Przedstawienie zarzutów dłużnikowi a przerwanie biegu przedawnienia

Jednym z celów, dla których organ wszczyna postępowanie w sprawie przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, może być niedopuszczenie do przedawnienia zobowiązania wobec fiskusa

Publikacja: 31.03.2018 10:00

Przedstawienie zarzutów dłużnikowi a przerwanie biegu przedawnienia

Foto: Adobe Stock

Jak wskazuje art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej (dalej op), bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania.

W tym kontekście konieczne staje się wskazanie, że zgodnie z art. 44 § 5 KKS, jeżeli przed upływem podstawowego okresu przedawnienia karalności wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu. Decydujące znaczenie ma, zatem moment „wszczęcia postępowania wobec sprawcy", a oceniać go należy na podstawie treści art. 71 § 1 KPK oraz art. 313 § 1 KPK, mających odpowiednie zastosowanie w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe - art. 113 § 1 KKS (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2006 r., IV KK 150/06, R- OSNKW 2006, poz. 2107).

Pomiędzy terminami „wydanie" a „sporządzenie" postanowienia zachodzi istotna różnica, jako że dla „wydania" niezbędne jest dopełnienie kolejnych czynności procesowych określonych w art. 313 § 1 KPK, niezbędnych dla skuteczności tej procesowej czynności. Aby zatem postanowienie o przedstawieniu zarzutów zostało uznane za wydane, czyli prawnie skuteczne, niezbędne jest kumulatywne spełnienie trzech warunków:

1.sporządzenie postanowienia,

2.jego niezwłoczne ogłoszenie,

3. przesłuchanie podejrzanego

(zob. orzeczenia Sądu Najwyższego: postanowienie z dnia 24 kwietnia 2007 r., IV KK 31/07, wyrok z dnia 2 czerwca 2010 r, V KK 376/09, wyrok z dnia 24 kwietnia 2013 r, V KK 453/12).

Aby można było mówić o skutecznym przerwaniu biegu przedawnienia musza być wszystkie powyższe trzy przesłanki razem i jednocześnie spełnione.

Wskazać również należy, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 lipca 2012 r. (P 30/11, OTK-A 2012/7/81), rozpatrując pokrewne zagadnienie stwierdził, że art. 70 § 6 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, w zakresie, w jakim wywołuje skutek w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku z wszczęciem postępowania karnego lub postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym to postępowaniu podatnik nie został poinformowany najpóźniej z upływem terminu wskazanego w art. 70 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Co więcej, zaznaczył jednocześnie, że zgodnie z art. 313 § 1 KPK (stosowanym na podstawie art. 113 KKS w postępowaniu karnym skarbowym), postanowienie o przedstawieniu zarzutów rozpoczynające fazę postępowania in personam jest sporządzane, jeżeli dane istniejące w chwili wszczęcia śledztwa lub zebrane w jego toku uzasadniają dostatecznie podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba. To postanowienie ogłasza się niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchuje się go, chyba, że ogłoszenie postanowienia lub przesłuchanie podejrzanego nie jest możliwe z powodu jego ukrywania się lub nieobecności w kraju. Postanowienie o przedstawieniu zarzutów zawiera wskazanie podejrzanego, dokładne określenie zarzucanego mu czynu i jego kwalifikacji prawnej. Dopiero, zatem na tym etapie podatnik uzyskuje informację o wszczętym przeciwko niemu postępowaniu karnym lub karnym skarbowym, które rodzi skutek w postaci przedłużenia biegu terminu przedawnienia karalności przestępstwa lub przestępstwa (wykroczenia) skarbowego.

Stwierdzić trzeba, że poprzez art. 113 § 1 KKS w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy Kodeksu karnego skarbowego nie stanowią inaczej.

Odpowiednie zastosowanie w postępowaniach karnoskarbowych znajduje także przepis art. 313 § 1 KPK. A więc dla przyjęcia, iż nastąpiło przekształcenie się postępowania przygotowawczego z fazy in rem w fazę adpersonam, niezbędne jest - co do zasady - łączne dokonanie trzech czynności procesowych, tj.: sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów, jego niezwłoczne ogłoszenie i przesłuchanie podejrzanego. Niezwłoczne ogłoszenie oznacza ogłoszenie w najszybszym możliwym terminie. Już w momencie sporządzenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów powinny zostać podjęte także czynności związane z wezwaniem podejrzanego do stawiennictwa w realnym terminie i jeżeli nie wystąpią przeszkody wskazane w art. 313 § 1 KPK in fine, to obowiązkiem organu ścigania jest wykonanie wymienionych w tym przepisie czynności - sporządzenie, ogłoszenie i przesłuchanie podejrzanego - w możliwie krótkich odstępach czasu. Obowiązek „niezwłocznego" ogłoszenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów ciąży tym samym na organie procesowym i wyłącznie z przyczyn praktycznych, takich jak ukrywanie się podejrzanego lub nieobecność w kraju, możliwe jest w tym względzie opóźnienie. Zgodnie z art. 313 § 1 in fine KPK zwolnienie z obowiązku promulgacji postanowienia o przedstawieniu zarzutów, tj. ogłoszenia postanowienia lub przesłuchania podejrzanego dla skuteczności postanowienia o przedstawieniu zarzutów dotyczy sytuacji, w której podejrzany ukrywa się lub jest nieobecny w kraju. Wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 5 czerwca 2014 r. XIII Ka 379/14.

Dla przyjęcia, że nastąpiło przekształcenie się postępowania z fazy in rem w fazę in personam nie jest, poza wypadkami wskazanymi w art. 313 § 1 in fine KPK, wystarczające sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów, lecz niezbędne jest również jego ogłoszenie podejrzanemu. Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie - II Wydział Karny z dnia 27 marca 2013 r.II AKz 97/13

Z powołanego wyżej art. 71 § 1 KPK wynika, bowiem, że za podejrzanego uważa się osobę, co, do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego. Znaczenie zaś terminu „wydanie" i odkodowanie wynikających z niego norm prawnych może nastąpić jedynie przez pryzmat treści art. 313 § 1 KPK, który przewiduje, że jeżeli dane istniejące w chwili wszczęcia śledztwa lub zebrane w jego toku uzasadniają podejrzenie, iż czyn popełniła określona osoba, sporządza się postanowienie o przedstawieniu zarzutów, ogłasza je niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchuje się go, chyba, że ogłoszenie postanowienia lub przesłuchanie podejrzanego nie jest możliwe z powodu jego ukrywania się lub nieobecności w kraju. Pomiędzy terminami „wydanie" a „sporządzenie" postanowienia zachodzi istotna różnica, jako że dla „wydania" niezbędne jest dopełnienie kolejnych czynności procesowych określonych w art. 313 § 1 KPK, niezbędnych dla skuteczności tej procesowej czynności. Aby zatem postanowienie o przedstawieniu zarzutów zostało uznane za wydane, czyli prawnie skuteczne, niezbędne jest kumulatywne spełnienie trzech warunków: sporządzenie postanowienia, jego niezwłoczne ogłoszenie i przesłuchanie podejrzanego. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 5 marca 2014 r. IV KK 341/13

W konsekwencji trzeba stwierdzić, że jeżeli z przyczyn zawinionych ze strony organu skarbowego nie doszło do wszczęcia postępowania przeciwko osobie Oskarżonego w pięcioletnim okresie przedawnienia karalności zarzuconego mu czynu a tym samym doszło do przekroczenia pięcioletniego okresu przedawnienia, na sądzie orzekającym ciąży decyzja o umorzeniu toczącego się postępowania.

Powodem tego jest fakt, iż w sprawie występuje bezwzględna podstawa odwoławcza przewidziana w art. 439 § 1 pkt 9 KPK w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 KPK. skutkująca koniecznością umorzenia postępowania w sprawie na podstawie art. 113 § 1 KKS w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 KPK.

-Radca prawny Janusz Piejko

Jak wskazuje art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej (dalej op), bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania.

W tym kontekście konieczne staje się wskazanie, że zgodnie z art. 44 § 5 KKS, jeżeli przed upływem podstawowego okresu przedawnienia karalności wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu. Decydujące znaczenie ma, zatem moment „wszczęcia postępowania wobec sprawcy", a oceniać go należy na podstawie treści art. 71 § 1 KPK oraz art. 313 § 1 KPK, mających odpowiednie zastosowanie w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe - art. 113 § 1 KKS (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2006 r., IV KK 150/06, R- OSNKW 2006, poz. 2107).

Pozostało 88% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
ZUS
ZUS przekazał ważne informacje na temat rozliczenia składki zdrowotnej
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Prawo karne
NIK zawiadamia prokuraturę o próbie usunięcia przemocą Mariana Banasia
Aplikacje i egzaminy
Znów mniej chętnych na prawnicze egzaminy zawodowe
Prawnicy
Prokurator Ewa Wrzosek: Nie popełniłam żadnego przestępstwa
Prawnicy
Rzecznik dyscyplinarny adwokatów przegrał w sprawie zgubionego pendrive'a