– Fiskus dowie się, kto i co planuje. Ministerstwo zapewnia, że chodzi głównie o monitorowanie tzw. schematów transgranicznych, gdy czynność objęta raportowaniem dotyczy dwóch lub więcej państw. Raportowaniem mogą być jednak objęte też np. transakcje krajowe o odpowiednim progu wartości. W praktyce będzie do tego zobowiązana większość średnich i dużych polskich firm – wyjaśnia.
Nielepkowicz podkreśla, że nie będą to informacje anonimowe, a raportowanie będzie dotyczyło też zwykłych, wybranych sytuacji, np. związanych z badaniami i rozwojem.
– Jeśli nie będzie jakiegoś rozsądnego terminu, nawet rocznego, po którym fiskus nie będzie mógł zakwestionować zaraportowanego schematu, to nie będą one niczym innym jak „superdonosem". Podatnik czy jego doradca pod rygorem sankcji i w ściśle określonym czasie będzie musiał ujawnić szczegóły transakcji, a nie dostanie żadnej gwarancji, że po dwóch, trzech latach czy tuż przed terminem przedawnienia podatku do drzwi firmy nie zapuka skarbówka – obawia się Alicja Sarna, doradca podatkowy, partner w kancelarii MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy.
...i brak symetrii
W ocenie ekspertów sytuacja, w której państwo zmusza obywateli do szczegółowego raportowania, jak prowadzą swoje biznesy, a nie daje nic w zamian, prowadzi do dużej nierównowagi. Podatnik, wypełniając taki obowiązek, ma prawo ufać, że w zamian za tę wiedzę państwo ostrzeże go, jeśli coś będzie budziło wątpliwości. Nawet jeśli musiałby odczekać pół roku czy rok, by urzędnicy mieli czas na analizę.
W ocenie Michała Nielepkowicza taka wiedza pozwoliłaby też skorygować plany biznesowe w bardzo wstępnej fazie. Podatnik i jego doradca miałby wybór: zrealizować plany, narażając się, że w przyszłości jej skutki podatkowe mogą być opłakane, lub zmienić plany i nie obawiać się, że po latach fiskus zażąda zaległego podatku i odsetek.
– Wbrew zapowiedziom pojawiającym się przy wprowadzaniu kolejnych zmian w ustawach podatkowych relacje fiskus–podatnik nie nabierają charakteru partnerskiego. Przeciwnie, kierunek tych zmian jest zdecydowanie na niekorzyść podatników. A wprowadzone od 1 stycznia obowiązki raportowania o schematach podatkowych to kolejny ich przykład – uważa Robert Krasnodębski, radca prawny, partner w kancelarii Weil, Gotshal & Manges. Nie ma on wątpliwości, że w świetle projektu objaśnień obowiązek raportowania schematów podatkowych jawi się jako instrument samodonosu, pozwalającego organom podatkowym budować bazę wiedzy o działaniach podatnika.
