Zawarta w ustawie o VAT definicja pierwszego zasiedlenia ma kluczowe znaczenie dla możliwości zastosowania zwolnienia podatkowego do sprzedaży budynków i budowli. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 tej ustawy, jeżeli sprzedaż następuje po upływie dwóch lat od pierwszego zasiedlenia, to jest ona zwolniona z podatku. Nie jest jasne, czy „zasiedleniem" jest również rozpoczęcie wykorzystywania budynku przez podatnika, który go wzniósł. Organy podatkowe przyjęły w tym zakresie prounijną wykładnię polskich przepisów.
Definicja pozostawia wątpliwości
Polski ustawodawca zdefiniował pierwsze zasiedlenie jako oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30 proc. wartości początkowej (art. 2 pkt 14 ustawy o VAT). Problematycznym elementem tej definicji jest zwrot „w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu". Sugeruje on, że z pierwszym zasiedleniem mamy do czynienia tylko wówczas, gdy budynek został komuś przekazany na podstawie czynności podlegającej opodatkowaniu VAT, a więc na podstawie umowy sprzedaży, najmu lub dzierżawy (ewentualnie aportu).
Mała różnica, ale duże skutki
Z dosłownego brzmienia przepisów wynika zatem, że za pierwsze zasiedlenie budynku nie może zostać uznane rozpoczęcie wykorzystywania budynku przez podatnika, który go wzniósł. Takiemu wykorzystywaniu obiektu nie towarzyszy bowiem jego „oddanie" w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.
Przykład 1
W 2010 r. podatnik wybudował na swojej działce budynek magazynowy na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Wykorzystywał go przez siedem lat we własnej działalności. W 2017 r. postanowił sprzedać budynek. Zgodnie z dosłownym brzmieniem przepisów, pierwsze zasiedlenie budynku nastąpi dopiero w chwili sprzedaży w 2017 r. Oznaczałoby to, że sprzedaż budynku nie korzystałaby ze zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.