Kiedy urząd skarbowy może rozłożyć na raty spłatę zaległości podatkowe

- Wskutek problemów z płatnością głównego kontrahenta spółka nie była w stanie zapłacić podatku w terminie, co spowodowało powstanie niemałej zaległości podatkowej. Myślimy, aby zawnioskować o rozłożenie jej na raty. Co w takim wniosku należy zawrzeć? – pyta czytelniczka.

Możliwość rozłożenia na raty zobowiązań podatkowych jest formą pomocy państwa dla przedsiębiorców. Jednak z uwagi na to, że jest to ulga uznaniowa, organ podatkowy decyduje w ramach swoich kompetencji o przyznaniu takiej ulgi, a więc o rozłożeniu zaległości na raty lub nie. Aby organ podatkowy mógł rozpatrzyć sprawę, wniosek przedsiębiorcy o rozłożenie na raty zaległości podatkowej musi spełnić obligatoryjne wymagania.

Istotny jest „ważny interes"

Oprócz wniosku kolejny niezbędny element, który musi zostać spełniony, to spełnienie warunku, że jest to przypadek uzasadniony ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Nie istnieje określony katalog sytuacji, które mogłyby zostać z góry zakwalifikowane jako „ważny interes podatnika" czy „interes publiczny". To okoliczności konkretnej sprawy pozwalają na stwierdzenie, czy występują powody, dla których uzasadnione jest zastosowanie ulgi (wyrok WSA w Olsztynie z 25 stycznia 2018 r., I SA/Ol 771/17).

Ustawodawca nie wskazał ściśle sytuacji, które należy zakwalifikować do tych wskazanych kategorii. Dopiero analiza konkretnej sprawy dotyczącej konkretnego przedsiębiorcy pozwala stwierdzić, czy w danym przypadku występuje ów ważny interes podatnika lub publiczny.

Zwrot „lub", jaki został użyty przez ustawodawcę w treści przepisu wyraźnie wskazuje, że wystarczy spełnienie tylko jednej z tych przesłanek. Brak wystąpienia przesłanki wyklucza prawo do zastosowania ulgi, zaś wystąpienie tych przesłanek otwiera drogę do podjęcia decyzji pozytywnej lub negatywnej, czyli skorzystania z uznania administracyjnego (wyrok WSA we Wrocławiu z 8 marca 2018 r., I SA/Wr 1236/17).

Zdarzenia nadzwyczajne i losowe

Zgodnie z orzecznictwem sądowo-administracyjnym ważnym interesem podatnika są sytuacje nadzwyczajne, wyjątkowe, losowe. Są to więc takie sytuacje, które uniemożliwiają uregulowanie zaległości przez podatnika, przy równoczesnym uwzględnieniu jego normalnej sytuacji ekonomicznej, wysokości uzyskiwanych przez niego dochodów oraz wydatków. „Ważnego interesu podatnika" nie można utożsamiać z subiektywnym przekonaniem podatnika o potrzebie umorzenia zaległości podatkowej (wyrok WSA w Poznaniu z 22 lutego 2018 r., I SA/Po 1085/17). „Ważny interes podatnika" to sytuacja, kiedy z uwagi na nadzwyczajne, losowe przypadki, podatnik nie jest w stanie uregulować zaległości podatkowych (wyrok NSA z 6 lutego 2018 r.,II FSK 168/16).

„Interes publiczny" jest natomiast utożsamiany z taką dyrektywą postępowania, która nakazuje mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa lub danej społeczności lokalnej, takich jak: sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy publicznej, sprawność działania aparatu państwowego (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 marca 2009 r., I FSK 31/08).

Swobodne uznanie

Ważnym sformułowaniem użytym w przepisie jest zwrot „organ może". Oznacza to bowiem, że jest to decyzja o charakterze uznaniowym. A zatem nawet ustalenie, że zaszła potrzeba ochrony ważnego interesu podatnika / interesu publicznego, nie obliguje organu do rozłożenia na raty zapłaty podatku czy odroczenia terminu płatności. Organ podatkowy, uwzględniając żądanie, powinien wykazać, że przyczyny złej kondycji podatnika zaistniały niezależnie od sposobu jego postępowania. Urzędnicy powinni więc przekonująco wykazać, jakie względy natury celowościowej przemawiają w konkretnym stanie faktycznym za oznaczonej treści rozstrzygnięciem (wyrok WSA w Rzeszowie z 1 marca 2018 r., I SA/Rz 757/17).

Przykład

Podatnik nie uiścił w terminie kwoty podatku wynikającej z deklaracji VAT-7 za marzec 2018 roku. W tym okresie potrzebował kupić dodatkową partię materiałów, niezbędnych do produkcji w okresie wzmożonej pracy fabryki. Podatnik wystosował wniosek do organu podatkowego, w którym wniósł o odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę. Uzasadnieniem do złożenia wniosku była konieczność zakupu dodatkowej partii materiałów, co uniemożliwiło mu terminową wpłatę podatku. Organ podatkowy odmówił uwzględnienia wniosku podatnika z uwagi na brak ważnego interesu podatnika lub ważnego interesu publicznego.

Wniosek podatnika o odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę powinien być rozpatrzony przez organ podatkowy bez zbędnej zwłoki.

Na formularzu

Wniosek podatnika o rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę powinien spełniać wymogi formalne, które zostały określone w art. 168 o.p. Niezbędnymi elementami wniosku jest treść żądania, opisanie sytuacji oraz wskazanie ważnej przyczyny uzasadniającej wniosek, wskazanie osoby/pełnej nazwy firmy, od której pochodzi wniosek oraz jej adresu (miejsca zamieszkania lub pobytu, siedziby albo miejsca prowadzenia działalności), numery NIP i REGON. wskazanie ewentualnej liczby rat, w których podatnik spłaci tę zaległość oraz ich wysokości i terminów, oraz przedstawienie wyliczenia finansowego, które wykaże, że wnioskodawca jest zdolny do spłaty zaległości w proponowanych terminach. Wniosek powinien być oczywiście podpisany przez osobę uprawnioną.

Na formularzu RAT-Z składany jest wniosek o rozłożenie zaległości na raty, z kolei na formularzu UZ-M składany jest wniosek o umorzenie zaległości podatkowych. Wniosek o odroczenie jest składany na druku TER-Z. Nie ma urzędowego formularza wniosku o rozłożenie na raty, jednak organy podatkowe, wychodząc naprzeciw podatnikom, stworzyły własne wzory, które zawierają wymagane elementy. Podatnik może jednak złożyć taki wniosek, samodzielnie formułując stosowne pismo, ze wskazaniem wszystkich niezbędnych elementów, pozwalających na jego rozpoznanie. W tej sytuacji, złożenie takiego wniosku w formie pisma, przy braku urzędowego formularza, jest jak najbardziej uzasadnione.

Opłata prolongacyjna

Złożenie wniosku o rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę nie wiąże się z żadnymi opłatami związanymi z rozparzeniem tego wniosku. Pozytywna decyzja organu podatkowego, a więc rozłożenie na raty zaległości podatkowej wiąże się jednak z opłatą prolongacyjną, którą podatnik powinien uiścić. Jej wysokość ustalana jest od kwoty podatku lub zaległości podatkowej. Opłata naliczana jest w przypadku wydania decyzji o rozłożeniu na raty:

1) podatku – od następnego dnia po terminie zapłaty podatku do dnia płatności każdej kolejnej raty,

2) zaległości podatkowej – od następnego dnia od daty złożonego wniosku w sprawie spłaty w ratach do dnia spłaty każdej kolejnej raty.

Ważne są argumenty

Wniosek podatnika o odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę powinien być odpowiednio umotywowany. Oznacza to, że podatnik musi wskazać okoliczności uzasadniające jego prośbę. W praktyce oznacza to dołączenie do wniosku dokumentów potwierdzających powołane w nim okoliczności. Mogą to być dokumenty źródłowe, które pozwalą na weryfikację twierdzeń podatnika. Uzasadnienie wniosku podatnika powinno wskazywać przede wszystkim ważny interes, czy to podatnika, czy to publiczny. Podatnik powinien wskazać jakie będą konsekwencje nieuwzględnienia jego wniosku przez organ podatkowy, a więc jaki będzie efekt negatywnego rozpoznania jego wniosku. Może to np. dotyczyć skutku zaniechania produkcji na olbrzymią skalę, niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody itp.

Zbyt ogólnikowe argumenty, wskazanie tylko braku zdolności do spłaty, bez podania argumentów wskazujących w jaki sposób nieuwzględnienie wniosku wpłynie na sytuację przedsiębiorcy, może spowodować wydanie negatywnego dla podatnika rozstrzygnięcia, a więc odmowę odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.

Siedem dni na uzupełnienie

Organ podatkowy może zwrócić się do podatnika o uzupełnienie wniosku, jeżeli uzna, że jest on niekompletny lub zawiera błędy formalne. Podatnik ma siedem dni na uzupełnienie braków od daty otrzymania wezwania. Gdy mimo wezwania do dostarczenia konkretnych dokumentów finansowych np. bilansu czy rachunku zysków i strat spółki podatnik tego nie zrobi, wtedy organ ma prawo odmówić rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę (wyrok WSA we Wrocławiu z 7 maja 2013 r., I SA/Wr 302/13).

podstawa prawna: art. 67a – 67e ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 800 ze zm.)

Co mówią przepisy

Zgodnie z art. 67a § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:

1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;

2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;

3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną, przy czym umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę lub umorzenie odsetek za zwłokę w takiej części, w jakiej ta zaległość została umorzona.

W tym ostatnim przypadku, w razie spełnienia warunków określonych w ordynacji podatkowej, organ podatkowy, stosownie do art. 67d § 1 o.p., może udzielać ulg także z urzędu.

Organ podatkowy, na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, może udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, które:

1) nie stanowią pomocy publicznej;

2) stanowią pomoc de minimis - w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis;

3) stanowią pomoc publiczną, m. in.:

a) udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia,

b) udzielaną w celu zapobieżenia lub likwidacji poważnych zakłóceń w gospodarce o charakterze ponadsektorowym,

c) udzielaną w celu wsparcia krajowych przedsiębiorców działających w ramach przedsięwzięcia gospodarczego podejmowanego w interesie europejskim,