Od nowego roku świadczenie pielęgnacyjne wzrośnie z 1300 do 1406 zł. Będzie bowiem obowiązywać zasada wprowadzona przez poprzedni rząd, że świadczenie ma być corocznie waloryzowane o wskaźnik zwiększenia minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Zwiększy się tym samym różnica między świadczeniami dla opiekunów dzieci niepełnosprawnych i tych zajmującymi się osobami, których niepełnosprawność powstała w wieku dorosłym. Zasiłek dla nich (dla opiekuna i specjalny zasiłek opiekuńczy) wynoszą bowiem 520 zł. Ponad dwa lata temu Trybunał Konstytucyjny uznał, że takie zróżnicowanie jest niezgodne z art. 32 ustawy zasadniczej, czyli zasadą równości wobec prawa (sygn. K 38/13). Mimo to zmian, które zwiększą dysproporcję między opiekunami, jest więcej. Osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna nieprzerwanie co najmniej 365 dni zyskają prawo do świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku dla bezrobotnych po śmierci podopiecznego. Tak zakłada wchodząca w życie nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o świadczeniach przedemerytalnych.
Są warunki dodatkowe: by dostać świadczenie przedemerytalne, opiekun musi mieć co najmniej 55 lat – kobiety, 60 lat – mężczyźni, i staż uprawniający do emerytury (minimum 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn – do stażu dolicza się okres pobierania świadczenia).
Zasady przyznawania świadczenia przedemerytalnego mogą być jednak niekonstytucyjne. Wykluczają bowiem opiekunów dorosłych niepełnosprawnych, którzy nie otrzymali specjalnego zasiłku opiekuńczego, bo są w lepszej sytuacji materialnej. Zasiłek ten, którego pobieranie ma umożliwiać późniejszą wypłatę świadczenia przedemerytalnego, przysługuje osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia w związku z opieką nad niepełnosprawnym. Ale można go otrzymać, tylko jeżeli łączny dochód rodziny opiekuna i niepełnosprawnego w przeliczeniu na osobę nie przekracza 764 zł netto.
– Sprawa jest złożona. Wynika z niezrealizowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z października 2014 r. Będziemy się przyglądać sytuacji opiekunów niepełnosprawnych i niezgodnemu z prawem różnicowaniu ich sytuacji. Pamiętajmy jednak, że na podstawie wyroku opiekunowie osób dorosłych mogą odwołać się od decyzji odmawiającej im świadczenia pielęgnacyjnego – mówi Lesław Nawacki, dyrektor zespołu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego w Biurze RPO.