NSA: fiskus może odmówić interpretacji przez klauzulę obejścia prawa podatkowego

Do odmowy interpretacji wystarczy samo przypuszczenie, że wniosek zawiera elementy klauzuli obejścia prawa.

Publikacja: 21.03.2018 16:08

NSA: fiskus może odmówić interpretacji przez klauzulę obejścia prawa podatkowego

Foto: Adobe Stock

Złe wieści dla podatników, którzy procesują się ze skarbówką o odmowę wydania interpretacji podatkowej, bo sprawa podpada pod klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania. W środę Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że do odmowy wydania interpretacji wystarczy samo uzasadnione przypuszczenie stosowania klauzuli. Urzędnikom wytknął tylko błędy w procedurze.

Pytanie bez odpowiedzi

Sprawa dotyczyła małżonków, wspólników spółki. Zapytali fiskusa o skutki podatkowe planowanego wystąpienia spółki operacyjnej z celowej. Odpowiedzi się nie doczekali. Spotkał ich los wielu innych podatników, którym po wprowadzeniu klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, zwanej też klauzulą obejścia prawa podatkowego, masowo zaczęto odmawiać wszczęcia postępowania.

Uzasadnienie też było standardowe. We wnioskach małżonków fiskus dopatrzył się elementów pozwalających przypuszczać, że mogą być one przedmiotem decyzji zabezpieczającej w postępowaniu klauzulowym z art. 119a ordynacji podatkowej. W sprawie ewentualnego stosowania klauzuli urzędnicy zasięgali nawet opinii resortu finansów. Ten potwierdził ich przypuszczenia, że opisana sytuacja to klasyczna konstrukcja optymalizacyjna.

Podatnicy nie dali za wygraną. Zarzucili, że fiskus nie ocenił, czy w opisanej transakcji osiągnięta zostanie jakakolwiek korzyść podatkowa. Mówiąc najprościej, w ocenie skarżących przed odmową interpretacji fiskus powinien sprawdzić, czy spełnione są przesłanki zastosowania klauzuli obejścia prawa podatkowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargi małżonków. NSA uchylił te wyroki i postanowienia skarbówki, ale to zwycięstwo okazało się pyrrusowe. Sąd kasacyjny zauważył, że postępowania interpretacyjne i klauzulowe o wydanie decyzji zabezpieczającej mają charakter autonomiczny. Klauzulowe to procedura szczególna w stosunku do interpretacyjnego. Jeśli wniosek o interpretację odwołuje się wprost do przepisów regulujących postępowania klauzulowe, to fiskus odmawia interpretacji. Co jednak, gdy – jak w spornym przypadku – tak nie jest? Tu NSA wytknął fiskusowi, że jego tryb postępowania w takich sytuacjach jest wadliwy.

Błąd tylko proceduralny

Zauważył, że fiskus zaczął badać, czy w sprawie nie mają zastosowania regulacje klauzulowe. Uznał, że tak, i odmówił wszczęcia postępowania. Tymczasem, jak tłumaczył sędzia NSA Jacek Brolik, takie badanie wniosku to już prowadzenie postępowania, nawet jeśli ma ono tylko charakter gabinetowy. Kończyć je powinna odmowa wydania interpretacji. Na takie postanowienie służy bezpośrednia skarga do sądu administracyjnego.

W kwestii najistotniejszej, tj. zasad rozwiązywania problemu konkurencyjności postępowania interpretacyjnego i klauzulowego, NSA nie przyznał racji podatnikom. Uznał, że jeśli we wniosku są wszystkie lub część elementów dotyczących klauzuli (bez powołania na jej przepisy), to tak, jak gdy podatnik we wniosku wprost pyta o przepisy klauzulowe, tak fiskus może odmówić wydania interpretacji.

W ocenie NSA samo przypuszczenie, że elementy wniosku mogą być przedmiotem decyzji zabezpieczającej, uzasadnia odmowę wydania interpretacji. Ustawodawca nie wymaga w tym zakresie pewności, a elementy „przesądzające" o ewentualnym stosowaniu klauzuli ocenia się w postępowaniu klauzulowym. Wyroki są prawomocne.

Krzysztof J. Musiał - doradca podatkowy, partner w kancelarii Musiał i Partnerzy

Orzeczenie NSA w zasadzie powinno wzbudzić konfuzję. Zaskakuje przyjęcie, iż samo przypuszczenie możliwości zastosowania klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania pozwala fiskusowi odmówić interpretacji indywidualnej. Przepisy dotyczące klauzuli z woli ustawodawcy mają bowiem zastosowanie, wyłącznie gdy „korzyść podatkowa" w okresie rozliczeniowym przekracza 100 tys. zł. Aby więc ustalić możliwość zastosowania klauzuli, najpierw trzeba ustalić, czy dana transakcja prowadzi do uzyskania korzyści podatkowej ponad tę kwotę, a dopiero później, czy występują elementy związane z zastosowaniem klauzuli. Tymczasem w świetle orzeczenia NSA brzmienie przepisu w tym zakresie nie ma znaczenia. W praktyce podatnicy co do zasady wnioskują o interpretację, by upewnić się, czy zdaniem fiskusa zapłacą dostatecznie wysoki podatek. Można dojść do wniosku, że w każdym przypadku, gdy podatek nie będzie podatkiem maksymalnie możliwym, trzeba odmówić interpretacji. Pogląd ten wydaje się co najmniej zbyt daleko idący.

Sygn. akt: II FSK 3819-3820/17

Złe wieści dla podatników, którzy procesują się ze skarbówką o odmowę wydania interpretacji podatkowej, bo sprawa podpada pod klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania. W środę Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że do odmowy wydania interpretacji wystarczy samo uzasadnione przypuszczenie stosowania klauzuli. Urzędnikom wytknął tylko błędy w procedurze.

Pytanie bez odpowiedzi

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów