Ordynacja podatkowa: fiskus ma działać racjonalnie i rozważnie

Zakaz nadużywania prawa przez organy skarbowe – to nowość w przyszłej ordynacji podatkowej.

Aktualizacja: 26.10.2017 19:15 Publikacja: 26.10.2017 17:57

Ordynacja podatkowa: fiskus ma działać racjonalnie i rozważnie

Foto: Adobe Stock

Już w dzisiejszych przepisach obowiązuje zakaz naginania prawa, ale tylko w odniesieniu do podatników. Chodzi o przepisy przeciwdziałające tworzeniu przez podatników sztucznych (choć legalnych) struktur, obliczonych przede wszystkim na uniknięcie płacenia podatku lub jego znaczną redukcję.

Twórcy projektu nowej ordynacji postanowili włączyć do projektu kilka przepisów, które ustanawiają klauzulę zakazu nadużywania prawa przez organy skarbowe. Jak zaznacza prof. Leonard Etel, szef komisji przygotowującej projekt, chodziło o równowagę interesów podatnika i administracji skarbowej.

W rozdziale zawierającym ogólne zasady prawa podatkowego umieszczono przepis o treści: „Organy podatkowe nie nadużywają prawa przez działanie niezgodne z celem przepisów prawa".

Zasada ta jest rozwinięta w kilku kolejnych przepisach, nakazujących organom racjonalne działania, czyli takie, „które umożliwiają osiągnięcie celu ustawowego, są niezbędne do jego osiągnięcia i przynoszą rezultaty współmierne do nałożonych na zobowiązanego obowiązków lub ograniczenia jego praw".

Kolejny przepis zobowiązuje organy do podjęcia takich działań, które umożliwiają osiągnięcie celu ustawowego, a przy tym są „najmniej uciążliwe dla zobowiązanego".

Projekt zobowiązuje też skarbówkę do powściągliwości w stosowaniu różnych środków wobec podatników. „Organy podatkowe wyważają słuszny interes zobowiązanego oraz interes publiczny" – głosi jeden z projektowanych przepisów. Utrzymano przy tym klauzulę rozstrzygania wątpliwości prawnych na korzyść podatnika. Uzupełniono ją jednak o przepis pozwalający na rozstrzyganie na korzyść podatnika także co do stanu faktycznego, o ile przeprowadzono postępowanie dowodowe.

Kontrolą przestrzegania klauzuli zajmą się sądy. „Naruszenia zakazu nadużycia prawa będą mogły stać się przedmiotem zaskarżenia przy pomocy wszystkich tych środków prawnych, które przysługują zobowiązanym w przypadku naruszenia innych przepisów" – czytamy w uzasadnieniu projektu.

Jak to będzie w praktyce? Sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego prof. Antoni Hanusz wskazuje, że już dziś niektórzy sędziowie w wydawanych wyrokach uchylają decyzje organów skarbowych podjęte wprawdzie legalnie, ale z ewidentnym nadużyciem.

– Teraz, jeśli sąd będzie miał do tego wyraźną podstawę w prawie, to będzie musiał ją zastosować – mówi sędzia.

Zastrzega jednak, że w podobnych sprawach niezbędna będzie wielka rozwaga sędziów.

– Ważne jest, na ile owo naruszenie prawa mogłoby mieć wpływ na wynik postępowania – mówi Antoni Hanusz.

– Zasada jest słuszna, ale oby nie pozostała na papierze – mówi Agnieszka Tałasiewicz, doradca podatkowy i partner w EY. Jej zdaniem urzędy skarbowe będą w pełni respektować nową klauzulę, jeśli z Ministerstwa Finansów pójdzie w teren wyraźny sygnał o konieczności jej praktycznego stosowania.

– Przyczyni się też do tego praktyka sądów, które, mam nadzieję, będą ją brały pod uwagę przy osądzaniu decyzji organów skarbowych – dodaje ekspertka.

etap legislacyjny: konsultacje wewnątrzresortowe

Już w dzisiejszych przepisach obowiązuje zakaz naginania prawa, ale tylko w odniesieniu do podatników. Chodzi o przepisy przeciwdziałające tworzeniu przez podatników sztucznych (choć legalnych) struktur, obliczonych przede wszystkim na uniknięcie płacenia podatku lub jego znaczną redukcję.

Twórcy projektu nowej ordynacji postanowili włączyć do projektu kilka przepisów, które ustanawiają klauzulę zakazu nadużywania prawa przez organy skarbowe. Jak zaznacza prof. Leonard Etel, szef komisji przygotowującej projekt, chodziło o równowagę interesów podatnika i administracji skarbowej.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe