Podatki: kiedy powstaje obowiązek dokumentacyjny

Aby stwierdzić czy dana transakcja powinna być udokumentowana, trzeba ją indywidualnie przeanalizować. Istnieją jednak sytuacje, gdy można stwierdzić, że taka konieczność raczej wystąpi. Chodzi np. o cash pooling czy umorzenie długów.

Publikacja: 14.11.2016 11:00

Podatki: kiedy powstaje obowiązek dokumentacyjny

Foto: 123RF

Zmiany z zakresu cen transferowych, które będą obowiązywały od 1 stycznia 2017 roku, dotyczą między innymi obowiązku dokumentacyjnego. Od przyszłego roku przedsiębiorcy, którzy dotychczas nie byli objęci obowiązkiem dokumentacyjnym, będą być może musieli przygotować dokumentacje cen transferowych dla swoich transakcji. I na odwrót – przedsiębiorstwa, które przedtem przygotowywały dokumentacje cen transferowych, być może zostaną zwolnione z tego obowiązku. Wszyscy przedsiębiorcy zawierający transakcje z podmiotami powiązanymi powinni zatem zweryfikować zawierane przez siebie umowy i sprawdzić, czy od 2017 roku będzie na nich spoczywał obowiązek dokumentacyjny.

W zależności od przekroczenia progu

Obowiązkowi dokumentacyjnemu będą podlegały dokonane przez podatnika w danym roku podatkowym:

- transakcje z podmiotami powiązanymi i

- inne zdarzenia ujęte w danym roku podatkowym w księgach rachunkowych, mające istotny wpływ na wysokość dochodu (straty) podatnika.

Za takie transakcje lub inne zdarzenia będą uznawane transakcje lub zdarzenia jednego rodzaju, których łączna wartość przekroczy w roku podatkowym równowartość 50 tysięcy euro. Przy czym dla większych podmiotów próg ten będzie wyższy >patrz tabela.

Problemem dla podatników może być to, że pojęcie transakcji nie zostało zdefiniowane w przepisach prawa podatkowego i nowe przepisy również tego nie regulują. W związku z tym ciężko jest ustalić czy dana transakcja podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu, czy nie.

Jak rozumieć te pojęcia

Skoro obowiązkowi dokumentacyjnemu podlegają zrealizowane przez podatnika transakcje z podmiotami powiązanymi, powstaje pytanie czy rzeczywiście zawarł transakcję i czy powinien przygotować dokumentację.

Pojęcie transakcji nie zostało zdefiniowane w przepisach prawa podatkowego ani cywilnego i dlatego można by posłużyć się znaczeniem słownikowym, w myśl którego transakcja to operacja handlowa dotycząca kupna lub sprzedaży towarów lub usług lub umowa handlowa na kupno bądź sprzedaż towarów lub usług. Zgodnie z art. 9a ustawy o CIT, przez transakcję należy rozumieć również umowę spółki oraz umowę wspólnego przedsięwzięcia lub o podobnym charakterze.

Więcej wątpliwości dotyczy pojęcia „inne zdarzenie". Przepisy podatkowe również nie zawierają jego definicji. Możemy przypuszczać, że niestety organy podatkowe będą interpretować ten termin bardzo rzadko.

Konkretne przypadki

Analiza, której efektem będzie stwierdzenie, czy dana dokumentacja podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu, powinna być indywidualna dla każdej transakcji. Istnieją jednak sytuacje, w których można stwierdzić, że obowiązek dokumentacyjny prawdopodobnie wystąpi.

Przykład 1: Cash pooling

Do tej pory kwestia traktowania cash poolingu w świetle cen transferowych była dość kontrowersyjna. Podatnicy nie mieli pewności, czy powinni dokumentować cash pooling czy nie. Znowelizowane przepisy rozwiały, naszym zdaniem, wątpliwości, że uczestnictwo w cash poolingu podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu. Nawet bowiem jeżeli cash pooling nie byłby potraktowany jako transakcja, to powinien być potraktowany jako inne zdarzenie.

Samo rozstrzygnięcie kwestii, że cash pooling podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu, nie rozstrzyga jednak innych wątpliwości. Powstaje między innymi pytanie, czy uczestnicy cash poolingu zawierają pomiędzy sobą transakcje (a nie tylko z pool leaderem) i czy także powinni przygotować dokumentację na „transakcje" między sobą.

Warto się upewnić, czy podmioty przystępujące z nami do cash poolingu to podmioty powiązane (choć zazwyczaj tak jest) i jakie wynagrodzenie przysługuje pool leaderowi. Następnie należy sprawdzić, czy wartość transakcji przekracza ustawowe progi. Jeżeli wartość wynagrodzenia dla pool leadera przekracza ich wartość, to wówczas trzeba przygotować dla tej transakcji dokumentację cen transferowych.

Jeżeli wartość wynagrodzenia dla pool leadera nie przekracza ustawowych progów, to należy w dalszej kolejności przeanalizować umowę cash poolingu pod kątem stwierdzenia, czy w konkretnym przypadku wartość transakcji nie powinna być liczona inaczej, na przykład na podstawie wartość wpłat/wypłat z poola. Ze względu na brak uregulowań w tym zakresie niestety niezbędna jest osobna analiza każdego przypadku.

Przykład 2: Umorzenie długu

Przy zwolnieniu powiązanej spółki z długu powstaje pytanie czy umorzenie długu jest transakcją i czy z tego powodu będzie podlegało obowiązkowi dokumentacyjnemu. Zwolnienie z długu nie było do tej pory traktowane jako transakcja i nie podlegało obowiązkowi dokumentacyjnemu.

Takie stanowisko przyjęła na przykład Izba Skarbowa w Katowicach (IBPB-1-1/4510-167/16/BK) w interpretacji z 12 lipca 2016 r. Sprawa dotyczyła spółki, której część zobowiązań wobec podmiotu powiązanego nie została uregulowana. Podmiot powiązany planował umorzyć wierzytelności i twierdził, że w momencie umorzenia nie będą one przedawnione. Zgodnie z art. 508 kodeksu cywilnego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Izba skarbowa zgodziła się ze spółką, która twierdziłą, że transakcja ma miejsce wówczas, kiedy dochodzi do wymiany dóbr czy usług, w stosunku do których następuje określenie takich warunków jak cena, termin dostawy itd. Czynność prawna, w wyniku której następuje umorzenie wierzytelności, nie może być uznana za transakcję. Tym samym, w przypadku umorzenia długu podmiotowi powiązanemu spółka nie musi sporządzać dokumentacji cen transferowych.

Niestety, zgodnie z nowymi przepisami umorzenie długu najprawdopodobniej będzie uznane za „inne zdarzenie", gdyż ma ono wpływ na wysokość wyniku podatkowego zarówno u wierzyciela, jak i u dłużnika.

Przykład 3: Umorzenie udziałów

Zgodnie z interpretacją Izby Skarbowej w Warszawie z 26 kwietnia 2016 r. (IPPB6/4510-59/16-3/AM) do tej pory transakcje nieodpłatnych nabyć udziałów celem ich umorzenia nie podlegały obowiązkowi dokumentacyjnemu. Po pierwsze, zgodnie ze stanowiskiem izby skarbowej umorzenie udziałów nie jest przychodem do opodatkowania w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o CIT. Tym samym nie jest ono „transakcją", czyli zdarzeniem o charakterze handlowym. Po drugie, nieodpłatne nabycie udziałów celem ich umorzenia nie niesie ze sobą żadnej wartości ekonomicznej lub rynkowej. Dlatego przepisy dotyczące ustalenia rynkowości wartości transakcji, o których mowa w art. 11 ustawy o CIT, również nie mają do niego zastosowania.

Należy się jednak zastanowić czy takie stanowisko organów podatkowych będzie obowiązywało także po 1 stycznia 2017 roku. Transakcje dotyczące udziałów spółek wzbudzają coraz większe zainteresowanie organów podatkowych i są przedmiotem wielu kontroli podatkowych. Ponadto zmienione przepisy z zakresu cen transferowych wymagają od podatników zwiększonego zakresu informacji. Dlatego prawdopodobne jest, że od 2017 roku transakcje takie jak umorzenie udziałów będą podlegały obowiązkowi dokumentacyjnemu.

Powstanie obowiązku dokumentacyjnego jest kwestią zależną od sytuacji konkretnej transakcji. Według zasad obowiązujących od 2017 roku próg wartości transakcji/innego zdarzenia, od którego powstanie obowiązek dokumentacyjny, będzie jednak uzależniony od wysokości przychodów lub kosztów w rozumieniu przepisów o rachunkowości, uzyskanych lub poniesionych przez podatnika w poprzednim roku podatkowym i ustalanych na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych. Wyjątek stanowi transakcja wspólnego przedsięwzięcia, dla której próg wynosi 50 tysięcy euro.

W tabeli przedstawiono sposób wyliczenia progów.

—Agnieszka Płachecka jest starszą konsultantką podatkową w kancelarii GALT

—Artur Gawiński jest partnerem w kancelarii GALT

podstawa prawna: ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 851 ze zm.)

masz pytanie, wyślij e-mail: tygodnikpodatki@rp.pl

Zmiany z zakresu cen transferowych, które będą obowiązywały od 1 stycznia 2017 roku, dotyczą między innymi obowiązku dokumentacyjnego. Od przyszłego roku przedsiębiorcy, którzy dotychczas nie byli objęci obowiązkiem dokumentacyjnym, będą być może musieli przygotować dokumentacje cen transferowych dla swoich transakcji. I na odwrót – przedsiębiorstwa, które przedtem przygotowywały dokumentacje cen transferowych, być może zostaną zwolnione z tego obowiązku. Wszyscy przedsiębiorcy zawierający transakcje z podmiotami powiązanymi powinni zatem zweryfikować zawierane przez siebie umowy i sprawdzić, czy od 2017 roku będzie na nich spoczywał obowiązek dokumentacyjny.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami