Przejęcie firmy: obowiązki wobec fiskusa i ZUS

Następca prawny przejmowanej firmy musi pamiętać, że wobec jej pracowników staje się zarówno płatnikiem składek, jak i podatku dochodowego od osób fizycznych.

Publikacja: 08.12.2016 05:00

Przejęcie firmy: obowiązki wobec fiskusa i ZUS

Foto: 123RF

Obowiązki pracodawcy jako płatnika podatku PIT wynikają z art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT). Ustawodawca wskazał w tym przepisie, że osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane zakładami pracy, mają obowiązek jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody m.in. ze stosunku pracy.

Z kolei zgodnie z art. 39 ust. 2 ustawy o PIT, jeżeli obowiązek poboru zaliczek na podatek przez płatników, o których mowa w art. 31, art. 33 i art. 35, ustanie w ciągu roku, to muszą oni sporządzić i przekazać PIT-11 lub PIT-4R podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu na pisemny wniosek podatnika – w terminie 14 dni od dnia jego złożenia.

Błędne wnioski

Mogłoby się wydawać, że w przypadku przejęcia zakładu pracy przez nowego pracodawcę ustaje obowiązek poboru zaliczek na podatek. To z kolei oznaczałoby konieczność przekazania przez byłego pracodawcę informacji PIT właściwemu urzędowi skarbowemu.

Jednak art. 231 kodeksu pracy stanowi, że w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy, powstałe przed przejściem części zakładu pracy na innego pracodawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca odpowiadają solidarnie.

Oznacza to, że w razie przejęcia zakładu pracy zostaje zachowana kontynuacja stosunku pracy, a więc obowiązek poboru zaliczek nie ustaje, lecz przechodzi na nowego płatnika. Nowy pracodawca przejmując pracowników przejmuje także obowiązek poboru podatku dochodowego od osób fizycznych. Musi więc kontynuować rozliczenia z zakresu tego podatku po byłym pracodawcy, u którego przejęci pracownicy byli dotychczas zatrudnieni. W związku z powyższym w takiej sytuacji nie znajdzie zastosowania cytowany art. 39 ust. 2 ustawy o PIT.

Dochód narastająco

Na nowym pracodawcy spoczywa obowiązek kontynuowania kalkulacji zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Zgodnie z art. 32 ustawy o PIT, ich wysokość zależy od dochodu uzyskanego w danym zakładzie przez konkretnego pracownika od początku roku. Wysokość wpłacanych zaliczek należy zatem obliczać w oparciu o dochód uzyskany przez danego pracownika od początku roku, a więc wliczając również ten osiągnięty u poprzedniego pracodawcy.

Były pracodawca przed przejęciem zakładu pracy powinien przekazać następcy prawnemu wszelkie dane niezbędne do prawidłowego wystawienia informacji PIT-11 i sporządzenia deklaracji PIT-4R za cały rok podatkowy.

Skarbówka potwierdza

Powyższe znajduje potwierdzenie w wydawanych przez Dyrektorów Izb Skarbowych interpretacjach podatkowych. Podkreślają w nich, że obowiązki płatnika nałożone przepisami ustawy o PIT, w tym sporządzenia stosownych informacji w ustawowym terminie (PIT-11, PIT-4R) nie ustają, a przechodzą na nowego płatnika.

W interpretacji indywidualnej z 28 stycznia 2016 r. (IPPB4/4511-1542/15-2/MS) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, wskazał, że: „(...) obowiązki płatnika nałożone przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w tym obowiązek sporządzenia stosownych informacji, nie ustają, lecz przechodzą na nowego płatnika, który przejmując pracowników w oparciu o przepis art. 231 § 1 ustawy Kodeks pracy przejmuje także obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wszelkie inne obowiązki z tym związane. Okoliczności powyższe powodują, że przejmujący pracowników pracodawca winien kontynuować obowiązki płatnika nałożone m.in. przepisami art. 31, 32, 38 i 39 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Obowiązki informacyjne obejmują cały rok podatkowy, w którym ma miejsce przejęcie.". Analogiczne wnioski można odnaleźć w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 26 lutego 2016 r. (IPTPB1/4511-798/15-2/ASZ).

Zleceniobiorcy zostają

Dyspozycja art. 231 k.p. dotyczy tylko pracowników zatrudnionych na podstawie umów o pracę. Nie ma więc zastosowania do osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, do których stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Pracodawca przejmujący zakład pracy nie ma zatem obowiązku zaproponowania współpracy osobom zatrudnionym na podstawie takich umów. Jeżeli nie zawrze z nimi nowych kontraktów, nie przejmie ich. Wówczas za zobowiązania wobec tych osób (w tym również rozwiązanie umów) odpowiada dotychczasowy zakład pracy.

Kodeks wbrew kodeksowi

Bazując na przepisach k.p. należy zatem uznać, że w stosunku do osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych w przejmowanym zakładzie, nowy pracodawca co do zasady nie ma żadnych obowiązków płatnika PIT, chyba że zawrze z nimi nowe umów cywilnoprawne, gdzie to on będzie już stroną umowy.

Jednak w przypadku przejęcia przedsiębiorstwa np. w drodze połączenia przez przejęcie w trybie art. 494 § 1 kodeksu spółek handlowych, nowy pracodawca wchodzi we wszystkie prawa i obowiązki dotychczasowego pracodawcy, w tym te wynikające z zawartych przez niego umów cywilnoprawnych. Przykładowo w interpretacji z 4 marca 2016 r. (IPTPB3/ 4511-412/15-2/GG) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w kontekście umów zlecenia potwierdził, że: „na mocy powołanych wyżej regulacji obowiązki płatnika (np. związane z przejęciem pracowników) nie ustają, lecz przechodzą na nowego płatnika, który przejmując pracowników przejmuje także obowiązek obliczania i poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wszelkie inne obowiązki z tym związane. W konsekwencji, Wnioskodawca przejmie ciążące na podmiotach przejętych obowiązki płatnika dotyczące obliczania, poboru i odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu wynagrodzeń wypłacanych ze stosunku pracy oraz umów zleceń, w tym obowiązki sporządzenia informacji określonych przepisami art. 39 ust. 1, art. 42 ust. 2 pkt 1 i art. 38 ust. 1a oraz art. 42 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych."

Zatem w przypadku przejęcia przedsiębiorstwa w oparciu o wskazane regulacje k.s.h. należy uznać, że wobec osób pracujących w przejmowanym zakładzie na podstawie umów cywilnoprawnych nie ustają obowiązki płatnika podatku PIT. Powinien je kontynuować podmiot przejmujący.

Warto w tym miejscu podkreślić, że decydując się na przejęcie zakładu pracy w kontekście umów cywilnoprawnych, konieczne jest zweryfikowanie obowiązujących przepisów z uwzględnieniem rozstrzygnięć organów podatkowych, pamiętając o samym sposobie przejęcia (np. połączenie przedsiębiorstw, podział przez wydzielenie). Może on mieć bezpośredni wpływ na ewentualną kontynuację obowiązujących w przejmowanym zakładzie pracy umów cywilnoprawnych, a tym samym – uznanie podmiotu przejmującego za płatnika PIT z tego tytułu.

Inny płatnik składek

Jeśli chodzi o obowiązki nowego i byłego pracodawcy w kontekście składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, to zgodnie z art. 36 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przy przejęciu pracowników przez nowego pracodawcę pojawi się konieczność ich zarejestrowania. Dotychczasowy pracodawca musi wyrejestrować pracowników, a nowy zgłosić do ubezpieczeń w swoim przedsiębiorstwie. Przy czym należy pamiętać, aby zachować ciągłość ubezpieczenia. Wyrejestrowanie pracowników, jak i ich zarejestrowanie w ZUS powinno nastąpić z tą samą datą.

W tym celu należy złożyć w ZUS formularz ZUS ZWUA, czyli zgłoszenie wyrejestrowania z ubezpieczeń, podając jako powód ustania ubezpieczenia kod 600 – inna przyczyna wyrejestrowania. Jeżeli pracownicy zgłosili do ubezpieczenia zdrowotnego członków swoich rodzin, należy pamiętać, aby także ich wyrejestrować.

Nowy pracodawca ma obowiązek zgłosić przejętych pracowników do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA. Ważne, aby na obu dokumentach widniała ta sama data wyrejestrowania i zarejestrowania. Jest to konieczne dla zachowania ciągłości ubezpieczenia. Jeśli pracownik wyrazi chęć zgłoszenia do swojego ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny, płatnik zgłasza te osoby na formularzu ZUS ZCNA.

Ponadto przejęte przedsiębiorstwo po wyrejestrowaniu wszystkich ubezpieczonych składa:

- druk ZUS ZWPA, czyli wyrejestrowanie płatnika składek, oraz

- ZUS ZIPA – zgłoszenie zmiany danych identyfikacyjnych płatnika składek, w którym były pracodawca podaje swoje dane oraz dane płatnika przejmującego pracowników (nowego pracodawcy).

Roczna granica

Naliczając składki za przejętych pracowników, należy pamiętać, że roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może przekraczać w danym roku kalendarzowym kwoty odpowiadającej 30-stokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarcze narodowej na dany rok kalendarzowy. Przy określaniu tej podstawy nowy pracodawca musi uwzględnić wynagrodzenie wypłacone przez byłego pracodawcę.

Propozycja nowych warunków

Pracownikom zatrudnionym na innej podstawie niż umowa o pracę (np. powołania, mianowania) podmiot przejmujący firmę powinien zaproponować nowe warunki pracy i płacy. Powinien też wskazać minimum 7-dniowy termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odmowie przyjęcia tej propozycji (art. 231 § 5 k.p.). Brak zgody pracownika na nowe warunki zatrudnienia skutkuje tym, że dotychczas istniejąca umowa rozwiązuje się z upływem okresu równego okresowi jej wypowiedzenia.

Zdaniem autora

Rafał Mielko, Starszy Konsultant Zespół Podatków Osobistych i Doradztwa dla Pracodawców MDDP

Podsumowując, w związku z przejęciem zakładu pracy w trybie art. 231 k.p. obowiązki płatnika nałożone przepisami ustawy o PIT nie ustają, lecz przechodzą na nowego płatnika. Nowy pracodawca przejmując pracowników, przejmuje także obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wszelkie inne powinności z tym związane, w tym opłacanie składek na ZUS. Niemniej jednak, kwestią budzącą wątpliwości w kontekście bycia płatnikiem (PIT i/lub ZUS) pozostaje przejście osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy pracodawca przejmujący nie zawarł z nimi nowych kontraktów. -

Obowiązki pracodawcy jako płatnika podatku PIT wynikają z art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT). Ustawodawca wskazał w tym przepisie, że osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane zakładami pracy, mają obowiązek jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody m.in. ze stosunku pracy.

Pozostało 95% artykułu
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe