Święty spokój w zamian za ścisłą i bieżącą współpracę - umowa podatnika z szefem KAS

1 lipca 2020 r. wejdą w życie przepisy przewidujące możliwość zawarcia przez podatników umowy o współdziałanie z szefem Krajowej Administracji Skarbowej.

Początkowo w zamyśle ustawodawcy umowa o współdziałanie miała zostać wprowadzona do polskiego systemu podatkowego wraz z nową ordynacją podatkową w ramach instytucji programu współdziałania, czyli polskiej odsłony monitoringu horyzontalnego. Niestety, od momentu skierowania do Komisji Finansów Publicznych w lipcu 2019 r., prace nad nową ordynacją zostały wstrzymane. Nowelę do ordynacji w zakresie umowy o współdziałanie uchwalono razem z ustawą o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych.

Czytaj też: Od lipca 2020 r. największe firmy będą umawiać się na współdziałanie z szefem KAS

Umowa o współdziałanie to pierwsza z zaproponowanych konsensualnych metod rozwiązywania sporów i będzie ona realizacją postulatu ograniczenia władczej postawy fiskusa wobec przedsiębiorców. Programy mające na celu przekształcenie tradycyjnego modelu funkcjonowania administracji podatkowej w relacje oparte na zaufaniu, przejrzystości i pewności mają stać się jednym z najistotniejszych elementów strategii zapewniania prawidłowego wypełniania obowiązków podatkowych w różnych krajach Unii Europejskiej. Programy współdziałania (tzw. co-operative compliance) już od 2005 r. wdrożone zostały m.in. w Holandii, Irlandii czy USA.

Na zasadzie dobrowolności

Współpraca w ramach umowy oparta będzie na zasadzie dobrowolności oraz wzajemnego zaufania, zrozumienia i transparentności. Umowa o współdziałanie ma na celu zapewnienie przestrzegania prawa podatkowego poprzez nawiązanie ścisłej i bieżącej współpracy między organami podatkowymi a podatnikami istotnymi pod względem ekonomicznym. Umowa o współdziałanie ma zapewnić współpracę podatników z Krajową Administracją Skarbową w warunkach przejrzystości podejmowanych działań oraz wzajemnego zaufania i zrozumienia, przy uwzględnieniu charakteru prowadzonej przez podatnika działalności. Podatnik będzie mógł obniżyć ryzyko podatkowe prowadzonej działalności gospodarczej poprzez gwarancję otrzymywania na bieżąco wiążących opinii administracji podatkowej, co pozwoli uniknąć ewentualnych sporów.

Warunki formalne

Umowa o współdziałanie będzie zawierana w formie pisemnej na czas nieokreślony i podatnik będzie ją mógł w każdym czasie wypowiedzieć. Natomiast szef KAS będzie mógł wypowiedzieć umowę tylko w dwóch przypadkach, przy czym będzie musiał wskazać przyczyny jej rozwiązania wraz z uzasadnieniem.

Pierwszym podstawowym warunkiem jaki będzie musiał spełnić podatnik, który zechce złożyć wniosek o zawarcie umowy o współdziałanie, jest skala działalności. Wniosek będzie bowiem mógł złożyć podatnik, u którego wartość przychodu wykazana w zeznaniu w poprzednim roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln euro. Według oficjalnej listy dużych podatników CIT ogłaszanej przez Ministerstwo Finansów w Biuletynie Informacji Publicznej, takich firm jest w kraju ponad 2700. Kolejnym ograniczeniem w skorzystaniu z nowej instytucji jest przewidziany okres pilotażowy, który zakłada, że w okresie trzech lat od wejścia w życie przepisów umowy będą zawarte z maksymalnie 20 podmiotami.

Niezbędne elementy

Elementami przedmiotowymi umowy o współdziałanie będą każdorazowo ustalenia stron niezbędne dla prawidłowej realizacji warunków umowy, w tym szczegółowe określenie praw i obowiązków stron, wynikających z zawartej umowy, oraz sposób informowania się o osobach upoważnionych do kontaktu między stronami tej umowy. Poza określeniem ram współpracy, umowa o współdziałanie będzie zobowiązywać podatnika do poprawnego realizowania zobowiązań podatkowych, posiadania wewnętrznych procedur realizowania zobowiązań podatkowych, raportowania szefowi KAS potencjalnie spornych zagadnień podatkowych oraz informowania szefa KAS o zagadnieniach podatkowych mogących prowadzić do uzyskania korzyści podatkowej przez podatnika, zgodnie z określonymi w umowie progami istotności.

