Wprowadzenie KAS – zmiany ważne dla przedsiębiorców

Dotychczasowe struktury Służby Celnej, administracji podatkowej i kontroli skarbowej zostały połączone w jednolitą strukturę Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) na podstawie ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU poz. 1947). Ustawa weszła w życie 1 marca 2017 r. KAS tworzą m.in. następujące jednostki organizacyjne:

- izby administracji skarbowej,

- urzędy skarbowe,

- urzędy celno-skarbowe.

Zmiana struktury i kompetencji

Zmiana struktury administracji spowodowała również istotne zmiany w zakresie kompetencji i właściwości organów administracji skarbowej. Jej konsekwencją są także zmiany dostosowujące w wielu obowiązujących aktach prawnych.

Jak zapewnia Ministerstwo Finansów, najważniejszymi zadaniami KAS są przede wszystkim:

- obsługa dużych podatników – utworzenie w centrali KAS Departamentu Obsługi Klientów oraz Kluczowych Podmiotów,

- jednolita informacja podatkowa i celna – stworzenie ogólnopolskiej Krajowej Informacji Skarbowej, która ma zapewnić jednolite indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego oraz informację podatkową i celną,

- zapobieganie przestępczości (m.in. wyłudzeniom VAT),

- obniżenie kosztów administracji podatkowej oraz zwiększenie jej efektywności.

Jednocześnie Ministerstwo Finansów zapewnia, że w ramach KAS bezpośrednia obsługa podatników nadal odbywa się w urzędach skarbowych (w dotychczasowej lokalizacji), a obsługa obrotu towarowego w urzędach celnych.

Powód największych obaw

Wprowadzona reforma administracji skarbowej spowodowała także, wywołujące chyba największe obawy podatników, istotne zmiany w zakresie kontroli podatkowej. Urzędnicy będą sprawdzać rozliczenia podatników podczas kontroli celno-skarbowej oraz, tak jak obecnie, kontroli podatkowej. Z informacji Ministerstwa Finansów wynika, że tylko kontrola celno-skarbowa może być dla podatników uciążliwa. Z kolei, kontrola podatkowa nie powinna być przeprowadzana zbyt często.

Działania kontrolne, prowadzone przez urząd celno-skarbowy, podlegają przepisom o Krajowej Administracji Skarbowej, bez uwzględnienia ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Ich podstawowym zadaniem jest wykrywanie i zwalczanie oszustw, wyłudzeń oraz innych przestępstw powodujących istotne zaniżenie wpływów do budżetu państwa. Czynności kontrol- ne celno-skarbowe mogą być wykonywane praktycznie wszędzie, tj. w urzędzie celno-skarbowym, w siedzibie kontrolowanego, w miejscu prowadzenia lub przechowywania ksiąg podatkowych oraz w każdym innym miejscu, związanym z prowadzoną przez kontrolowanego działalnością. Dotyczy to zarówno lokalu mieszkalnego, jak i innych miejsc, w których mogą znajdować się urządzenia, towary lub dokumenty dotyczące tych urządzeń, towarów lub czynności podlegających kontroli. W niektórych przypadkach mogą być to miejsca nawet poza terenem Polski (jeżeli tak stanowi umowa międzynarodowa ratyfikowana przez Polskę). Z przepisów ustawy o KAS wynika, że uprawnienia urzędników wykonujących kontrole celno-skarbowe zostały znacząco rozszerzone. Mają prawo żądać, m.in. udostępnienia akt, ewidencji, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, także za okres inny niż okres objęty kontrolą, jeżeli nie upłynął jeszcze termin obowiązku ich przechowywania, przewidziany w odrębnych przepisach, oraz sporządzać z nich odpisy, kopie, notatki.

Bez zawiadomienia...

Przeprowadzenie kontroli celno-skarbowej w zasadzie nie wymaga zawiadomienia kontrolowanego podatnika o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrola następuje z urzędu, na podstawie upoważnienia do jej przeprowadzenia, udzielonego funkcjonariuszowi lub pracownikowi. Datę jej wszczęcia stanowi dzień doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej, co oznacza, że urzędy celno-skarbowe nie będą czekać siedem dni na rozpoczęcie kontroli, a rozpoczną ją natychmiast po doręczeniu upoważnienia.

... i nawet przez trzy miesiące

W przypadku podejrzenia, że nie są przestrzegane przepisy oraz okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne przeprowadzenie kontroli celno-skarbowej, jest ona wszczynana na podstawie okazywanej legitymacji służbowej. Kontrola ta, zgodnie z ustawą o KAS, może trwać nawet trzy miesiące. W szczególnych przypadkach okres ten może zostać przedłużony. O każdym przypadku niezakończenia kontroli celno-skarbowej we właściwym terminie organ ma obowiązek zawiadomić pisemnie kontrolowanego podatnika, ze wskazaniem przyczyn przedłużenia oraz nowego terminu jej zakończenia.

