Wyrok WSA o decyzji dot. wygaszenia zobowiązań majątku w zamian za długi podatkowe

Wydając decyzję o wygaszeniu zobowiązań podatkowych w związku z przeniesieniem majątku w zamian za długi podatkowe, fiskus nie jest bezwzględnie związany tą umową, w szczególności w zakresie uprzedniego istnienia zaległości (odsetek).

Publikacja: 05.12.2018 01:00

Wyrok WSA o decyzji dot. wygaszenia zobowiązań majątku w zamian za długi podatkowe

Foto: Fotolia.com

W grudniu 2017 r. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z gminą umowę notarialną,  na podstawie której przeniosła na jej rzecz prawo użytkowania wieczystego działek oraz własność znajdujących się na nim budynku i urządzeń, w zamian za zaległości w podatku od nieruchomości. W sumie chodziło o 971 tys. zł.

Burmistrz stwierdził wygaśnięcie zobowiązań podatkowych w podatku od nieruchomości wraz z odsetkami – w zakresie opisanym w akcie notarialnym.

Czytaj także: Użytkowanie wieczyste: firmom budującym mieszkania grozi upadek

Spółka uważała, że nie cała decyzja jest prawidłowa, a konkretnie chodziło o odsetki. Odwołała się, ale Samorządowe Kolegium Odwoławcze (SKO) nie przyznało jej racji. Kolegium zauważyło, że w umowie strony jednoznacznie wskazały zaległości podatkowe, wysokość odsetek, a także zakres wygaszenia jednych i drugich. Podatniczka kwestionuje wysokość odsetek z uwagi na decyzję odmawiająca umorzenia zaległości podatkowych. Jednak, jak tłumaczyło SKO, w sytuacji wygaśnięcia zobowiązań podatkowych na podstawie art. 66 § 1 ordynacji podatkowej, decyzja stwierdzająca wygaśnięcie zobowiązania podatkowego nie może być sprzeczna z treścią umowy. Ta jest wiążąca dla zakresu stwierdzenia wygaśnięcia zobowiązania, a kwestia podnoszona przez podatnika może być oceniana – w innym postępowaniu – w kontekście ewentualnych wad oświadczenia woli.

Spór trafił na wokandę, a WSA w Rzeszowie przyznał rację spółce. Podzielił co prawda stanowisko, że decyzja wydana w oparciu o art. 66 § 5 ordynacji podatkowej powinna być wydana na podstawie analizy skuteczności zawartej umowy w obrocie prawnym. Jednak niezależnie od oceny czy taka umowa nie jest dotknięta wadą skutkującą jej nieważnością, co wykluczałoby możliwość wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, organ zobowiązany jest również dokonać analizy w aspekcie konkretyzacji zobowiązania podatkowego (odsetek), które wygasło. Nie można bowiem wykluczyć, że zobowiązanie podatkowe, na poczet którego przeniesiono własność rzeczy lub prawa majątkowego z zamiarem doprowadzenia do jego wygaśnięcia, w rzeczywistości nie istniało lub istniało w mniejszej wysokości. Na ten aspekt zwraca się uwagę w orzecznictwie.

WSA podkreślił, że przeniesienie własności rzeczy lub prawa majątkowego, jako efektywne wykonanie zobowiązania podatkowego, powoduje uszczuplenie majątku podatnika z jednoczesnym przysporzeniem budżetu uprawnionego do podatku. A skoro tak, to w przypadku, gdy zobowiązanie podatkowe nie istnieje lub istnieje w mniejszej wysokości, niż przyjęto to w rozliczeniu wartości przywłaszczonej rzeczy lub prawa, prowadzi to, z jednej strony, do uszczuplenia majątku podatnika bez podstawy prawnej, a z drugiej – do nienależnego przysporzenia budżetu beneficjenta podatku.

Sąd nie zgodził się, że wydając decyzję w trybie art. 66 § 5 ordynacji podatkowej, organ jest bezwzględnie związany umową, w szczególności w zakresie uprzedniego istnienia zaległości podatkowej (odsetek).

WSA potwierdził, że fiskus nie ma uprawnień do ingerowania w treść czynności cywilnoprawnych zawieranych przez podatnika. Niemniej, nie tylko jego uprawnieniem, ale obowiązkiem jest ocena skutków tych czynności istotnych, a więc relacji pomiędzy podatnikiem a beneficjentem podatku. Gdyby przyjąć za prawidłowe stanowisko SKO, że organ podatkowy nie może w decyzji, wydanej w trybie art. 66 § 5 ordynacji podatkowej, stwierdzić odmiennego zakresu wygaśnięcia zaległości podatkowej (odsetek), gdyż bezwzględnie przesądzająca jest umowa, to przepis zawierałby zbędną normę. A takie założenie w procesie wykładni prawa jest zabronione. Za absurdalną WSA uznał również taką wykładnię, że postanowienie ograniczałoby się tylko do powtórzenia części dyspozytywnej umowy.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 13 listopada 2018 r.,

sygnatura akt: I SA/Rz 803/18

Komentarz eksperta

Maja Fabrowska, radca prawny, menedżer w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o.

Wyrok WSA nie zasługuje na aprobatę. Organ podatkowy, wydający decyzję stwierdzającą wygaśnięcie zobowiązania podatkowego, o której mowa w art. 66 § 5 ordynacji podatkowej nie może – wbrew twierdzeniu sądu – ingerować w treść uprzednio zawartej z podatnikiem umowy przenoszącej własność nieruchomości. Umowa obejmująca przeniesienie własności nieruchomości jest wyrazem złożenia przez strony tej umowy zgodnych oświadczeń woli. Oznacza to zatem, że podatnik zgodził się na oddanie gminie nieruchomości w zamian za zaległości podatkowe i odsetki za zwłokę, a gmina wyraziła na to zgodę. Decyzja stwierdzająca wygaśnięcie zobowiązania podatkowego ma charakter deklaratoryjny, tj. potwierdza ustalenia zawarte w umowie, a nie kreuje powstania zobowiązania podatkowego. W decyzji tej organ nie dokonuje nowych ustaleń faktycznych co do wysokości zaległości podatkowych, czy odsetek za zwłokę. Zobowiązanie podatkowe wygasa w momencie zawarcia umowy, w takim zakresie, jaki strony uzgodniły w umowie. To, że w obrocie prawnym pozostaje decyzja stwierdzająca wygaśnięcie zobowiązania podatkowego, nie stoi na przeszkodzie wydaniu np. decyzji o stwierdzeniu nadpłaty – w sytuacji gdy zobowiązanie podatkowe, które objęte było umową, było w rzeczywistości mniejsze niż wartość nieruchomości (art.72 § 1 ordynacji podatkowej). Natomiast w sytuacji, gdy wysokość zobowiązania podatkowego przewyższa wartość przenoszonej nieruchomości, to podatnik będzie zobowiązany do zapłaty pozostałej kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, a w tym zakresie organ może zastosować art. 55 § 2 ordynacji podatkowej, tj. zaliczyć część kwoty należnej z tytułu przejęcia nieruchomości na poczet zaległości podatkowych lub odsetek za zwłokę.

W grudniu 2017 r. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawarła z gminą umowę notarialną,  na podstawie której przeniosła na jej rzecz prawo użytkowania wieczystego działek oraz własność znajdujących się na nim budynku i urządzeń, w zamian za zaległości w podatku od nieruchomości. W sumie chodziło o 971 tys. zł.

Burmistrz stwierdził wygaśnięcie zobowiązań podatkowych w podatku od nieruchomości wraz z odsetkami – w zakresie opisanym w akcie notarialnym.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego