Skarga na bezczynność organu podatkowego przyspieszy wydanie decyzji

Jeśli przedsiębiorca chce wnieść skargę na bezczynność organu, to musi wcześniej złożyć ponaglenie na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie.

Publikacja: 13.08.2015 06:30

Foto: Fotorzepa, Dominik Pisarek Dominik Pisarek

Urząd skarbowy prowadzi w mojej firmie postępowanie podatkowe w zakresie rozliczenia VAT za grudzień 2014 roku. Dostaliśmy pismo o przedłużeniu terminu tego postępowania, ale kilkanaście dni temu termin ten upłynął, nic się nie dzieje, nie wiemy co dalej. Chcemy jakoś zmusić urzędników do zajęcia się naszą sprawą. Jak ponaglić fiskusa? Co trzeba zawrzeć w takim ponagleniu? – pyta czytelniczka.

Nie tylko podatnik, ale także organ podatkowy prowadzący postępowanie musi stosować się do przepisów prawa regulujących zasady jego prowadzenia.

Oznacza to m.in., że organ podatkowy ma obowiązek w ustawowo wskazanym terminie wydać rozstrzygnięcie w prowadzonej sprawie. Jeśli tego nie zrobi, to podatnik ma narzędzia, które dyscyplinują opieszały organ podatkowy i skłaniają go do działania. Jednym z takich narzędzi jest złożenie przez podatnika tzw. skargi na bezczynność organu podatkowego. Zanim jednak podatnik złoży w sposób skuteczny taką skargę, musi wykorzystać inne narzędzie, jakim jest ponaglenie.

Zgodnie z art. 141 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) na niezałatwienie sprawy przez organ podatkowy np. naczelnika urzędu skarbowego, we właściwym terminie lub terminie ustalonym przez ten organ do załatwienia sprawy (art. 140 o.p.) stronie służy ponaglenie do organu podatkowego wyższego stopnia >patrz ramka.

Ponaglenie na niezałatwienie sprawy przez organ podatkowy np. przez naczelnika urzędu skarbowego w określonym terminie może złożyć strona postępowania podatkowego. Za stronę może działać pełnomocnik, ale w takim przypadku należy pamiętać o dołączeniu pełnomocnictwa wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

W jakim celu

Instytucja ponaglenia jest środkiem, który ma zdyscyplinować organ podatkowy do szybkiego załatwienia sprawy w przypadku przekroczenia terminów jej załatwienia. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy przekroczenie nastąpiło bez powiadomienia strony o niezałatwieniu sprawy w terminie i bez wyznaczeniu nowego terminu (wyrok NSA z 7 września 2011 r., II GSK 1238/11).

Ponaglenie jest takim instrumentem prawnym, który ma nie tylko dać stronie realną ochronę procesową, ale ma również wymusić sprawność działania ze strony administracji publicznej i kontrolę tej działalności przez sąd (wyrok WSA w Warszawie z 13 marca 2008 r., III SA/Wa 2226/07).

Upływ terminów do załatwienia sprawy przez organ podatkowy pierwszej instancji czy to przez naczelnika urzędu skarbowego, czy (jeśli jest właściwy) dyrektora izby skarbowej, nie pozbawia tego organu jego właściwości do załatwienia sprawy. Innymi słowy, jeśli dany organ jest w zwłoce w załatwieniu sprawy, to nie oznacza to, że złożenie ponaglenia pozbawia ten organ uprawnienia do załatwienia sprawy. Organ wyższego rzędu nie załatwi sprawy za organ właściwy, czyli za organ pierwszej instancji.

Również upływ czasu nie wpływa na ważność wykonanych czynności w postępowaniu czy czynności, które zostały podjęte po upływie tego terminu.

Istotne przesłanki

Aby ponaglenie było skuteczne, muszą być spełnione dwie przesłanki:

1. sprawa nie została załatwiona przez organ podatkowy,

2. upłynął termin do załatwienia sprawy.

Dodatkowo należy wskazać, że sprawa nie jest załatwiona, gdy podatnik nie otrzymał zawiadomienia, czyli informacji o wyznaczeniu nowego terminu do zakończenia sprawy ze wskazaniem przyczyn jej dotychczasowego niezałatwienia.

Termin jest istotny

Ustawodawca nie określił terminu, w którym przedsiębiorca ma prawo złożyć ponaglenie. W związku z tym należy uznać, że można je złożyć od momentu upływu terminu do załatwienia sprawy, aż do chwili wydania rozstrzygnięcia, czyli załatwienia sprawy przez organ (wyrok WSA w Poznaniu z 14 marca 2013 r., I SAB/Po 1/13).

Z pominięciem opieszałego urzędu

Ponaglenie należy złożyć bezpośrednio do organu wyższego stopnia. Oznacza to, że przy składaniu takiego pisma należy pominąć organ prowadzący postępowanie, czyli dopuszczający się zwłoki.

Przykład

Przedsiębiorca Justyna Jankowska, prowadząca firmę PPHU Justynka, złożyła ponaglenie w związku z dopuszczeniem się przez naczelnika urzędu skarbowego zwłoki w załatwieniu sprawy dotyczącej podatku od towarów i usług za grudzień 2014 roku. Pismo to skierowała bezpośrednio do dyrektora izby skarbowej właściwego rzeczowo i miejscowo dla tego naczelnika. W ponagleniu wskazała daty wszczęcia postępowania i otrzymania zawiadomienia o przedłużeniu terminu do załatwienia sprawy. Wskazała również termin, w którym organ podatkowy miał załatwić sprawę (dołączyła ww. zawiadomienie). Dodatkowo pani Justyna wniosła o wyznaczenie naczelnikowi urzędu skarbowego nowego terminu do załatwienia sprawy, zarządzenie wyjaśnienia przyczyn dopuszczenia się zwłoki oraz ustalenia i ukarania osób winnych niezałatwienia jej sprawy.

Odpowiedzialność urzędnika

Pracownik organu podatkowego, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie, nie zawiadomił strony o niezałatwieniu sprawy we właściwym terminie czy nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej przepisami prawa (art. 142 o.p.).

Niezbędne elementy

Ponaglenie na niezałatwienie sprawy przez organ podatkowy, np. naczelnika urzędu skarbowego, we właściwym terminie lub terminie ustalonym przez organ podatkowy do załatwienia sprawy, powinno zawierać dane, które pozwolą na skuteczne złożenie ponaglenia. Są to:

1. dane podatnika (imię i nazwisko podatnika – przedsiębiorcy),

2. adres (siedziba firmy),

3. nazwa organu podatkowego, którego dotyczy ponaglenie,

4. nazwa organu, do którego składa się ponaglenie,

5. oznaczenie sprawy, której dotyczy ponaglenie i przedmiot postępowania,

6. powód złożenia ponaglenia i terminy, które nie zostały dotrzymane,

7. uzasadnienie złożenia ponaglenia,

8. ewentualnie żądanie wyznaczenie dodatkowego terminu do załatwienia sprawy,

9. ewentualnie żądanie zarządzenia wyjaśnienia przyczyn oraz ustalenia osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie,

10. ewentualnie żądanie stwierdzenia, że niezałatwienie sprawy w terminie przez organ podatkowy pierwszej instancji miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa,

11. podpis podatnika lub pełnomocnika; jeśli pełnomocnictwo jest podpisane przez pełnomocnika, to należy dołączyć pełnomocnictwo wraz ze znakami uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17 zł).

W ciągu 30 dni

Organ podatkowy wyższego stopnia ma obowiązek rozpatrzyć ponaglenie niezwłocznie. Przepisy prawa podatkowego wskazują jednak, że może to zrobić w terminie 30 dni od wniesienia ponaglenia przez stronę postępowania (art. 139 § 2 o.p.).