Przeprowadzenie audytu i inne obowiązki

Ogólny zakres praw i obowiązków wynikających z umowy jest taki sam dla wszystkich podatników, którzy podpiszą umowę o współdziałanie. Przebieg realizacji umowy będzie jednak zindywidualizowany m.in. dlatego, że inne i specyficzne dla każdego z podatników mogą być procedury wewnętrznej kontroli poprawności rozliczenia podatkowego.

Przed zawarciem umowy o współdziałanie podatnik będzie podlegać wstępnemu audytowi podatkowemu prowadzonemu przez szefa KAS, który będzie poprzedzony niezależnym audytem funkcji podatkowej, realizowanym na zlecenie podatnika przez niezależnego audytora podatkowego, którym może być spółka doradztwa podatkowego, firma audytorska lub biegły rewident. Czynności tych nie będą wykonywali adwokaci oraz radcowie prawni (chyba że będą jednocześnie doradcami podatkowymi lub biegłymi rewidentami). Umowa o współdziałanie może zostać zawarta, jeżeli wstępny audyt podatkowy zakończy się opinią pozytywną.

Podpisując umowę o współdziałanie, podatnik będzie się zobowiązywał (ponad obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego) m.in. do zachowania odpowiednich uzgodnionych z szefem KAS procedur wewnętrznej kontroli poprawności rozliczenia podatkowego, przekazywania szefowi KAS bez zwłoki wszelkich istotnych do opodatkowania informacji na temat swojej działalności, zgłaszania bez wezwania wszelkich istotnych zagadnień podatkowych potencjalnie spornych między nim a organem podatkowym oraz do lojalnego informowania o planowanych lub zrealizowanych operacjach prowadzących do uzyskania korzyści podatkowej.

Jakie mają być z tego korzyści

Szef KAS będzie przedstawiał podatnikowi okresowy, indywidualny plan nadzoru i razem z podatnikiem ustalał zasady przeprowadzania audytów. Ma także niezwłocznie informować podatnika o wszelkich stwierdzonych błędach w zakresie stosowania prawa podatkowego i o zagadnieniach, które w jego ocenie wymagają dodatkowego wyjaśnienia.

Dodatkowo, jedynym podmiotem uprawnionym do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej wobec podatnika będzie szef KAS, który będzie również wydawać zgodę na prowadzenie czynności sprawdzających. Wystąpienie przez organy podatkowe do kontrahentów podatnika w celu uzyskania od nich informacji oraz wyjaśnień dotyczących transakcji z podatnikiem podlegającym kontroli celno-skarbowej (tzw. kontrola krzyżowa) również będzie uzależnione od uzyskania zgody szefa KAS.

Umowa o współdziałanie zabezpieczy również podatnika przed dodatkowym zobowiązaniem podatkowym. Już samo zawarcie umowy stanowi przesłankę do stwierdzenia dobrej wiary podatnika, eliminującą możliwość ustalenia wobec niego dodatkowego zobowiązania podatkowego. Natomiast w przypadku złożenia deklaracji lub korekty deklaracji będącej następstwem audytu wstępnego, podatnik będzie uprawniony do skorzystania z preferencyjnej, obniżonej stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych w wysokości 50 proc. stawki odsetek za zwłokę. Jeżeli podatnik objęty audytem podatkowym monitorującym skoryguje deklarację, uiszczając zaległość podatkową, to nie zostaną mu naliczone odsetki za zwłokę oraz nie będzie podlegać odpowiedzialności karno-skarbowej z tego tytułu.

Korzyściami związanymi z zawarciem umowy o współudziale są także m.in.:

? zwolnienie z obowiązków raportowania krajowego schematu podatkowego (MDR) przez korzystającego będącego stroną umowy o współdziałanie,

? ponoszenie o połowę mniejszej opłaty od wniosków o uzyskanie uprzednich porozumień cenowych, jak również jej pobranie po zawarciu porozumienia,