rezygnacji. Tacy pracownicy mogą jednak w przyszłości złożyć wniosek o ponowne przystąpienie do programu. Osoby powyżej 55. roku życia muszą złożyć wniosek o przystąpienie, natomiast osoby powyżej 70. roku życia nie mogą do tego programu przystąpić – tłumaczył Selak.

To nie będzie OFE

Jedną z najważniejszych zalet programu PPK z punktu widzenia uczestników jest fakt, że oszczędności będą gromadzone na prywatnych rachunkach, do których dostęp będą mieli tylko pracownicy. – Środki będzie można wypłacać w różnych formach, ponieważ nie jest to system emerytalny. Natomiast najkorzystniejszą formą wykorzystania zgromadzonych środków jest skorzystanie z nich po 60. roku życia. Oszczędności można wypłacać na trzy różne sposoby. W minimum 120 ratach, wtedy 100 proc. środków trafia do pracownika. Można również wypłacić jednorazowo 25 proc. i pozostałe 75 proc. w minimum 120 ratach. Można też wypłacić całość jednorazowo, wtedy jedynym kosztem, jaki poniesie osoba oszczędzająca, będzie zapłata podatku od zysków kapitałowych – zaznaczał prelegent.

– Do 60. roku życia bezkosztowo można wykorzystać do 25 proc. oszczędności w przypadku poważnej choroby uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka. Do 100 proc. oszczędności można wypłacić na pokrycie wkładu własnego w związku z zaciągnięciem kredytu hipotecznego. Ponadto środki z PPK są dziedziczone. W przypadku śmierci uczestnika instytucja finansowa dokonuje na rachunek małżonka zmarłego uczestnika PPK wypłaty połowy zgromadzonych środków. Pozostałe środki przekazywane są osobom uprawnionym wskazanym przez uczestnika PPK lub jego spadkobiercom ustawowym. W tym wyjątkowym przypadku wypłata nie podlega żadnym potrąceniom – dodał ekspert.