Rozstrzygnięcie organu wyższej instancji następuje w formie postanowienia. Może ono być dla strony pozytywne albo negatywne. Jeśli organ wyższego stopnia uzna ponaglenie za zasadne, to ma obowiązek wyznaczyć dodatkowy termin do załatwienia sprawy. Ponadto zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie. Jeśli uzna za konieczne, to może również podjąć kroki, które w przyszłości pozwolą zapobiec sytuacji, w której organ pierwszej instancji narusza terminy załatwienia spraw.

Dodatkowo organ wyższego stopnia stwierdza, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Kolejny krok

Skuteczne wniesienie skargi na bezczynność organu w postępowaniu podatkowym jest uzależnione od rozpatrzenia ponaglenia złożonego w trybie art. 141 § 1 o.p. (wyrok WSA w Warszawie z 16 stycznia 2009 r., VIII SA/Wa 24/07). Skorzystanie z tego prawa, czyli złożenie ponaglenia jest więc warunkiem (w przypadku pozostawania przez organ w dalszej bezczynności) późniejszego wniesienia przez stronę skargi do sądu administracyjnego (postanowienie WSA w Bydgoszczy z 24 marca 2014 r., I SA/Bd 64/13). Przyjęcie odmiennej koncepcji prowadziłoby do niedopuszczalnej konkurencji środków zaskarżenia, gdyż podatnik mógłby według własnego wyboru i całkowicie dowolnie korzystać z ponaglenia z art. 141 § 1 o.p. albo od razu wnosić skargę do sądu (postanowienie WSA w Białymstoku z 28 października 2004 r., II SA/Bk 16/04).

Uprzednie złożenie ponaglenia stanowi zatem niezbędny warunek złożenia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania. Zaniechanie wniesienia ponaglenia będzie skutkować odrzuceniem ewentualnej przyszłej skargi. I to bez względu na to, jakie zarzuty będzie podnosił podatnik składający skargę na bezczynność (postanowienie WSA w Poznaniu z 16 kwietnia 2015 r., III SA/Po 5/15).

Kiedy bez rozpatrzenia

Organ wyższego stopnia może pozostawić ponaglenie bez rozpatrzenia, np. gdy podatnik nie uzupełni braków ponaglenia. Zgodnie z art. 169 § 1 o.p., jeżeli podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, to organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia.

Taką przyczyną może być np. brak pełnomocnictwa dla osoby składającej ponaglenie w imieniu podatnika i nieuzupełnienie go we właściwym terminie.

Przykład

Dyrektor Izby Skarbowej w Zielonej Górze wezwał pełnomocnika przedsiębiorcy PPHU Kamyczek Antoni Antosiewski pana Lucjana Kotkowskiego do przedłożenia pełnomocnictwa w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia ponaglenia bez rozpatrzenia. Pan Lucjan – pełnomocnik nie zastosował się do tego wezwania i nie przedłożył stosownego pełnomocnictwa. W związku z tym organ podatkowy pozostawił ponaglenie bez rozpatrzenia.

Do kogo wysłać pismo

Jeśli bezczynności dopuścił się naczelnik urzędu skarbowego, to organem wyższego stopnia będzie dyrektor izby skarbowej. Jeśli natomiast sprawy nie załatwił dyrektor izby skarbowej lub dyrektor izby celnej, to właściwym organem wyższego stopnia będzie minister finansów.

Urząd skarbowy prowadzi w mojej firmie postępowanie podatkowe w zakresie rozliczenia VAT za grudzień 2014 roku. Dostaliśmy pismo o przedłużeniu terminu tego postępowania, ale kilkanaście dni temu termin ten upłynął, nic się nie dzieje, nie wiemy co dalej. Chcemy jakoś zmusić urzędników do zajęcia się naszą sprawą. Jak ponaglić fiskusa? Co trzeba zawrzeć w takim ponagleniu? – pyta czytelniczka.

Nie tylko podatnik, ale także organ podatkowy prowadzący postępowanie musi stosować się do przepisów prawa regulujących zasady jego prowadzenia.

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona