Ustawa z 15 stycznia 2016 roku o podatku od niektórych instytucji finansowych (DzU poz. 68; dalej: ustawa o PIF), która obowiązuje od lutego 2016 r., już na etapie jej tworzenia i uchwalania budziła wiele kontrowersji. Krytycznie odnoszono się do samej idei tego podatku i zakresu podmiotowego. Niepochlebne opinie o niektórych zapisach tej ustawy wydał nawet Europejski Bank Centralny.
Najwięcej wątpliwości budzi jednak algorytm kalkulacji podatku, a w szczególności sposób ustalenia podstawy jego obliczania. Niejasna jest również sama definicja podatnika oraz zasady ustalania powiązań między podatnikami, które mają wpływ na jego ustalanie.
Co wynika z definicji
Podatnikami podatku są, zgodnie z ustawą o PIF, banki krajowe, oddziały banków zagranicznych oraz oddziały instytucji kredytowych, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK), krajowe zakłady ubezpieczeń, krajowe zakłady reasekuracji, oddziały i główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń oraz zakładów reasekuracji, a także instytucje pożyczkowe.
Kalkulacja i odprowadzanie daniny
Podatek jest obliczany jako iloczyn podstawy opodatkowania oraz stawki podatku określonej w ustawie o PIF. Podstawą opodatkowania jest nadwyżka sumy wartości aktywów podatnika wynikająca z zestawienia sald i obrotów, ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości lub standardami rachunkowości stosowanymi przez podatnika, ponad kwotę:
- 4 mld zł dla banków i SKOK,
