Klauzula o unikaniu opodatkowania: czy restrukturyzacja jest nadal możliwa

Nie da się jednoznacznie wskazać w jakich przypadkach mogą być stosowane regulacje o klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Jedyne wskazówki wynikają z ostrzegawczych komunikatów MF i odmów wydania opinii zabezpieczających.

Publikacja: 21.08.2017 06:40

Klauzula o unikaniu opodatkowania: czy restrukturyzacja jest nadal możliwa

Foto: Fotolia

15 lipca 2016 r. do prawa polskiego wprowadzona została klauzula ogólna przeciwko unikaniu opodatkowania (tzw. GAAR – General Anti Avoidance Rule).

Klauzula jest zespołem przepisów, uniemożliwiających podatnikom działania, które, mimo że w świetle przepisów są legalne i dopuszczalne, zmierzają jedynie, bądź przede wszystkim do obniżenia bądź uniknięcia opodatkowania. Istotą tych przepisów jest dopuszczenie do oceniania przez organ skutków podatkowych czynności w taki sposób, aby pominąć korzyść podatkową będącą jej skutkiem.

Dlatego obecnie, w zasadzie wszelkie czynności dokonywane przez przedsiębiorców mogą podlegać wnikliwej analizie przez organy skarbowe w celu ustalenia, czy przypisywane im przez podatnika skutki podatkowe zostały ustalone prawidłowo. Dotyczy to przede wszystkim procesów restrukturyzacyjnych i transakcji na aktywach, takich jak udziały, akcje, nieruchomości. Niniejsze opracowanie ma na celu krótkie podsumowanie roku obowiązywania nowych przepisów i rysujących się na tym tle problemów i wątpliwości w kontekście działań restrukturyzacyjnych.

Trzy przesłanki

Celem klauzuli jest zakwestionowanie skutków podatkowych czynności (lub ich zespołu), które w świetle przepisów mogą zostać uznane za unikanie opodatkowania. Warunkiem uznania, że czynność ma na celu unikanie opodatkowania, a więc, że może być do niej zastosowana klauzula, wymaga spełnienia kilku przesłanek.

1. Czynność została dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej.

2. Uzyskana korzyść podatkowa była sprzeczna z przedmiotem i celem ustawy podatkowej.

3. Sposób działania był sztuczny.

W przypadku, gdy wszystkie trzy przesłanki zostaną spełnione łącznie, dana czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej.

Uwaga! Klauzuli nie stosuje się, jeżeli powstała korzyść podatkowa w okresie rozliczeniowym nie przekracza 100 tys. zł.

Za korzyść podatkową w świetle klauzuli uznaje się:

- niepowstanie zobowiązania podatkowego,

- odsunięcie w czasie powstania zobowiązania podatkowego,

- obniżenie jego wysokości albo powstanie lub zawyżenie straty podatkowej, nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku,

- podwyższenie kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku.

W przypadku uznania, że doszło do unikania opodatkowania, skutki podatkowe działania określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonano czynności odpowiedniej. Dotyczy to jednak wyłącznie sytuacji, gdy czynność przeprowadzona została, przede wszystkim, w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. Jeśli została dokonana tylko i wyłącznie celem uniknięcia opodatkowania, to skutki podatkowe określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby czynności nie dokonano.

Można wystąpić o opinię

Z uwagi na daleko idące konsekwencje zakwestionowania skutków podatkowych przeprowadzonych czynności, a także nieostrość sformułowań, jakimi posługuje się ustawa, po stronie podatników powstają uzasadnione wątpliwości co do możliwości zastosowania przepisów klauzuli do przeprowadzonych przez nich restrukturyzacji lub działań dopiero zaplanowanych. Podatnik w razie niepewności może jednak wystąpić z wnioskiem o wydanie tzw. opinii zabezpieczającej, w której organ ustosunkuje się do możliwości zastosowania przepisów klauzuli do opisanej transakcji. Opinia zabezpieczająca pełni więc podobną funkcję ochronną jak interpretacja indywidualna, przy czym jej zakres ogranicza się do sytuacji, które mogą zostać uznane za unikanie opodatkowania. Koszt złożenia wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej jest jednak bardzo wysoki – wynosi aż 20 000 zł. Ponadto, na jej wydanie podatnik będzie czekał nawet sześć miesięcy, co w realiach biznesowych jest terminem niezwykle długim.

Zwrotowi podlega połowa kwoty, jeżeli podatnik wycofa wniosek przed jego rozpoznaniem. W innych przypadkach opłata nie jest zwracana (poza sytuacją nadpłaty).

Wraz z przepisami dotyczącymi klauzuli, do systemu podatkowego został wprowadzony bardzo istotny przepis. Daje on organowi podatkowemu możliwość odmowy wydania interpretacji indywidualnej w przypadku, gdy w jego ocenie do opisanego przez podatnika zdarzenia mogłaby znaleźć zastosowanie decyzja w trybie przepisów o klauzuli. Przepis ten jest obecnie elementem szczególnego zainteresowania, ponieważ w rękach organów wykorzystywany jest obecnie jako narzędzie do nagminnego i – jak się wydaje – nadużywanego odmawiania informacji na temat poprawności sposobów rozumienia przepisów przez podatników.

15 lipca 2016 r. do prawa polskiego wprowadzona została klauzula ogólna przeciwko unikaniu opodatkowania (tzw. GAAR – General Anti Avoidance Rule).

Klauzula jest zespołem przepisów, uniemożliwiających podatnikom działania, które, mimo że w świetle przepisów są legalne i dopuszczalne, zmierzają jedynie, bądź przede wszystkim do obniżenia bądź uniknięcia opodatkowania. Istotą tych przepisów jest dopuszczenie do oceniania przez organ skutków podatkowych czynności w taki sposób, aby pominąć korzyść podatkową będącą jej skutkiem.

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego