Rzeczpospolita Prawo

Po upływie okresu przedawnienia podatnik nie odzyska nadpłaty

Zasady równoważności i skuteczności nie zabraniają, aby według prawa krajowego możliwe było oddalenie wniosku o zwrot nadpłaty podatku od wartości dodanej, gdy pismo zostało złożone po upływie terminu przedawnienia.

Publikacja: 29.01.2018 05:15

Po upływie okresu przedawnienia podatnik nie odzyska nadpłaty

Foto: 123rf

Marek Sporny

Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 20 grudnia 2017 r. (C 500/16 Caterpillar Financial Services sp. z o.o.).

Stan faktyczny

Caterpillar – spółka prawa polskiego, która w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawiera umowy leasingu działając w charakterze leasingodawcy, oferuje leasingobiorcom możliwość zapewnienia im ubezpieczenia obejmującego przedmiot leasingu. W fakturach wystawionych dla leasingobiorców spółka Caterpillar traktowała składki ubezpieczeniowe jako czynności zwolnione z VAT.

Na podstawie uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2010 r. (I FPS 3/10), w której przyjęto, że podmiot świadczący usługi leasingu powinien włączyć do podstawy opodatkowania tych usług koszty ubezpieczenia przedmiotu leasingu, spółka wystawiła korekty faktur VAT, wskazując w nich kwoty zaległości podatkowych wraz z odsetkami.

Po ogłoszeniu wyroku z 17 stycznia 2013 r., BGŻ Leasing (C 224/11, EU:C:2013:15) spółka Caterpillar wystąpiła o zwrot nadpłaty VAT za okres od grudnia 2005 r. do grudnia 2011 r.

Organ podatkowy pierwszej instancji odmówił wszczęcia postępowania w sprawie o zwrot nadpłaty VAT w odniesieniu do poszczególnych miesięcy od grudnia 2005 r. do listopada 2007 r. Powołał się na upływ terminu przedawnienia przewidzianego w art. 70 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.). Zwrócił natomiast nadpłatę VAT za okres od grudnia 2007 r. do grudnia 2011 r. Organ odwoławczy utrzymał to postanowienie w mocy, również wskazując na upływ terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z tytułu VAT za okresy objęte wnioskami spółki Caterpillar.

W skardze wniesionej przez spółkę Caterpillar do wojewódzkiego sądu administracyjnego spółka wskazała na dokonanie błędnej wykładni art. 74 o.p., art.9 konstytucji oraz art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej. Sąd orzekł jednak, że spółka Caterpillar nie mogła zasadnie żądać zwrotu nadpłaty VAT na podstawie art. 74 o.p. po upływie pięcioletniego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego przewidzianego w art. 70 § 1 o.p. Sąd stwierdził ponadto, że termin przedawnienia nie narusza zasady skuteczności prawa UE. Zarówno spółka Caterpillar, jak również dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wnieśli od tego wyroku skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zdaniem NSA przepisy prawa polskiego nie przewidują podstawy prawnej umożliwiającej podmiotowi, który działając w zaufaniu do organów państwa stwierdził, że podatek jest należny, uzyskanie zwrotu podatku pobranego przez organy podatkowe z naruszeniem prawa UE po upływie terminu przedawnienia prawa do złożenia takiego wniosku o zwrot. Naczelny Sąd Administracyjny postanowił więc zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości UE z pytaniem prejudycjalnym.

Wyrok Trybunału

Trybunał podkreślił, że problem zwrotu nienależnie uiszczonych podatków jest rozwiązywany w rozmaity sposób w różnych państwach członkowskich, a nawet w prawie krajowym tego samego państwa, w zależności od rodzaju spornych podatków i opłat. W niektórych przypadkach żądania lub wnioski tego rodzaju są ustawowo uregulowane co do formy i terminów, zarówno jeśli chodzi o zażalenia kierowane do organów administracji podatkowej, jak i skargi do sądu.

Z uwagi na to, przy braku zharmonizowanych reguł zwracania opłat nałożonych z naruszeniem prawa UE, w ocenie Trybunału, państwa członkowskie zachowują prawo stosowania zasad proceduralnych przewidzianych w ich wewnętrznym porządku prawnym, w szczególności w zakresie terminów prekluzji, z zastrzeżeniem przestrzegania zasad równoważności i skuteczności.

W ocenie TSUE zasada równoważności jest dochowana, jako że w Polsce przedawnienie przewidziane w art. 70 § 1 o.p. ma zastosowanie w ten sam sposób zarówno do środków prawnych o charakterze wewnętrznym, jak i do środków prawnych mających na celu zapewnienie ochrony praw, jakie jednostki wywodzą z prawa UE.

Ponadto, pięcioletni termin przedawnienia przewidziany w art. 70 § 1 o.p. należy uznać, w ocenie Trybunału, za zasadniczo zgodny z zasadą skuteczności. Może on bowiem umożliwić każdemu przeciętnie uważnemu podatnikowi skuteczne dochodzenie uprawnień przysługujących mu w porządku prawnym UE.

Zarazem, wedle Trybunału, prawo UE stoi na przeszkodzie powołaniu się przez organ krajowy na upływ rozsądnego terminu przedawnienia jedynie w sytuacji, gdy zachowanie organów krajowych w połączeniu z istnieniem instytucji prekluzji doprowadziłoby do całkowitego pozbawienia danej osoby możliwości dochodzenia swoich praw przed sądami krajowymi.

W tym zakresie TSUE uznał, że spółka Caterpillar miała możliwość odmówienia zapłaty zaległości podatkowych – ponieważ początkowo uważała, że owe koszty ubezpieczenia były zwolnione z VAT – i zakwestionowania na drodze sądowej wszelkich decyzji nakazujących zapłatę lub też uiszczenia zaległości podatkowych i wniesienia skargi do sądu krajowego celem uzyskania zwrotu nadpłaconych kwot z poszanowaniem wskazanego terminu przedawnienia, bez oczekiwania na ewentualną wykładnię Trybunału dotyczącą przepisów dyrektywy VAT.

Wynika z tego, że wydanie wyroku Trybunału z 17 stycznia 2013 r., BGŻ Leasing (C 224/11, EU:C:2013:15), które miało miejsce po upływie terminu przedawnienia przewidzianego w art. 70 § 1 o.p., nie pozwala na stwierdzenie, że skarżąca w postępowaniu głównym nie mogła dochodzić swych praw przed upływem owego terminu.

Mając na uwadze całość tych rozważań, TSUE orzekł, że zasady równoważności i skuteczności należy – w świetle art. 4 ust. 3 Traktatu o UE – interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, umożliwiającym oddalenie wniosku o zwrot nadpłaty VAT, gdy wniosek został złożony przez podatnika po upływie pięcioletniego terminu przedawnienia, pomimo że z wyroku Trybunału wydanego po upływie tego terminu wynika, że zapłata VAT stanowiąca przedmiot owego wniosku o zwrot nie była należna.

podstawa prawna: art. 70 § 1 i art. 74 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 201 ze zm.)

Komentarz autora

Skarga do sądu zawiesi bieg terminu przedawnienia - Marek Sporny, Senior Tax Manager w Dziale Doradztwa Podatkowego w BDO, biuro w Poznaniu

Komentowany wyrok Trybunał Sprawiedliwości UE odnosi się bezpośrednio do zagadnienia możliwości dochodzenia zwrotu VAT w formie wniosku o zwrot nadpłaty podatku. Prawo do złożenia takiego wniosku jest w polskim porządku prawnym limitowane okresem przedawnienia zobowiązania podatkowego, tj. upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego przewidzianego w art. 70 § 1 o.p. podatnik nie ma prawa żądać zwrotu nadpłaty VAT na podstawie art. 74 o.p.

Trybunał przyznał, że fiskus co do zasady zobowiązany jest zwrócić obciążenia pobrane z naruszeniem unijnego prawa, jednak zasady zwrotu są w państwach członkowskich różnie regulowane, zarówno co do formy tego zwrotu, jak i terminów.

Odnosząc się do krajowej regulacji limitującej prawo do żądania zwrotu nadpłaty TSUE pokreślił, że regulacja jest zgodna zarówno z zasadą równoważności, jak i z zasadą skuteczności. Jednocześnie Trybunał zastrzegł, że prawo UE stoi na przeszkodzie powołaniu się przez organ krajowy na upływ rozsądnego terminu przedawnienia jedynie w sytuacji, gdy zachowanie organów krajowych w połączeniu z istnieniem instytucji prekluzji doprowadziłoby do całkowitego pozbawienia danej osoby możliwości dochodzenia swoich praw przed sądami krajowymi. W ocenie Trybunału krajowa regulacja limitująca możliwość wnioskowania o zwrot nadpłaty podatku po upływie okresu przedawnienia, tj. po upływie pięciu lat, nie nosi takich znamion.

Negatywną konsekwencją komentowanego wyroku jest uznanie, że wniosek o zwrot nadpłaty, złożony po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest bezskuteczny, nawet gdy ta nadpłata powstała w wyniku orzeczenia TSUE.

Wydaje się, że jedynym skutecznym rozwiązaniem dla podatników, w kontekście komentowanego wyroku, jest ewentualne skierowanie danej sprawy na drogę postępowania sądowo-administracyjnego i tym samym zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

© Licencja na publikację
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
Źródło: Rzeczpospolita

Postępowanie Podatkowe Tsue Orzecznictwo Sądów i Trybunałów

Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 20 grudnia 2017 r. (C 500/16 Caterpillar Financial Services sp. z o.o.).

Stan faktyczny

Pozostało 98% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Łukasz Piebiak
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Elektryczne BMW iX już od 1500 PLN netto/mies. w ofercie BMW Comfort Lease.
Materiał Promocyjny
Elektryczne BMW iX już od 1500 PLN netto/mies. w ofercie BMW Comfort Lease.
KWK Mysłowice-Wesoła - ruchomy chodnik (przenośnik taśmowy) służący do transportu pracowników
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Roma Wąsik podczas Protestu Wolnych Polaków.
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Joanna Misztal-Konecka
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Naczelny Sąd Administracyjny
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego
Samochód w leasing na firmę? Sprawdź czy to się opłaca!
Materiał Promocyjny
Samochód w leasing na firmę? Sprawdź czy to się opłaca!
e-Wydanie