Czynności kontrolne będą mogły być przeprowadzane także poza terytorialnym zasięgiem działania danego urzędu, co oznacza brak właściwości terytorialnej. Wcześniej taka możliwość również istniała, niemniej wymagało to jednak dopełnienia różnych formalności.

14 dni na korektę po wyniku...

Kontrola celno-skarbowa kończy się doręczeniem wyniku kontroli. Zawiera on oznaczenie organu prowadzącego kontrolę, wskazanie kontrolowanego, datę wydania, zakres kontroli, informację o nieprawidłowościach lub ich braku, pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji, a także podpis naczelnika urzędu celno-skarbowego lub osoby, która go zastępuje. Co istotne, podatnik nie będzie mógł wnieść zastrzeżeń lub wyjaśnień do wyniku kontroli, jedynie w ciągu 14 dni od dnia jego doręczenia może skorygować – w zakresie objętym kontrolą celno-skarbową – uprzednio złożoną deklarację podatkową. Korekta deklaracji złożona po upływie tego terminu, a przed doręczeniem postanowienia o przekształceniu kontroli celno-skarbowej w postępowanie podatkowe (na które nie służy zażalenie), nie wywołuje skutków prawnych. Należy też podkreślić, że uprawnienie do skorygowania deklaracji przysługuje podatnikowi nadal po zakończeniu kontroli celno-skarbowej, jeżeli w wyniku tej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości albo organ uwzględnił złożoną korektę.

... lub doręczeniu upoważnienia

Jednocześnie podatnikowi kontrolowanemu w zakresie prawa podatkowego, w rozumieniu przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa, przysługiwać będzie prawo do skorygowania deklaracji w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej w zakresie objętym tą kontrolą. Korekta deklaracji, złożona po upływie tego terminu, a przed zakończeniem kontroli celno-skarbowej, nie wywołuje skutków prawnych. W praktyce oznacza to, że podatnik będzie mógł skorygować deklarację w ciągu 14 dni od doręczenia upoważnienia do kontroli, ale nie będzie miał już możliwości przygotowania się odpowiednio wcześniej do zapowiedzianej kontroli.

Postępowanie podatkowe

Przekształcenie w postępowanie podatkowe nastąpi wówczas, gdy kontrolowany podatnik nie skoryguje deklaracji albo gdy organ jej nie uwzględni. Gdy kontrola celno-skarbowa przekształci się w postępowanie podatkowe i zostanie wydana decyzja, odwołanie od decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego będzie rozpatrywał ten sam organ. Dla podatników oznacza to, że od decyzji naczelnika urzędu celno-skarbowego nie będzie przysługiwało odwołanie do dyrektora izby administracji skarbowej. Po kolejnym rozstrzygnięciu podatnik będzie mógł wnieść skargę do sądu administracyjnego. Dwuinstancyjne postępowanie administracyjne zostanie zachowane jedynie w odniesieniu do decyzji naczelników urzędów skarbowych. Odwołania od tych decyzji będzie można składać do dyrektora izby administracji skarbowej.

Rutynowe sprawdzenie

Z kolei, kontrola podatkowa prowadzona przez urząd skarbowy na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawy – Ordynacja podatkowa skupiać się będzie na rutynowym sprawdzeniu podatnika. O jej wszczęciu podatnik zostanie powiadomiony na minimum siedem dni przed jej rozpoczęciem. Kontrola podatkowa kończy się protokołem sporządzanym przez urzędników. Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, większość kontroli w ramach KAS będzie przeprowadzana na dotychczasowych zasadach, czyli z minimum siedmiodniowym wyprzedzeniem i z zachowaniem przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Procedura przebiegu kontroli pozostanie niezmieniona i, tak jak dotychczas, kontrole podatkowe będą podlegały ograniczeniom, wynikającym z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Interpretacje po nowemu

Od 1 marca 2017 r. istotna zmiana nastąpiła także w zakresie interpretacji indywidualnych. Wydaje je jeden organ w kraju – dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS). Postępowania, dotyczące wydawania interpretacji indywidualnych przepisów prawa podatkowego, wszczęte i niezakończone przed 1 marca 2017 r., przejmie także dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, który jest również organem właściwym w sprawach zmiany interpretacji indywidualnych na etapie rozpatrywania wezwania do usunięcia naruszenia prawa, stwierdzenia wygaśnięcia interpretacji indywidualnej, jak również jej uchylenia.