Także dla rodziny
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty za niezdolność do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Wynika to z art. 65 ust. 1 ustawy emerytalnej. Dlatego przy ustaleniu prawa do renty rodzinnej istotne może być to, czy zmarły spełniał warunki do renty z tytułu niezdolności do pracy, mimo że nie miał jej przyznanej przez ZUS. W takim przypadku uprawnieni uzyskają prawo do renty rodzinnej. Przy ustalaniu, czy zmarły spełniał warunki do renty zawodowej, stosuje się też art. 61 ustawy emerytalnej.
Natomiast przy przywróceniu renty rodzinnej uzależnionej od niezdolności do pracy uprawnionego, według art. 72 ustawy emerytalnej, w razie ustania prawa do renty rodzinnej wskutek ustąpienia niezdolności do pracy, stosuje się odpowiednio art. 61 tej ustawy. Wskazał na to też Sąd Najwyższy w wyroku z 3 kwietnia 2003 r. (II UK 232/02). Stwierdził, że w razie ustania prawa wdowy do renty rodzinnej, bo ustąpiła niezdolność do pracy, odpowiednio stosuje się art. 61 ustawy emerytalnej.
Po wypadku
Prawo do renty wypadkowej wynika z art. 6 ust. 1 pkt 6 i art. 17 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1242 ze zm.). Renta będąca skutkiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługuje niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
Jeśli po okresie korzystania z takiej renty ubezpieczony ponownie stał się zawodowo niezdolny w ciągu 18 miesięcy, może kolejny raz nabyć prawo do tego świadczenia. Przy czym, jeśli ta ponowna niezdolność nie wynika z wypadku przy pracy ani choroby zawodowej, ma szansę na rentę z powodu niedyspozycji ogólnego staniu zdrowia > patrz ramka. Artykuł 61 ustawy emerytalnej można bowiem stosować do oceny warunku z art. 57 ust. 1 pkt 3, gdy wystąpi niezdolność do pracy z ogólnego stanu zdrowia po rencie wypadkowej. Tak wyjaśnił SN w wyroku z 16 stycznia 2014 r. (I UK 347/13).
Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach
U uczniów inne przepisy
Na tych zasadach nie można natomiast odzyskać renty uczniowskiej. Wskazał na to SN w wyroku z 26 sierpnia 2015 r. (I UK 382/14). Podniósł, że art. 61 ustawy emerytalnej nie stosuje się do rent uczniowskich lub studenckich z tytułu niezdolności do pracy. Prawo do tych świadczeń nie tylko nie było nabywane na warunkach z art. 57 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy emerytalnej, ale też jego podstawę stanowił art. 63 nieobowiązującej już ustawy z 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.